Obelisk upamiętniający pierwszego poległego żołnierza Armii Polskiej w walce z niemieckim najeźdźcą postawiony w 2009 r. w Jeziorkach koło Piły (Wielkopolskie). PAP/Bogdan Borowiak
Kapral Piotr Konieczka, uznawany za pierwszego żołnierza, który oddał życie w czasie II wojny światowej, zostanie uhonorowany 1 września w Śmiłowie (Wielkopolskie). W wydarzeniu ma wziąć udział szef MON, wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz.
Będzie to pierwsza tej rangi uroczystość przy grobie żołnierza, który w nocy 1 września 1939 r., około godziny 1.40, zginął podczas niemieckiego ataku na placówkę Straży Granicznej w Jeziorkach.
Upamiętnieni zostaną też leżący na śmiłowskim cmentarzu funkcjonariusze Straży Granicznej II RP – pierwsi, którzy w nocy 1 września 1939 r. chwycili za broń w obronie naszej granicy.
Jak powiedział PAP wicewojewoda wielkopolski Jarosław Maciejewski, kpr. Piotr Konieczka wykazał się bohaterskim czynem w obronie swoich kolegów i swej ojczyzny. – Był on rolnikiem z okolicznej miejscowości, który został powołany do wojska na wypadek działań wojennych. Kiedy placówka SG została zaatakowana przez Niemców, kpr. Konieczka, mimo ran, osłaniał odwrót załogi urzędu celnego. Jego śmierć była naprawdę okrutna: wrogowie zatłukli go kolbami karabinów – powiedział.
Wyjaśnił, że uroczystość organizowana w rocznicę wybuchu II wojny światowej ma przypomnieć o bohaterstwie kpr. Konieczki. – Jego historia jest przykładem tego, jak trzeba stanąć w obronie ojczyzny i stawić opór tym wszystkim, którzy chcieliby nam odebrać naszą własność, naszą Polskę – dodał.
Wicewojewoda spodziewa się, że dzięki uroczystościom w Śmiłowie wiedza o bohaterstwie kpr. Konieczki dotrze nie tylko do mieszkańców całej Wielkopolski, ale i kraju. Wskazał także, że ten rolnik, ojciec rodziny, żołnierz może być wzorem również dla dzisiejszej młodzieży.
Zapowiadane na 1 września wydarzenia będą pierwszymi tej rangi uroczystościami upamiętniającymi kpr. Piotra Konieczkę. Planowana jest msza za bohatera, apel poległych na śmiłowskim cmentarzu oraz uroczyste obchody na śmiłowskim stadionie sportowym.
W uroczystości wezmą udział przedstawiciele władz regionalnych, samorządowych, Kościoła, wojska. Zaproszeni zostali też m.in. potomkowie kaprala Piotra Konieczki. Podczas wydarzenia Władysław Kosiniak-Kamysz ma oddać też hołd poległym funkcjonariuszom Straży Granicznej II RP, obrońcom polskiej granicy, przebiegającej przez teren obecnego powiatu pilskiego.
Dorota Malińska-Janaś, dyrektorka działającej w Śmiłowie jedynej w Polsce szkoły noszącej imię Straży Granicznej II Rzeczypospolitej powiedziała PAP, że w chwili wybuchu wojny polscy pogranicznicy byli pierwszymi, którzy chwycili za broń, walcząc z przeważającymi siłami niemieckiego wroga. Wielu z nich zginęło, wielu trafiło do obozów, wielu skazano na śmierć w późniejszych procesach przed hitlerowskimi sądami.
Na cmentarzu w Śmiłowie pochowanych jest ośmiu pograniczników.
Godne upamiętnienie Piotra Konieczki, żołnierza pamiętanego w lokalnej społeczności, ale wciąż nieobecnego w powszechnej świadomości społecznej, szef MON zadeklarował 1 września 2024 roku w Krakowie podczas obchodów 85. rocznicy wybuchu II wojny światowej.
Jak powiedział PAP historyk Marek Fijałkowski z Muzeum Okręgowego w Pile, 1 września 1939 r. około godz. 1.30 urząd celny zaatakowała grupa niemieckich dywersantów. Załoga wycofała się z budynku. Ich odwrót osłaniał Piotr Konieczka, strzelając z ręcznego karabinu maszynowego. W trakcie wymiany ognia żołnierz został postrzelony, rannego Niemcy zabili kolbami.
Zdaniem historyków o tym, że śmierć Konieczki nastąpiła w trakcie działań wojennych, świadczy fakt, że po zdobyciu urzędu celnego Niemcy nie wrócili za granicę, tak jak to było w przypadku prowokacji. Nie jest więc wykluczone, że Konieczka jest pierwszym żołnierzem poległym w czasie II wojny światowej i pierwszym jej bohaterem.
Według przekazów o świcie świadkiem przewożenia zwłok Konieczki oraz zamordowanego tej samej nocy strażnika SG Szczepana Ławniczaka był niemiecki oficer. W pewnym momencie Niemiec miał oddać honory polskiemu kapralowi i powiedzieć: to był bohater.
Piotr Konieczka i Szczepan Ławniczak spoczywają na cmentarzu w Śmiłowie prawdopodobnie w jednym grobie. Mają dwa pomniki.
Piotr Konieczka był rolnikiem. Urodził się 29 kwietnia 1901 r. w Czarżu (woj. kujawsko-pomorskie). W latach 20. wraz z rodziną przeniósł się do Wielkopolski. Z żoną kupił gospodarstwo rolne w Brodnej. W podlegającej komisariatowi SG w Kaczorach placówce Jeziorki służył w plutonie wzmocnienia od lata 1939 roku.
W 2009 roku w Jeziorkach odsłonięto obelisk upamiętniający żołnierza. Napisano na nim: „broniąc polskiego urzędu celnego w Jeziorkach i ojczystego progu, jako pierwszy w Wielkopolsce poległ śmiercią bohatera”.
W 2010 r. prezydent Bronisław Komorowski zdecydował o pośmiertnym uhonorowaniu kaprala Piotra Konieczki Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Konieczkę upamiętnia też m.in. krzyż i kamień umieszczone niedaleko miejsca, gdzie znajdował się urząd celny. W Kaczorach bohater znalazł się na okolicznościowym muralu.
W muzeum w Pile znajduje się drewniana tablica z grobu Konieczki, ufundowana po 1945 r. przez ludność Śmiłowa. Są też zdjęcia budynku, w którym służył, oraz reprodukcje zdjęć żołnierza ze zbiorów rodzinnych i oryginalne zdjęcie z zaręczyn Piotra Konieczki z Heleną Gniot z 1930 roku.
Przedwojenna, niemiecko-polska granica liczyła w północnej części Wielkopolski ok. 120 km. Strzegło jej siedem komisariatów SG. Siedziba placówki SG w Jeziorkach mieściła się w centrum wsi, a nieistniejący budynek urzędu celnego przy drodze Piła - Bydgoszcz. (PAP)
ajw/ rpo/ amac/
