Oddział IPN w Rzeszowie o miesiąc wydłużył w związku z pandemią koronawirusa możliwość zgłaszania przez instytucje, organizacje społeczne i osoby fizyczne kandydatów do 9. edycji nagrody honorowej „Świadek historii”. Wnioski można składać do 30 czerwca.
"Nagroda +Świadek historii+ jest przyznawana osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii Polski w poszczególnych regionach kraju" – przypomniała w piątek Katarzyna Gajda-Bator z rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Zaznaczyła, że wyróżnienie przyznaje kapituła, a jej przewodniczącym jest prezes IPN zaś laureatem może zostać też osoba niebędąca obywatelem polskim, można ją także przyznać pośmiertnie. Wniosek o przyznanie nagrody jest dostępny na stronach Instytutu.
W 2012 roku, w pierwszej edycji, nagrodę otrzymali: metropolita przemyski abp Ignacy Tokarczuk; jeden z pierwszych więźniów KL Auschwitz Stanisław Szpunar; działająca od wielu lat na rzecz upamiętnienia bohaterów i wydarzeń z lat 1939-56 prof. Janina Marciak-Kozłowska; założyciel Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Mirosław Majkowski; Franciszek Batory - brat Józefa, zamordowanego 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim wraz z innymi członkami IV Zarządu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość"; ks. Tadeusz Pater, który działa na rzecz upamiętnienia ofiar zbrodni UPA.
W kolejnej edycji uhonorowano m.in.: Zespół Szkół nr 2 z Łańcuta za opiekę nad polskim cmentarzem w Zbarażu; autorkę wspomnień z sześcioletniego zesłania w północnym Kazachstanie "Szara opowieść" Lidię Argasińską; uczestnika obrony Warszawy w 1939 r., który w 2002 r. podjął się samotnej wyprawy rowerowej dookoła Europy promującej Polskę w Unii Europejskiej Henryka Atemborskiego; działaczkę stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939 r.", które gromadzi członków rodzin funkcjonariuszy policji zamordowanych na Wschodzie Anatolię Gazdę.
Rok później wyróżnieni zostali: żołnierz Września 1939 r. i AK Zbigniew Larendowicz, łączniczka AK i działaczka "Solidarności" Anna Leszczyńska, żołnierz AK i zrzeszenia WiN Mieczysław Skotnicki, pośmiertnie żołnierz AK Maria Szczepańska oraz harcerka i popularyzatorka historii Krystyna Chowaniec i rzeźbiarz Dariusz Jasiewicz.
Z kolei w 2015 r. nagrodę przyznano: duchownemu wspierającemu strajkujących w Hucie Stalowa Wola w 1988 r. bp Janowi Niemcowi, twórcy Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie, raperowi Tadeuszowi Polkowskiemu, pomysłodawcy współpracy między IPN a Zakładem Karnym w Rzeszowie kpt. Dariuszowi Fudali, popularyzatorowi dziejów AK Stanisławowi Pomprowiczowi oraz lokalnemu Stowarzyszeniu Społeczno-Kulturalnemu "Rędziny" w Tuszymie k. Mielca.
W 2016 r. nagroda trafiła do uczestnika niepodległościowego podziemia w drugiej poł. lat 40. XX w., działacza Solidarności Adama Kantora. Otrzymali ją również leśnicy Edward Marszałek i Edward Orłowski, którzy od lat zajmuje się upamiętnianiem m.in. miejsc spoczynku poległych w walkach o niepodległość Polski. Wśród wyróżnionych byli też Marcin Zieniewicz konsul RP na Ukrainie, badacz miejsc pochówków żołnierzy WP poległych w 1939 r. oraz Artur Szary, nauczyciel i dziennikarz, pasjonat historii realizujący ideały wychowania patriotycznego wśród młodzieży.
Natomiast w 2017 r. laureatami zostali m.in. kapelan Solidarności w Hucie Stalowa Wola biskup Edward Frankowski oraz żołnierz Armii Krajowej mjr Franciszek Sagan.
W 2018 roku uhonorowani zostali historyk i nauczyciel Piotr Ożóg, kolekcjoner pamiątek m.in. po obrońcach Lwowa i żołnierzach AK Jan Partyka oraz przewodnik górski i bibliotekarz Stanisław Wójciak. W poprzedniej edycji nagrodami wyróżnieni zostali również dziennikarz rozgłośni Polskiego Radia w Rzeszowie Andrzej Zajdel i Zespół Szkół w Orzechówce koło Brzozowa.
W ubiegłym roku nagrodę otrzymali żołnierze AK kpt. Stefania Obara i por. Tadeusz Lutak oraz pośmiertnie dowódca dywizjonu 306 podczas II wojny światowej płk pil. Tadeusz Henryk Rolski. Uhonorowani zostali również nauczycielka i dziennikarka Mirosława Filipczyk, inicjator Marszów Żołnierzy Wyklętych w Mielcu Romuald Rzeszutek oraz współorganizator Światowych Zjazdów Kresowian Stanisław Mieczysław Szarzyński.
Nagroda "Świadek Historii" w 2009 r. została zainicjowana w Białymstoku jako lokalna odmiana ogólnopolskiej nagrody IPN "Kustosz pamięci narodowej". Przyznają ją także m.in. oddziały IPN w Krakowie i Poznaniu.(PAP)
Autor: Alfred Kyc
kyc/ mok/
