Konstanty Skirmunt - polski polityk i dyplomata. Fot. "Światowid" 1929, Public domain, via Wikimedia Commons
„Dyplomaci II Rzeczypospolitej w Rzymie” - to tytuł wystawy otwartej w poniedziałek w stacji naukowej PAN w Wiecznym Mieście. Przedstawiono na niej historię polskiej dyplomacji we Włoszech i przy Stolicy Apostolskiej od 1918 roku do zakończenia II wojny światowej.
W inauguracji wystawy uczestniczyli dyplomaci z ambasad RP przy Stolicy Apostolskiej i we Włoszech.
Szef polskiej ambasady w Rzymie Ryszard Schnepf swoje wystąpienie poświęcił ambasadorowi we Włoszech Bolesławowi Wieniawie-Długoszowskiemu, podkreślając, że był on bardzo interesującą i zarazem tragiczną postacią.
- Był znaną osobowością w Warszawie, poetą, artystą, żołnierzem, patriotą - przypomniał. - Wieniawa-Długoszowski dorastał wśród kolegów szkolnych, wśród których byli Ukraińcy i Żydzi. Nauczył się szacunku, tolerancji i przyjaźni. Był Europejczykiem i zarazem wielkim Polakiem, a ze względu na swoje życie był wręcz postacią filmową - wskazał.
Zastępczyni ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej Ewelina Brudnicka mówiła o inicjatywach tej placówki na rzecz upamiętnienia ambasadora przy Watykanie Kazimierza Papee. Wśród nich wymieniła odsłonięcie w tym roku tablicy na gmachu Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego, gdzie w latach 1931- 1940 mieściła się siedziba ambasady.
Autorami wystawy są profesor Henryk Walczak i dyplomata Wojciech Biliński.
Na ekspozycji przypomniano, że do nawiązania relacji dyplomatycznych między Polską, która odzyskała niepodległość po zaborach, a Włochami doszło latem 1919 roku.
Pierwszym reprezentantem Polski był Konstanty Skirmunt, który w 1921 roku wrócił do Warszawy, by objąć tekę ministra spraw zagranicznych. Po nim Polskę reprezentował we Włoszech do 1926 August Zaleski, który również został potem szefem polskiej dyplomacji. W latach 1933-1938 ambasadorem był Alfred Wysocki, późniejszy senator. Po nim do Rzymu przybył Bolesław Wieniawa- Długoszowski, który był ambasadorem do 1940 roku.
Gdy Włochy wypowiedziały wojnę Francji i Zjednoczonemu Królestwu 10 czerwca 1940 roku, Wieniawa-Długoszowski opuścił Rzym razem z przedstawicielami innych państw. Wtedy doszło do zerwania relacji dyplomatycznych między obu krajami, które zostały wznowione w listopadzie 1944 roku, po wyzwoleniu Rzymu przez aliantów.
Rząd RP na uchodźstwie jako tymczasowego delegata mianował wtedy dyplomatę i historyka Macieja Loreta. Od lutego 1945 roku Polskę reprezentował jako charge d'affaires Stanisław Janikowski, były radca ambasady przy Stolicy Apostolskiej. Gdy w lipcu 1945 roku Włochy cofnęły uznanie rządu londyńskiego, misja Janikowskiego zakończyła się.
Stosunki dyplomatyczne między niepodległą Polską a Stolicą Apostolską zostały wznowione w 1919 roku, gdy nuncjusz apostolski w Warszawie arcybiskup Achille Ratti złożył listy uwierzytelniające na ręce Józefa Piłsudskiego.
O arcybiskupie Rattim, późniejszym papieżu Piusie XI, przypomniał 25 października Leon XIV podczas audiencji w Watykanie. Zwracając się do Polaków, papież powiedział: - W tych dniach mija sto lat od historycznej bulli papieża Piusa XI, wcześniej bohaterskiego nuncjusza apostolskiego w Warszawie, który zreorganizował administrację Kościoła w Polsce i po tragicznym czasie zaborów oraz wojen utworzył kilka nowych diecezji.
Nawiązał tak do faktu, że abp Ratti podczas bitwy warszawskiej w 1920 r. pozostał w stolicy Polski jako jeden z dwóch przedstawicieli dyplomatycznych obcych państw, obok dyplomaty z Turcji.
Pierwszym przedstawicielem Polski przy Watykanie był w latach 1919-1921, za pontyfikatu Benedykta XV, Józef Wierusz-Kowalski. Podczas misji jego następcy Władysława Skrzyńskiego przedstawicielstwo zostało podniesione do rangi ambasady. W 1925 roku został zawarty konkordat między Polską a Stolicą Apostolską.
Ostatnim ambasadorem II Rzeczypospolitej był od lipca 1939 roku Kazimierz Papee.
W czasie II wojny światowej od 1940 do 1944 roku ambasada miała siedzibę w Watykanie, a potem w Rzymie.
Po wojnie Stolica Apostolska dalej uznawała przedwojenną polską ambasadę, a ambasador Papee został dziekanem korpusu dyplomatycznego. Ambasadorem RP przy Stolicy Apostolskiej był do 1958 roku. Po śmierci papieża Piusa XII, gdy jego następca Jan XXIII odmówił jego akredytacji, Kazimierz Papee pełnił funkcję Administratora Spraw Ambasady RP przy Stolicy Apostolskiej. Od wycofania przez Stolicę Apostolską uznania dla rządu RP na uchodźstwie w 1972 roku do formalnego odwołania z funkcji ambasadora przez prezydenta RP na uchodźstwie Stanisława Ostrowskiego w 1976 r. był Papee nieoficjalnym przedstawicielem rządu londyńskiego w Watykanie.
Wystawę w rzymskiej stacji PAN zorganizowano we współpracy z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego pod patronatem ministra spraw zagranicznych RP, ambasad we Włoszech i przy Stolicy Apostolskiej oraz Fundacji Rzymskiej imienia Janiny Umiastowskiej.
Z Rzymu Sylwia Wysocka(PAP)
sw/ kar/ ktl/
