Ratusz miejski na Starym Rynku w Poznaniu, Fot. PAP/Jakub Kaczmarczyk
Średniowieczny ratusz w Poznaniu, słynny z powodu hejnału i koziołków doczekał się książki. „Zawsze był, jest i będzie najważniejszym budynkiem Poznania” - podkreśla dr Magdalena Mrugalska-Banaszak.
Autorka książki „Odkrywanie Ratusza. Historia powtarzalności” dr Magdalena Mrugalska-Banaszak jest od wielu lat pracownicą Muzeum Narodowego w Poznaniu i szefową mieszczącego się w ratuszu Muzeum Poznania.
Ratusz to jedna z najlepiej rozpoznawalnych poznańskich budowli; to z jego wieży odgrywany jest hejnał Poznania, po którym pokazują się słynne koziołki.
Monografia prezentuje historię gmachu od momentu jego powstania, czyli początku XIV wieku do współczesności. Opowiada o architekturze i zamianach zachodzących w jej obszarze, o wnętrzach tej budowli i o roli ratusza w kształtowaniu tożsamości mieszkańców miasta.
Jak podkreśliła autorka dzieła, ratusz przeżywał swoje wzloty i upadki; niszczał i podnosił się, zmieniał funkcje, ale „zawsze był, jest i będzie najważniejszym budynkiem Poznania” - i bez względu na wszystko pozostanie „miasta naszego chlubą i ozdobą”.
Dziekan Wydziału Historii UAM i recenzent książki prof. Przemysław Matusik zauważył, że życie dawnych miast, a Poznań jest dawnym, starym, czcigodnym miastem, rozwijało się w cieniu dwóch wież.
„Jedna to była wieża kościoła farnego, która była symbolem porządku boskiego, kosmicznego ładu panującego we wszechświecie, ładu moralnego, na którym to ładzie moralnym miał się opierać ład społeczny, którego z kolei symbolem była druga wieża - wieża ratuszowa. Wieża siedziby władzy miejskiej, budynku, który był właściwie sercem miasta, w którym biło tętno miasta, w którym spotykały się wszystkie nitki życia miejskiego. Pod tymi dwiema wieżami toczyło się życie miejskie” – powiedział.
„Mamy do czynienia z budynkiem niesłychanie ważnym, który w dodatku w przestrzeni kulturowej Poznania odgrywa szczególną rolę, dlatego, że mamy to szczęście, że w naszym wypadku ten ratusz przetrwał.
Swojego ratusza nie mają ani Warszawa, ani Kraków - oni rozebrali swoje ratusze w XIX wieku.
Takie były pomysły ówczesnych władz miejskich, że to im się tutaj czegoś nie przyda” - dodał.
Pierwotnie ratusz był niewielkim, jednopiętrowym budynkiem, do którego w końcu XV wieku dobudowano jedną kondygnację.
W Poznaniu uczczono bohaterów Powstania Wielkopolskiego
W połowie XVI wieku władze miejskie powierzyły jego przebudowę włoskiemu architektowi Janowi Baptyście Quadro z Lugano. On to w latach 1550-60 przeobraził skromny gotycki ratusz w okazałą, reprezentacyjną siedzibę władz miejskich. Gmach powiększony został wówczas w kierunku zachodnim i podwyższony o kolejne, drugie piętro. Budynek uzyskał jednolitą renesansową bryłę zewnętrzną i nowy układ wnętrz z okazałą salą renesansową, słynną z pięknej dekoracji stiukowej zdobiącej sklepienie.
W następnych wiekach zniszczeniom i przebudowom ulegała kilkakrotnie wieża ratusza.
W latach 1781-1784 cały budynek został poddany renowacji; wzniesiono wówczas nowy, klasycystyczny hełm wieży. Kolejną gruntowną konserwację przeszedł ratusz w latach 1910-1913. Ta pruska restauracja uratowała budynek przed kompletną ruiną.
Lata międzywojenne to czas kiedy ratusz i jego sale: renesansowa złota, były miejscem niezliczonych rautów, śniadań i obiadów dla elit politycznych, samorządowych, kulturalnych, naukowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych – po to. aby silnie wybrzmiała ranga i miejsce Poznania na mapie II Rzeczpospolitej.
W wyniku działań wojennych obiekt został zniszczony w 70 procentach. W 1945 roku runęła wieża i spalone zostało drugie piętro budynku.
Odbudowa siedziby władz miejskich trwała – w bardzo nierównym tempie – niemal dziewięć lat - od 1946 do 1954 r. W końcu 1953 roku postanowiono, że ratusz będzie siedzibą Muzeum Historii Miasta Poznania.
Obecny wygląd ratusz zawdzięcza pracom konserwatorskim, które zakończono w grudniu 2000 roku.
Ekspozycja Ratusza – Muzeum Poznania, rozmieszczona zarówno w piwnicach, jak i na parterze oraz w salach na I i II piętrze. Pokazuje dzieje miasta od X wieku.
Do najcenniejszych eksponatów należy złocony i emaliowany pastorał z Limoges z XIII wieku, zegar stołowy z herbem Poznania wykonany w 1575 roku przez poznańskiego zegarmistrza Jana Stalla na zlecenie ówczesnych władz miejskich i szklanicę cechu szewców z 1651 roku.
Książka „Odkrywanie Ratusza. Historia powtarzalności” ukazała się nakładem Muzeum Narodowego w Poznaniu. Integralną częścią monografii jest materiał ilustracyjny - ponad 800 fotografii, rysunków i rzutów oraz aneksy. Publikację kończy obszerna bibliografia. (PAP)
rpo/ jkrz/ dki/
