Złota kaplica z grobowcem Bolesława Chrobrego i Mieszka Lamberta w archikatedrze poznańskiej, fot PAP/J. Kaczmarczyk
Tysiąclecie koronacji pierwszych polskich królów, 80. rocznica zakończenia II wojny światowej, 45. rocznica powstania „Solidarności” oraz okrągłe daty związane z życiem wielkich dam polskiej kultury. Oto nasze krótkie podsumowanie rocznic przypadających w 2025 roku.
Dokładną datę królewskiej koronacji Bolesława Chrobrego historycy opatrują słowem "prawdopodobnie". Na pewno doszło do niej w katedrze gnieźnieńskiej w 1025 roku, a prawdopodobnie stało się to w Wielkanoc, ta zaś wypadła wówczas 18 kwietnia. Osiem miesięcy później – 25 grudnia 1025 roku – koronę królewską założył w tym samym miejscu syn i następca Chrobrego, Mieszko II Lambert. Tysiącleciu koronacji pierwszych polskich królów poświęcona jest wystawa w Muzeum Historii Polski.
„1025. Narodziny Królestwa” – w Muzeum Historii Polski wystawa na tysiąclecie polskiej korony
Placówka ta wspólnie z Polską Agencją Prasową jest wydawcą portalu historycznego dzieje.pl. Zarówno w codziennym serwisie dzieje.pl jak i w siedzibie MHP w 2025 r. znaleźć można będzie wiadomości poświęcone pierwszym polskim królom i tworzonemu przez nich państwu. Wśród tych wiadomości znajdzie się również ta poświęcona innej „okrągłej” rocznicy: 1025-leciu Zjazdu Gnieźnieńskiego. Na mocy uchwały Sejmu RP rok 2025 będzie w całej Polsce Rokiem Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów Polski.
10 kwietnia przypadnie 500. rocznica Hołdu Pruskiego. Do zdarzenia tego doszło w Krakowie (Albrecht Hohenzollern podporządkował utworzone na bazie państwa krzyżackiego księstwo królowi Polski), ale w szczególnie uroczysty sposób 500-lecie Hołdu Pruskiego obchodzone będzie w województwie warmińsko-mazurskim. Sejmik tego województwa postanowił, że rok 2025 będzie rokiem Hołdu Pruskiego.
2025 rok będzie w warmińsko-warmińskim rokiem 500-lecia hołdu pruskiego
W 2025 roku przypadnie 230. rocznica III rozbioru Polski (został sfinalizowany 24 października 1795 roku). 12 maja przypadnie 90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego, jednego z ojców polskiej niepodległości. W marcu i kwietniu przypadnie 85. rocznica zbrodni katyńskiej, czyli wymordowania na rozkaz Stalina polskich oficerów wziętych do niewoli po agresji z 17 września 1939 roku. Sejm RP postanowił, że rok 2025 będzie rokiem pamięci o bohaterach z Katynia, Charkowa i Miednoje.
Sejm RP postanowił również poświęcić rok 2025 Oldze Boznańskiej (160. rocznica urodzin), Stefanowi Żeromskiemu (setna rocznica śmierci), Antoniemu Słonimskiemu (130. rocznica urodzin), Kazimierzowi Sosnkowskiemu (140. rocznica urodzin) oraz Franciszkowi Duszeńce (setna rocznica urodzin).
Swoich patronów 2025 roku wybrał także Senat RP. Zostali nimi Władysław Reymont (setna rocznica śmierci), Wojciech Jerzy Has (setna rocznica urodzin), ks. Józef Tischner (25. rocznica śmierci) oraz Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (80. rocznica śmierci).
Swojego własnego patrona roku 2025 wybrały niektóre samorządy wojewódzkie. W województwie podkarpacki tym patronem został Wojciech Dzieduszycki: twórca pierwszego na ziemiach polskich rezerwatu przyrody, mecenas kultury, świetny ornitolog i działacz polityczny. 22 czerwca przypadnie 200. rocznica jego urodzin.
Czterech patronów 2025 roku wybrał Sejmik Województwa Mazowieckiego. Zostali nimi: Adam Chętnik – muzealnik, etnograf i badacz kultury kurpiowskiej (20 grudnia przypadnie 140. rocznica jego urodzin), malarz Aleksander Gierymski (175-lecie urodzin 30 stycznia), kompozytor Tadeusz Sygietyński (70. rocznica śmierci 19 maja) oraz Stanisław Lilpop – przemysłowiec i założyciel Podkowy Leśnej (5 listopada 95-lecie śmierci).
W województwie wielkopolskim rok 2025 ma być poświęcony Stanisławowi Staszicowi z okazji 270. rocznicy urodzin (przypadnie 5 listopada) tego myśliciela i reformatora polskiej gospodarki.
Obchodom innej rocznicy poświęcony będzie rok 2025 w województwach śląskim i opolskim. Sejmiki obu tych województw postanowiły, że będzie to rok Pamięci Ofiar Tragedii Górnośląskiej. Taką nazwą opisywane są zdarzenia, do których doszło w 1945 roku: masowe deportacje cywilnych mieszkańców Górnego Śląska do obozów w Donbasie i na Syberii, gwałty, mordy oraz grabież.
Swoich patronów 2025 roku wybrały też niektóre samorządy miejskie. W Lublinie patronem został kompozytor Andrzej Nikodemowicz (2 stycznia przypadła setna rocznica jego urodzin). Rada miejska Łodzi poświęciła rok 2025 różnym wydarzeniom i grupom postaci. Będzie to rok Ziemi Obiecanej (z okazji 50-lecia premiery filmu Andrzeja Wajdy), Rewolucji 1905 roku (z okazji 120-lecia) oraz łodziankom inicjatorkom.
Toruń ogłosił rok Wilhelminy Iwanowskiej, twórczyni szkoły astronomii na tamtejszym uniwersytecie. Jedną z ważnych rocznic 2025 roku jest 80-lecie zakończenia II wojny światowej. Tematowi temu poświęcony jest z pierwszych zaplanowanych na najbliższe miesiące bloków w portalu historycznym dzieje.pl. W bloku tym, który sukcesywnie ma być uzupełniany, znajdą się m.in. artykuły historyczne, materiały multimedialne, wywiady, kalendaria. Podobne bloki poświęcone będą również kilku innym tematom: tysiącleciu koronacji pierwszych królów Polski, powstaniu „Solidarności” oraz wielkim damom polskiej kultury, takim jak Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Olga Boznańska. (PAP)
jkrz/ aszw/
