Oddano hołd marynarzom ORP "Grom" walczącym o Narwik

W uroczystości przed pomnikiem poległych marynarzy ORP "Grom" wzięli udział m.in. szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell, wiceszef MRPiPS Sebastian Gajewski, przewodniczący sejmowej Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu Piotr Adamowicz, przedstawiciele Ambasady RP w Oslo, prezydent Nowego Sącza - miasta partnerskiego Narwiku - Lubomir Handzel, dyrektor Instytutu Pileckiego prof. Krzysztof Ruchniewicz, a także weterani, rodziny żołnierzy i marynarzy biorących udział w walkach o Narwik oraz przedstawiciele stowarzyszeń kombatanckich, wojsko, harcerze i Polonia. Obecni byli również członkowie władz samorządowych Narwiku, norweskich stowarzyszeń weteranów oraz mieszkańcy Narwiku.

Szef UdSKiOR Lech Parell zaznaczył, że stojąc przed pomnikiem marynarzy ORP "Grom", ogarnia go duma i wzruszenie. "Wspólnie oddajemy hołd polskim marynarzom, którzy 85 lat temu, podczas II wojny światowej, przelali tu swoją krew w obronie wolności. Pamiętamy o ich odwadze, poświęceniu i braterstwie broni" - podkreślił.

"(...) dziś pamiętamy o tych, którzy wykazali się szczególną odwagą i do końca pozostali na swoich stanowiskach".

Przypomniał, że zbudowany w brytyjskiej stoczni okręt podniósł polską banderę 11 maja 1937 r., a przed wybuchem wojny brał udział w wizytach kurtuazyjnych w zagranicznych portach, godnie reprezentując Marynarkę Wojenną II Rzeczypospolitej.

"ORP »Grom« był jednym z trzech niszczycieli, które w przededniu wybuchu wojny, w ramach operacji »Peking«, zostały wysłane do Wielkiej Brytanii. Po klęsce kampanii wrześniowej w 1939 roku Polska Marynarka Wojenna kontynuowała walkę u boku brytyjskiej Royal Navy. Wiosną 1940 roku polskie okręty zostały skierowane na Morze Północne i wzięły udział w kampanii norweskiej. Oprócz ORP »Grom« były to także ORP »Burza« i ORP »Błyskawica«" - przypomniał szef UdSKiOR.

Zaznaczył również, że polskie statki pasażerskie – "Chrobry", "Batory" i "Sobieski" – zostały wykorzystane jako jednostki transportowe do przewozu żołnierzy. Dwa polskie niszczyciele przybyły w rejon Narwiku 23 kwietnia 1940 r.

"ORP »Grom« z wielką precyzją ostrzeliwał niemieckie pozycje w fiordzie Rombakken. Jego artylerzyści niszczyli stanowiska moździerzy, artylerii oraz tor kolejowy prowadzący do granicy ze Szwecją. Szczególnym celem były wyloty tuneli kolejowych – doskonałe kryjówki dla niemieckich żołnierzy. Skuteczność i celność ognia »Groma« była bardzo duża. Okręt miał wielkie zasługi" - powiedział minister Parell.

Szef UdSKiOR podkreślił, że "dziś pamiętamy o tych, którzy wykazali się szczególną odwagą i do końca pozostali na swoich stanowiskach". "Porucznik mechanik Aleksy Krąkowski zginął, próbując wypuścić parę z kotłów, by zapobiec wybuchowi, a także nieznany z nazwiska marynarz rozbrajający zapalniki bomb głębinowych poświęcił życie, by ochronić swoich kolegów. Pamięć o tych bohaterach trwa" - powiedział. "Dziś, stojąc tu wspólnie, dajemy świadectwo naszej wiecznej wdzięczności" - dodał.

Minister Parell podziękował władzom samorządowym i mieszkańcom Narwiku za to, że kultywują pamięć o polskim udziale w walkach o to miasto.

Prezydent Nowego Sącza Lubomir Handzel powiedział: "W 85. rocznicę bitwy o Narwik oddajemy hołd tym, którzy stanęli ramię w ramię w walce z totalitarnym złem. Była to jedna z pierwszych bitew II wojny światowej, która pozostaje symbolem odwagi, poświęcenia i jedności w obliczu tyranii" – dodał.

Przypomniał o udziale żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. "Można powiedzieć, że w czasie tej bitwy narodziła się przyjaźń między dwoma odległymi od siebie miastami – Nowym Sączem i Narwikiem" – zaznaczył.

Podkreślił także znaczenie udziału marynarzy z ORP "Grom". "Ich poświęcenie oraz bohaterstwo strzelców podhalańskich są dowodem odwagi polskich żołnierzy oraz ich gotowości do walki nie tylko o Polskę, ale także o inne kraje" – powiedział prezydent Nowego Sącza.

W czasie uroczystości Lubomir Handzel został uhonorowany przez szefa UdSKiOR medalem "Pro Patria".

Przedstawiciele Ordynariatu Polowego, Prawosławnego Ordynariatu Polowego, Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego oraz Naczelnego Rabina Polski odmówili także wspólną modlitwę.

CZYTAJ TAKŻE

Gen. Mikołajczyk: nasi poprzednicy zbudowali etos żołnierza Wojska Polskiego

ORP "Grom" służył w Polskiej Marynarce Wojennej trzy lata - banderę podniesiono na nim 11 maja 1937 r. 30 sierpnia 1939 r. na rozkaz polskiego dowództwa trzy niszczyciele: "Błyskawica", "Burza" i "Grom", opuściły Gdynię i skierowały się do Wielkiej Brytanii, realizując plan "Pekin". Kolejne dwa okręty – "Wilk" i "Orzeł" – dotarły tam 20 września i 14 października. Po klęsce w kampanii wrześniowej 1939 r. Polska Marynarka Wojenna walczyła u boku brytyjskiej Royal Navy.

Wiosną 1940 r. "Grom", "Burza" i "Błyskawica zostały skierowane na Morze Północne i wzięły udział w kampanii norweskiej. Polskich statków pasażerskich "Chrobry", "Batory" i "Sobieski" użyto jako transportowców do przewozu żołnierzy.

"Grom" został zaatakowany 4 maja 1940 r. przez niemiecki bombowiec Heinkel He-111. Na skutek eksplozji okręt przełamał się i zatonął w ciągu 2-3 minut. Spośród załogi liczącej 192 marynarzy i oficerów zginęło 59 ludzi.

Wrak "Groma" zlokalizowano w 1986 r. Dziewięciu marynarzy spoczywa na cmentarzu wojennym w Narwiku. W 1979 r. w Narwiku odsłonięto ufundowany przez polskie władze pomnik marynarzy ORP "Grom". Jego autorem był profesor Jan Bohdan Chmielewski (1927–2014), profesor rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Uroczystości upamiętniające 85. rocznicę walk o Narwik organizuje w Królestwie Norwegii Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Bitwa o Narwik była pierwszym zwycięstwem aliantów w II wojnie światowej. Przyczynili się do niego żołnierze polscy, francuscy, brytyjscy i norwescy. (PAP)

Z Narwiku Anna Kruszyńska

akr/ miś/ amac/