Źródło: Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych
Wraz z Józefem Piłsudskim należał do grona największych umysłów politycznych Polski XIX i XX w. – przypomniał IPN w wydanym w piątek komunikacie w związku ze zbliżającą się 83. rocznicą śmierci przywódcy narodowej demokracji i jednego z ojców niepodległości.
„Był orędownikiem modernizacji kraju, doskonale rozumiejąc, że tradycję można ocalić tylko w nowoczesnych formach” – podkreślili autorzy komunikatu wydanego przez Instytut Pamięci Narodowej. Przypomniano także zasługi Romana Dmowskiego na arenie międzynarodowej, takie jak wynegocjowanie na konferencji paryskiej, w imieniu Polski korzystnych granic odrodzonego państwa. „Cieszył się na Zachodzie autorytetem, był traktowany na równi z przedstawicielami zwycięskiego obozu aliantów. Podpisy jego i Paderewskiego widnieją pod Traktatem Wersalskim, który po 123 latach zaborów przywrócił państwo polskie na mapy polityczne świata, jako byt rzeczywisty, uznany prawem w rodzinie państw i narodów. Sukces ten jest największym dziełem jego życia” – napisano w oświadczeniu.
Roman Dmowski (1864-1939)
Instytut Pamięci Narodowej przypomniał, że wielokrotnie podejmował działania na rzecz upamiętania Dmowskiego. W komunikacie wymieniono m.in. zorganizowaną w 2018 r. przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Szczecinie ekspozycję „Ojcowie Niepodległości” oraz wydany w tym samym roku wydany album Jolanty Mysiakowskiej-Muszyńskiej i Wojciecha Jerzego Muszyńskiego „Architekt wielkiej Polski. Roman Dmowski 1864–1939”.
Instytut Pamięci Narodowej odniósł się również do planowanej przez radnych Koalicji Obywatelskiej w Warszawie zmiany nazwy ronda Romana Dmowskiego. Przypomniano stanowisko prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego, który w specjalnym oświadczeniu stwierdził, że „próba zmiany nazwy ronda Romana Dmowskiego na rondo Praw Kobiet nosi znamiona wplatania historii w bieżącą walkę polityczną”.
Roman Dmowski - przywódca obozu narodowego i współtwórca niepodległej Polski - urodził się 9 sierpnia 1864 r. Po wybuchu I wojny światowej wszedł w skład utworzonego 25 listopada 1914 r. w Warszawie Komitetu Narodowego Polskiego, który, reprezentując orientację prorosyjską, skupiał głównie przedstawicieli Narodowej Demokracji oraz Stronnictwa Polityki Realnej.
Dmowski zmarł po długiej chorobie 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie koło Łomży. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. Była to jedna z największych manifestacji narodowych w międzywojennej Polsce. W orszaku żałobnym z katedry św. Jana Chrzciciela na Bródno uczestniczyło – według różnych źródeł – od 100 do 200 tys. osób.
W 1919 r. Dmowski, wraz z premierem Ignacym Paderewskim, reprezentował Polskę na paryskiej konferencji pokojowej. 28 czerwca 1919 r. wspólnie z nim podpisał w jej imieniu Traktat Wersalski. W latach 1919-1922 Roman Dmowski był posłem na Sejm (wybrano go zaocznie podczas jego pobytu na konferencji w Paryżu). W 1920 r., w czasie wojny polsko-bolszewickiej wszedł w skład Rady Obrony Państwa. W 1923 r. pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa.
Po przewrocie majowym 1926 r. Dmowski założył opozycyjny wobec władz rządowych Obóz Wielkiej Polski, organizację o charakterze pozaparlamentarnym i ponadpartyjnym. Jej deklaracja ideowa, której był autorem, zakładała m.in. solidarność narodową, ścisły związek państwa z Kościołem oraz potrzebę kształtowania dyscypliny społecznej i obyczajowej.
Dmowski zmarł po długiej chorobie 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie koło Łomży. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. Była to jedna z największych manifestacji narodowych w międzywojennej Polsce. W orszaku żałobnym z katedry św. Jana Chrzciciela na Bródno uczestniczyło – według różnych źródeł – od 100 do 200 tys.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ aszw/
