79 lat temu doszło do największej na Śląsku Cieszyńskim zbrodni dokonanej przez Niemców w czasie II wojny światowej. W odwecie za śmierć dwóch gestapowców zastrzelili 36 mężczyzn, w tym 27 Polaków i ośmiu Czechów. Większość była mieszkańcami zaolziańskiej wsi Żywocice.
O tragicznych wydarzeniach sprzed lat pamiętają nasi rodacy mieszkający w Republice Czeskiej. Kongres Polaków, który zrzesza polskie organizacje w tym kraju, zrealizował spot, poświęcony Tragedii Żywocickiej.
"Pielęgnowanie pamięci o ofiarach tego mordu, to obowiązek potomnych. Według autorów, film pełni trzy ważne funkcje. Najważniejszą jest z pewnością wspomnienie tej tragedii o ogromnej, dla całej społeczności Śląska Cieszyńskiego, skali. Warto oddać cześć rzetelnym historykom, takim jak Mecislav Borak, którzy poświęcili mnóstwo pracy na dokumentację tych wydarzeń. Konieczna jest również obrona przed niedomówieniami, niedopowiedzeniami i wątpliwymi interpretacjami, kreowanymi przez pojedynczych mediaworkerów" – poinformował PAP Mariusz Chybiorz z Centrum Polskiego Kongresu Polaków.
Cieszyński historyk Wojciech Święs wskazał, że do aktu bestialstwa Niemcy dopuścili się po wydarzeniach, które rozegrały się w nocy z 4 na 5 sierpnia. Partyzanci AK z oddziału Józefa Kamińskiego ps. Strzała wykonali w imieniu Polskiego Państwa Podziemnego wyrok śmierci na dwóch znanych z okrucieństwa gestapowcach, którzy biesiadowali w żywocickiej gospodzie. W wyniku wymiany ognia zginął też ich kierowca, właściciel gospody i jeden z partyzantów.
Dwuipółminutowy film w czeskiej wersji językowej z polskimi napisami dostępny jest w internecie pod adresem https://youtu.be/mU0OC96Sexg. W rolę narratorki, w zrealizowanym na tle pomnika Tragedii Żywocickiej spotu, wcieliła się Mariam Szyja.
Polskie Państwo Podziemne
Cieszyński historyk Wojciech Święs wskazał, że do aktu bestialstwa Niemcy dopuścili się po wydarzeniach, które rozegrały się w nocy z 4 na 5 sierpnia. Partyzanci AK z oddziału Józefa Kamińskiego ps. Strzała wykonali w imieniu Polskiego Państwa Podziemnego wyrok śmierci na dwóch znanych z okrucieństwa gestapowcach, którzy biesiadowali w żywocickiej gospodzie. W wyniku wymiany ognia zginął też ich kierowca, właściciel gospody i jeden z partyzantów.
Niemcy przez cały następny dzień ustalali szczegóły wydarzenia. Sporządzili listę mieszkańców położonej na Zaolziu wsi Żywocice z wyszczególnieniem deklarowanej narodowości.
6 sierpnia 1944 r. przypadała niedziela. Niemcy rozpoczęli akcję odwetową przed świtem. "Wieś otoczyły oddziały gestapo, którym towarzyszyli żandarmi, Landwache i specjalna jednostka Wehrmachtu. Niemcy dysponowali listą osób, które nie podpisały volkslisty. Chodzono od domu do domu i legitymowano zastanych tam mieszkańców. Gdy wśród nich znalazł się mężczyzna, którego nazwisko widniało na liście – kazano mu uciekać, po czym strzelano w plecy" – podał Wojciech Święs.
Zastrzelono 36 mężczyzn. Byli głównie mieszkańcami Żywocic, ale także sąsiednich wsi – Suchej Górnej, Błędowic Dolnych, Suchej Dolnej i Cierlicka Dolnego. "Wśród nich było 27 Polaków i osiem osób deklarujących narodowość czeską, którzy nie podpisali volkslisty, a także jeden posiadacz III kategorii volkslisty. Byli to głównie górnicy wracający do domów z nocnej zmiany" – dodał Święs.
Ciała ofiar zostały wywiezione ciężarówkami na stary cmentarz żydowski w Orłowej, gdzie wrzucono je do zbiorowej mogiły. Jako przyczyny śmierci odnotowano niewydolność serca i zawał.
"Oprócz tego wielu mieszkańców wsi aresztowano i wysłano na przymusowe roboty bądź wprost do obozów koncentracyjnych. Większość z nich nie wróciła" – podkreślił cieszyński historyk.
Po wojnie ciała zastrzelonych zostały ekshumowane i złożone we wspólnym grobie. W uroczystości żałobnej wzięło udział 15 tysięcy osób. We wrześniu 1949 roku został odsłonięty pomnik ofiar tragedii, którego autorem był Franciszek Świder z Karwiny.
Osoby odpowiedzialne za mord nigdy nie zostały ukarane. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ mir/
