Muzeum Adama Mickiewicza w wielkopolskim Śmiełowie świętuje 50-lecie

Jubileusz obchodzony jest pod hasłem „50 lat Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie. Jedyne. Inspirujące. Zachwycające”. Zaplanowano m.in. występ Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, koncerty, prelekcje i jubileuszową wystawę. Program wydarzeń rozpisany został niemal do końca roku.

Adam Mickiewicz przybył do należącego do rodziny Gorzeńskich śmiełowskiego pałacu w sierpniu 1831 r. Gościł w nim przez trzy tygodnie pod przybranym nazwiskiem.

Kierownik śmiełowskiego muzeum dr Emilian Prałat powiedział, że echa pobytu Mickiewicza w Śmiełowie można odnaleźć na stronach „Pana Tadeusza”. Ozdobą zgromadzonej w muzeum kolekcji są m.in. osobiste pamiątki po wieszczu i pierwodruki jego najważniejszych dzieł.

Okazją do lepszego poznania śmiełowskich zbiorów w półwiecze istnienia muzeum będzie nadchodząca Noc Muzeów. 17 maja od popołudnia do nocy odbywać się będą oprowadzania po pałacu, koncerty, pokaz filmu o Adamie Mickiewiczu „Niepewność” i spektakl Teatru Klasyki Polskiej.

„W zeszłym roku byliśmy absolutnie zachwyceni frekwencją, bo to było ponad 2600 osób w ciągu całego dnia – w miejscowości, która ma około 100 mieszkańców. To pokazuje, że nasze muzeum, chociaż jest z dala od dużych miast, ma swoją siłę przyciągania” – powiedział Prałat.

1 czerwca w Śmiełowie wystąpi Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”. Wydarzenie przygotowywane jest z myślą o 750 widzach.

Wernisaż wystawy jubileuszowej odbędzie się 21 czerwca.

„Jest to wydarzenie bez precedensu. Na tę wystawę sprowadzamy do Polski, po raz pierwszy w historii, obiekty z Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie. Zobaczyć będzie można oryginalne dokumenty po Mickiewiczu: świadectwa ukończenia studiów czy dokumenty związane z okresem, kiedy był nauczycielem w Kownie. Dom Mickiewicza w Kownie się nie zachował, ale przetrwał stolik z tego domu i on będzie pokazany u nas. Pokażemy też eksponaty z Paryża, Warszawy, Wrocławia, Krakowa i ze zbiorów Chełkowskich" – powiedział.

Główne obchody 50-lecia muzeum odbędą się 27 lipca.

Niemal do końca roku w Śmiełowie odbywać się będą prelekcje z udziałem mickiewiczologów, naukowców z ośrodków akademickich z całego kraju oraz koncerty uznanych artystów z kraju i świata.

Dr Emilian Prałat podkreślił, że muzeum sprawnie funkcjonuje dzięki harmonijnej współpracy z gminą Żerków i powiatem jarocińskim.

Śmiełów położony jest w centrum Szwajcarii Żerkowsko-Czeszewskiej. Muzeum Adama Mickiewicza mieści się w klasycystycznym pałacu z końca XVIII wieku. Jest on dziełem wybitnego architekta Stanisława Zawadzkiego, twórcy m.in. rezydencji w Dobrzycy czy Lubostroniu.

Część północną i wschodnią pałacu otacza blisko 14-hektarowy ogród krajobrazowy będący miniaturą parku angielskiego.

Mickiewicz przyjechał do Śmiełowa w połowie sierpnia 1831 roku. W czasie trzytygodniowego pobytu w majątku Gorzeńskich występował pod przybranym nazwiskiem Adama Mühla jako rzekomy kuzyn właścicieli i nauczyciel ich synów.

Położony przy granicy Prus i Rosji Śmiełów był ośrodkiem patriotycznej kontrabandy. W czasie powstania listopadowego stąd przerzucano ochotników do Królestwa Polskiego. Adam Mickiewicz miał wieźć ze sobą pisma od Legacji Polskiej w Paryżu do Rządu Narodowego. Zbliżająca się klęska powstania udaremniła te plany.

W Śmiełowie nawiązał romans z siostrą właścicielki – Konstancją Łubieńską. Gdy dotarła do niego wiadomość o upadku obrony Warszawy, w śmiełowskim parku zasadził drzewko dębowe, wygłaszając jednocześnie sentencję o odrodzeniu Polski. Rosnące do lat dwudziestych XX wieku drzewo, otoczone szczególnym kultem stało się symbolem nadziei.

Wielkopolska była ostatnim miejscem pobytu Mickiewicza na ziemiach polskich przed jego emigracją. W tym regionie spędził około pół roku, miał okazję poznać wielkopolskie tradycje. Dr Emilian Prałat podkreślił, że ich echa znaleźć można w "Panu Tadeuszu". W samym Śmiełowie i jego okolicach zrodziły się inspiracje pobliską karczmą Jankielówką, polowaniem z chartami czy opis arcyserwisu.

Inicjatorami szczególnego kultu pisarza w Wielkopolsce byli przedstawiciele rodziny Gorzeńskich, a po nich kolejni właściciele pałacu – Chełkowscy.

Gośćmi śmiełowskiego pałacu byli m.in. Henryk Sienkiewicz, Wojciech Kossak, Ignacy Jan Paderewski, prymas Edmund Dalbor, Władysław Tatarkiewicz, gen. Józef Haller czy Maria Helena Gorecka – córka Adama Mickiewicza.

W 1939 r. hitlerowcy internowali właścicieli Śmiełowa i zajęli ich majątek. Po wojnie pałac został upaństwowiony, rozgrabiono jego wyposażenie i częściowo zniszczono wnętrza. Gmach zamieniono w szkołę i mieszkania pracowników PGR-u.

Z początkiem lat 70. XX wieku zespołem pałacowo-parkowym zajęło się Muzeum Narodowe w Poznaniu. Kilkuletni remont zakończył się zainaugurowaniem 27 lipca 1975 r. działalności muzeum Mickiewicza.

W kolejnych latach budowana była jedna z największych i najcenniejszych kolekcji historyczno-artystycznych. Obejmuje ona bogatą ikonografię wizerunków autora „Pana Tadeusza”, jak i jego dzieł, rękopisy i pierwodruki najważniejszych utworów oraz liczne świadectwa związków wieszcza z Wielkopolską. (PAP)

rpo/ joz/