Jeden z przywódców strajku w KWK Wujek - Stanisław Płatek. Fot. A. Grygiel
Legendarny przywódca strajku w kopalni Wujek Stanisław Płatek, pierwszy dyrektor oddziału IPN w Katowicach Andrzej Sikora oraz dziennikarka Polskiego Radia Katowice Ewelina Kosałka-Passia znaleźli się w gronie laureatów śląskiej edycji nagrody IPN „Świadek Historii”.
Wyróżnienie przyznano także członkowi zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia "Rodzina Policyjna 1939" Grzegorzowi Grześkowiakowi, proboszczowi parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach ks. Andrzejowi Suchoniowi, oraz – pośmiertnie - Janowi Jurkiewiczowi, który w latach 80. był jednym z liderów Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Prof. Antoni Dudek: pacyfikacja Kopalni Wujek miała zastraszyć społeczeństwo
Nagroda "Świadek Historii" przyznawana jest corocznie w oddziałach IPN w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu. W obecnym roku wyróżnienie po raz pierwszy zostało przyznane przez katowicki oddział IPN.
Uroczystość ogłoszenia laureatów odbyła się w środę w siedzibie Polskiego Radia Katowice.
„Z powodu pandemii koronawirusa w tym roku nie możemy zorganizować uroczystej gali i w taki uroczysty sposób wręczyć pamiątkowych medali +Świadek Historii+. Uczynimy to, wierzymy głęboko, w pierwszym możliwym momencie” - wyjaśnił dyrektor katowickiego oddziału IPN Andrzej Sznajder, który przedstawił nazwiska wyróżnionych.
Dyrektor zauważył, że uroczystość zbiega się z dwudziestoleciem oddziału Instytutu. „Laureaci to nasi przyjaciele, sojusznicy, wypróbowani partnerzy, którzy w ciągu tych 20 lat naszej działalności nam towarzyszyli i nas wspierali” - dodał Sznajder. 26 grudnia w TVP Katowice zostanie wyemitowany program pt. „Karty historii”, poświęcony nagrodzonym.
Andrzej Pityński i Komitet Pamięci Gusen wśród laureatów nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”
„Świadek Historii” to wyróżnienie honorowe, przyznane jest raz w roku instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu oraz wspierającym IPN w działalności edukacyjnej, naukowej wydawniczej w poszczególnych regionach kraju.
Nagrodę przyznaje kapituła, której przewodniczy prezes IPN. „Świadek Historii" uzupełnia ogólnopolską nagrodę IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”. W pierwszej edycji nagrody w woj. śląskim napłynęło 18 zgłoszeń, kapituła wyłoniła sześcioro laureatów.
Grzegorz Grześkowiak jest członkiem zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r., współorganizatorem licznych akcji społecznych, marszów i upamiętnień bohaterów – funkcjonariuszy policji woj. śląskiego. Przez ponad 10 lat realizował projekt edukacyjny pt. „Odkrywamy historię: Ostaszków – Twer – Miednoje”. W 2015 r. jako wolontariusz prowadził warsztaty dla nauczycieli o losach polskich policjantów – ofiar Zbrodni Katyńskiej. Obecnie jest prelegentem w projekcie edukacyjnym IPN i Komendy Głównej Policji pt. „Policjanci w służbie historii”.
Dziewięć lat buntu - Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980-1989
Pośmiertnie nagrodę przyznano Janowi Jurkiewiczowi, który w latach 80. był jednym z liderów Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i działaczem struktur podziemnych. Jurkiewicz przez wiele lat był pracownikiem, a następnie dyrektorem Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oraz redaktorem naczelnym rocznika naukowego „Górnik Polski” i autorem prac naukowych dotyczących śląsko-dąbrowskiej Solidarności.
Ewelina Kosałka-Passia jest od 2004 r. dziennikarką Radia Katowice, autorką wybitnych reportaży o tematyce historycznej, nagradzanych na najważniejszych konkursach dziennikarskich w Polsce i za granicą, m.in. „Między schodami” – o pamiętniku Rutki Laskier, „Schowane w pamięci – o więźniach tzw. „polenlagrów”. Od 2018 r. – we współpracy z IPN – realizuje cykl audycji emitowanych raz w miesiącu poświęconych bohaterom i wydarzeniom z kart kalendarzy wydawanych przez katowicki oddział Instytutu.
Stanisław Płatek był przewodniczącym Komitetu Strajkowego w kopalni Wujek na początku stanu wojennego, został ranny podczas krwawej pacyfikacji zakładu, a następnie aresztowany. Po wyjściu z więzienia włączył się w działalność podziemną. Całą swoją aktywność społeczną poświęcił upamiętnianiu tragicznych wydarzeń w Wujku. Był oskarżycielem posiłkowym w procesie byłych członków plutonu specjalnego ZOMO, którzy strzelali do górników. Jest przewodniczącym Zarządu Krajowego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego. Do dzisiaj oprowadza zwiedzających po wystawie w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności.
Dr T. Łabuszewski: uniwersytety nie prowadzą badań wokół Wyklętych
Andrzej Sikora był w latach 2000-2007 pierwszym dyrektorem oddziału IPN w Katowicach. Jest współzałożycielem Stowarzyszenia Pamięci Armii Krajowej oraz członkiem Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Katowicach. Zainicjował upamiętnianie, w formie tablicy na górze Błatnia, poległych tam żołnierzy NSZ. Od 2016 r. jest członkiem Śląskiej Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej jako przedstawiciel działaczy podziemia z Podbeskidzia.
Ks. dr Andrzej Suchoń, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach, od dziesięciu lat współorganizuje – we współpracy z IPN – wojewódzkie obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Wsparł i zrealizował inicjatywę katowickich środowisk kombatanckich utworzenia w kaplicy obok kościoła „Golgoty Ojczyzny” upamiętniającej 20 miejsc kaźni bohaterów walczących o wolność Polski. W 2009 r. ustanowił Nagrodę im. ks. Emila Szramka przyznawaną katowiczanom zasłużonym w działalności charytatywnej, oświatowej i naukowej.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ dki/
