Grudniowe „Mówią wieki”: „Starożytności egipskie”
W 2022 roku nie mogło zabraknąć w „Mówią wieki” tematyki egipskiej. A to dlatego, że na bieżący rok przypada wiele rocznic o kluczowym znaczeniu dla badań nad starożytnym Egiptem – zauważa redaktor naczelny magazynu „Mówią wieki” prof. Michał Kopczyński.
Grudniowe „Mówią wieki” wpisują się w dwusetną rocznicę obchodów narodzin egiptologii. Za kluczowy moment dla powstania tej nauki uznawane jest rozszyfrowanie hieroglifów. Tym osiągnięciem zapisał się w dziejach nauki Jean-François Champollion. Fenomen i znaczenie egipskiego pisma przybliża dr Andrzej Ćwiek, archeolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Zauważa, że egipskie pismo, w przeciwieństwie do systemów zapisu z innych regionów starożytnego Bliskiego Wschodu, ukształtowało się od niemal od razu w swojej skomplikowanej formie. Co równie istotne, system hieroglifów, służyło jako „sito” wyłaniające elitę najzdolniejszych urzędników zarządzających państwem faraona. „Młody człowiek, który był w stanie nauczyć się hieroglifów, miał szansę na pracę w administracji państwowej. Znamy z historii starożytnego Egiptu niezwykłe kariery, jak ta Senenmuta, pochodzącego z biednej rodziny z prowincjonalnego miasteczka, który dzięki swoim zdolnościom stał się najbliższym współpracownikiem królowej Hatszepsut, de facto drugim człowiekiem w państwie” – zauważa autor.
Na inny aspekt kulturowego i społecznego znaczenia hieroglifów zwraca uwagę także egiptolog prof. Mirosław Barwik. Zauważa, że pismo miało kluczowe znaczenie dla ilustrowania egipskiego mistycznego postrzegania miejsca człowieka w świecie rządzonym przez licznych potężnych bogów. „Myśl Wschodu długo jeszcze będzie pogrążona w magii i mrocznym symbolizmie religijnego myślenia. Dla wyrażenia skomplikowanych kwestii odnoszących się do pośmiertnej egzystencji i życia wiecznego egipski myśliciel z konieczności był skazany na język mitu” – podkreśla autor, zastanawiając się jednocześnie nad wpływem Egipcjan na filozofie starożytnych Greków i pierwszych chrześcijan.
Za kluczowy moment dla powstania egiptologii uznawane jest rozszyfrowanie hieroglifów. Tym osiągnięciem zapisał się w dziejach nauki Jean-François Champollion. Fenomen i znaczenie egipskiego pisma przybliża dr Andrzej Ćwiek, archeolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Zauważa, że egipskie pismo, w przeciwieństwie do systemów zapisu z innych regionów starożytnego Bliskiego Wschodu, ukształtowało się od niemal od razu w swojej skomplikowanej formie.
Tajemnice starożytnej cywilizacji Egiptu oraz odkrycia tak spektakularne, jak odkrycie w 1922 r. grobowca Tutenchamona, fascynowały podróżników, pisarzy i scenarzystów filmowych. „Ile jest prawdy o starożytnym Egipcie w kinie? Zamiast odpowiadać na to niewątpliwie trudne pytanie, zacytujmy dialog z Kleopatry Josepha L. Mankiewicza. Na pytanie Juliusza Cezara: Czego jeszcze w Egipcie nie widziałem?, królowa Kleopatra odpowiada: Samego Egiptu. Jego przyczyny” – podsumowuje znawca kina historycznego Piotr Korczyński.
Sto lat temu odkryto grobowiec Tutanchamona
Także w 2022 r. minęła 85 rocznica pierwszych wielkich wykopalisk egipskich zorganizowanych przez polskich archeologów w Egipcie. Archeolog dr Przemysław Nowogórski przybliża postać prof. Kazimierza Michałowskiego, ojca polskiej archeologii śródziemnomorskiej. Prace w Edfu miały na celu poszukiwania artefaktów z okresu hellenistycznego i rzymskiego. Ich ostateczne rezultaty przerosły oczekiwania prof. Michałowskiego. „Okazało się bowiem, że odkryto nie tylko pozostałości ptolemejskie i rzymskie, ale także zdecydowanie wcześniejsze – z okresów Starego, Średniego i Nowego Państwa. Należały do nich przede wszystkim grobowce (w formie mastab) egipskich dostojników. Ich wnętrza były wyłożone kamiennymi płytami i ozdobione malowanymi fryzami” – zauważa autor. Zwieńczeniem kilkudziesięcioletniej pracy prof. Kazimierza Michałowskiego były wielkie wykopaliska w Faras, które odsłoniły bogactwo chrześcijańskiej Nubii.
Najnowszy numer „Mówią wieki” zainteresuje także pasjonatów innych obszarów historii starożytnej. Filolog prof. Stanisław Stabryła przybliża postać władcy Rzymu Domicjana, trzeciego cesarza z dynastii flawijskiej. „Jakie były koleje życia i rządy cesarza Domicjana, tak okrutnie zamordowanego we własnej sypialni przez spiskowców, z którymi w zmowie była jego własna żona, obdarzona na jego wniosek i za jego staraniem tytułem augusta (czcigodna, boska)?” – pyta autor.
Redakcja „Mówią wieki” przypomina także o obchodzonej w tym miesiącu rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego – największego zwycięskiego polskiego zrywu zbrojnego, oraz wkładzie jego żołnierzy w wywalczenie granic odrodzonej Polski. „Już w lutym 1919 roku, kiedy powstanie wielkopolskie jeszcze trwało, sformowano Ochotniczą Kompanię Poznańsko-Lwowską, która miała zasilić oddziały walczące o Lwów. Później do Małopolski Wschodniej wysłano jeszcze tzw. Wielkopolską, żołnierze wchodzący w jej skład walczyli m.in. o Komarów, Mikołajów” – czytamy na łamach „Mówią wieki”.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/
