Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Polejowski (C) i odznaczona Regina Wiesława Filipowicz (P) podczas uroczystości wręczenia działaczom opozycji antykomunistycznej Krzyży Wolności i Solidarności. Białystok, 22.09.2022. Fot. PAP/A Reszko
Dwadzieścia cztery osoby, które w latach 80. ubiegłego wieku zaangażowane były w działalność opozycji antykomunistycznej w Polsce, zostały uhonorowane Krzyżami Wolności i Solidarności. Wręczenie odznaczeń odbyło się w czwartek w Białymstoku. Dwie osoby odznaczono pośmiertnie
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Krzyż Wolności i Solidarności wzorowany jest na Krzyżu Niepodległości z II RP.
Uroczystość odbyła się w białostockim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej.
"Krzyż Wolności i Solidarności, który dzisiaj (w czwartek) został wręczony bohaterom walki o Polskę wolną i demokratyczną, to wyraz naszego podziękowania, skromnego, za państwa wkład w to, że dzisiaj możemy żyć w Polsce wolnej" - mówił wiceprezes IPN Karol Polejowski zwracając się do odznaczonych.
Krzyże Wolności i Solidarności otrzymali: Mirosław Bajorek, Regina Filipowicz, Jerzy Gołoński, Michał Hintertan, ks. Walerian Jastrzębiec-Święcicki, Michał Kardasz, Kazimierz Łapiński, Adam Malczyk, Maria Michelis, Maciej Mnich, Witold Morgownik, Robert Mrozowski, Jerzy Muszyński, Tomasz Ostrowski, Tadeusz Roszkowski, Stefan Ruchała, Ewa Sadowska, Artur Smółko, Ryszard Stocki, Zdzisław Wnorowski, Szymon Zyberyng, Janusz Żabiuk oraz pośmiertnie: Zdzisław Falicki i Marian Piktel.
"Krzyż Wolności i Solidarności, który dzisiaj (w czwartek) został wręczony bohaterom walki o Polskę wolną i demokratyczną, to wyraz naszego podziękowania, skromnego, za państwa wkład w to, że dzisiaj możemy żyć w Polsce wolnej" - mówił wiceprezes IPN Karol Polejowski zwracając się do odznaczonych.
Powiedział, że biogramy odznaczonych "oddają świetnie to, czym była +Solidarność+". "Państwa wkład jest niezaprzeczalny, to, że państwo zdecydowaliście się wówczas, ponad 40 lat temu, na podjęcie tej walki, wcale nie gwarantowało jej sukcesu, nikt nie mógł przewidzieć, że to, co stało się latem 1980 roku i ogarnęło swoim zasięgiem ponad 10 mln obywateli ówczesnej Polski komunistycznej, zaowocuje ostatecznie upadkiem komunizmu niewiele lat później" - podkreślił wiceprezes IPN.
Odsłonięto tablicę na budynku dawnej siedziby pierwszej „Solidarności” w Białymstoku
Polejowski zwrócił uwagę na zaangażowanie osób zrzeszonych w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. Mówił, że w 1990 roku, po upadku rządów komunistycznych w Polsce, grupa studentów przejęła budynek ówczesnego Komitetu Wojewódzkiego Partii Komunistycznej w Białymstoku. To budynek w centrum miasta, nazywany Domem Partii, gdzie dziś mieszczą się wydziały Uniwersytetu w Białymstoku.
Wiceprezes IPN podkreślił, że przejmowanie budynków nie było wtedy częstym zjawiskiem. "W Białymstoku determinacja studentów zdecydowała o tym, że ten budynek znalazł się w rękach wolnych Polaków" - mówił i dodał, że plac, przy którym stoi dawny budynek KWPK nosi obecnie imię Niezależnego Związku Studentów.
"Warto o tym przypominać, bo wkład studentów w latach 80. w tę walkę z system komunistycznym jest pięknym przykładem tego, że młodzi Polacy wówczas wynosili swoje postawy z domu, ze środowiska, w którym funkcjonowali i nie bali się okazywać tych swoich przekonań w życiu codziennym" - mówił Polejowski.
Zwrócił też uwagę na wręczone w czwartek Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości, które otrzymało pięć osób. "To wydarzenie uzupełnia uroczystość. Dobrze wskazuje, w jaki sposób toczyły się losy Polaków w XX wieku. To stulecie odzyskania niepodległości nie byłoby możliwe (...) bez państwa wkładu w obalenie systemu komunistycznego, co nastąpiło na przełomie lat 80. i 90." - mówił Polejowski.
Odznaczenie nawiązuje do Krzyża Niepodległości z 1930 r., ustanowionego z inicjatywy Aleksandry Piłsudskiej jako "wyraz wdzięczności II RP dla wszystkich tych, którzy walczyli o jej niepodległość". Oba odznaczenia mają podobny wzór, różnią się kolorystyką i napisami.
Krzyże Wolności i Solidarności są przyznawane od sierpnia 2010 r. Ustanowiono je przed 30. rocznicą Sierpnia'80 oraz powstania NSZZ "Solidarność". Odznaczenia nadaje prezydent RP na wniosek prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Honorowani są nimi działacze opozycji demokratycznej, przede wszystkim za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski.
Odznaczenie nawiązuje do Krzyża Niepodległości z 1930 r., ustanowionego z inicjatywy Aleksandry Piłsudskiej jako "wyraz wdzięczności II RP dla wszystkich tych, którzy walczyli o jej niepodległość". Oba odznaczenia mają podobny wzór, różnią się kolorystyką i napisami.
Krzyżami Wolności i Solidarności uhonorowano dotąd blisko 6,5 tys. osób - wynika z danych zamieszczonych na stronie internetowej.(PAP)
autorka: Sylwia Wieczeryńska
swi/ aszw/
