Białystok, 09.02.2021. Uroczystość „Światło Pamięci” przed Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Uroczystość upamiętnia 81. rocznicę pierwszych deportacji na Wschód. W nocy z 9 na 10 stycznia 1940 r. rozpoczęła się pierwsza z czterech masowych wywózek obywateli polskich na Syberię. Fot. PAP/A. Reszko
Znicze zapłonęły we wtorkowy wieczór na torach kolejowych przy Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Uczczono w ten sposób ofiary deportacji na Wschód w 81. rocznicę pierwszej z czterech masowych wywózek polskich obywateli, rozpoczętej w nocy z 9 na 10 lutego 1940 r.
Znicze zapłonęły w ramach akcji "Światło Pamięci", ustawiane były na torach biegnących od muzeum w kierunku dawnego dworca, z którego wysyłane były transporty mieszkańców Białegostoku i okolic na Wschód. Do godz. 22 we wtorek może taki znicz zapalić każda osoba, która przyjdzie do Muzeum Pamięci Sybiru.
Budowa siedziby Muzeum Pamięci Sybiru (MPS), finansowana z budżetu miasta i środków resortu kultury, zakończyła się w ubiegłym roku, trwa przygotowywanie jego ekspozycji. W założeniu muzeum będzie ogólnopolską placówką zajmującą się m.in. właśnie tematyką deportacji Polaków na Wschód. Otwarcie planowane jest na 17 września 2021 roku.
Ruszył wirtualny Bieg Pamięci Sybiru, upamiętniający rocznicę pierwszej wywózki na Wschód
W ramach - organizowanych przez MPS - obchodów 81. rocznicy pierwszej masowej deportacji Polaków na Wschód odbywa się też - w tym roku wirtualny - Bieg Pamięci Sybiru. Do udziału w nim zapisało się dotąd ponad 1,1 tys. osób z kilkunastu krajów. Każdy z uczestników biegnie lub maszeruje w dowolnym dla siebie czasie, może to robić wiele razy pod warunkiem, by każdorazowo było to 5 km. Bieg potrwa do 23 lutego i do tego dnia można się zarejestrować, by wziąć w nim udział.
Od 10 lutego 1940 r. do czerwca 1941 r. władze Związku Sowieckiego, okupującego tereny II Rzeczypospolitej, zorganizowały cztery wywózki na Wschód obywateli polskich różnych narodowości. Pierwsza z nich objęła głównie rodziny urzędników państwowych, m.in. sędziów, prokuratorów, policjantów, leśników, a także wojskowych, w tym uczestników wojny polsko-bolszewickiej, i właścicieli ziemskich. Wywożeni trafiali do północnych regionów ZSRS, w okolice Archangielska oraz do Irkucka, Kraju Krasnojarskiego i Republiki Komi.
Pierwsza wywózka była największa - ok. 140 tys. osób - i najbardziej tragiczna pod względem liczby ofiar. Deportowano wtedy m.in. wielu mieszkańców Białegostoku i okolic. Władze miasta podkreślają, że wtedy na "nieludzką ziemię" wywieziono jedną piątą mieszkańców miasta i okolic, a prześladowaniami sowieckimi była dotknięta niemal każda rodzina.
Całkowita liczba obywateli polskich wywiezionych w latach 1940-41 w głąb Związku Sowieckiego nie jest znana. Historycy IPN, m.in. na podstawie źródeł archiwalnych NKWD, szacują tę liczbę na kilkaset tysięcy obywateli polskich.
Związek Sybiraków uważa za prawdziwe dużo wyższe liczby i przyjmuje, że w ramach czterech zsyłek na Wschód wywieziono 1,3 mln polskich obywateli, z których zginął co trzeci.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ swi/ pat/
