Węgierski naród nie tylko był, ale i będzie – oświadczył prezydent Węgier Janos Ader na uroczystym posiedzeniu parlamentu w czwartek, w 100. rocznicę przyjęcia Traktatu w Trianon, na mocy którego Węgry utraciły dwie trzecie terytorium Królestwa Węgierskiego.
„Po upływie 100 lat, po dwóch wojnach światowych, umęczeni Trianon i kryzysami gospodarczymi, po ponad 40-letnich manowcach komunistyczno-socjalistycznych, kilkakrotnie stanąwszy na skraju upadku państwa, wciąż tu jesteśmy i żyjemy” – podkreślił Ader.
Zaznaczył, że nikt nie może odebrać Węgrom prawa do starań o to, by „duchowe granice narodu” pozostały niezmienne, choć zmieniły się granice geograficzne.
Traktat w Trianon został zawarty 4 czerwca 1920 roku między państwami Ententy i Węgrami, po klęsce Austro-Węgier w I wojnie światowej i ich rozpadzie. Na jego mocy Węgry utraciły dwie trzecie terytorium Królestwa Węgierskiego, przede wszystkim na rzecz nowo proklamowanych Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców oraz Czechosłowacji, a także Rumunii. Węgry straciły też 62 proc. ludności, z czego 30 proc. stanowili etniczni Węgrzy.
Prezydent oświadczył, że choć Węgrom zarzucano po II wojnie światowej dążenia rewizjonistyczne, nie wysunęły one roszczeń terytorialnych po upadku reżimu Nicolae Ceausescu, po rozpadzie Jugosławii czy Czechosłowacji ani po powstaniu niezależnej Ukrainy. „Oddajemy naszym sąsiadom szacunek, ale prosimy, by także oni szanowali nas i żyjących w ich krajach Węgrów” – zaznaczył Ader.
Zapewnił, że Węgry nie będą partnerem w przemilczeniach, w fałszowaniu historii i wyrzekaniu się Węgrów mieszkających poza granicami Węgier, będą natomiast partnerem w szczerej rozmowie, wykorzystywaniu historycznych szans oraz wzmacnianiu więzów między Węgrami oraz między nimi a innymi narodami.
„Musimy naprawić to, co zepsuły mocarstwa. Jeśli to zrobimy, zdejmiemy z siebie klątwę Trianon” – oznajmił.
4 czerwca jest na Węgrzech obchodzony od 10 lat jako Dzień Jedności Narodowej. Ze względu na okrągłą rocznicę planowano w tym roku szerokie zakrojone uroczystości, ale pandemia koronawirusa zmusiła władze i organizatorów do odwołania większości wydarzeń.
W Budapeszcie o godz. 16.30 (Traktat podpisano o godz. 16.32) na minutę stanie transporty publiczny, a burmistrz Gergely Karacsony poprosił o przystanięcie na minutę także wszystkich mieszkańców.
O tej godzinie Węgierskie Muzeum Narodowe udostępni w internecie wystawę fotografii przedstawiających bogactwo kulturalne obszarów utraconych w wyniku Traktatu z Trianon. Muzeum Sztuk Pięknych i Węgierska Galeria Narodowa udostępniły zaś online najpiękniejsze pejzaże Kotliny Panońskiej autorstwa węgierskich malarzy.
Na placu Bohaterów w Budapeszcie 100-osobowy zespół tancerzy przedstawi węgierskie tańce ludowe. W bardzo wielu miastach również odbędą się uroczystości, np. odsłonięcia tablic czy pomników, a także prezentowane będą przedstawienia teatralne czy koncerty online. W Keszthely mieszkańcy ułożą z 600 zniczy kontur dawnego terytorium Królestwa Węgierskiego.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ mal/
