Fragment mostu kolejowego z Czarnocina w skansenie Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim. Fot. PAP/Grzegorz Michałowski
W Czarnocinie (pow. Piotrków Trybunalski) powstanie interaktywne muzeum upamiętniające akcję oddziału Szarych Szeregów dowodzonego przez Tadeusza Zawadzkiego "Zośkę", który w 1943 r. próbował wysadzić most kolejowy na rzece Wolbórce. Placówka będzie częścią większego projektu o wartości prawie 5 mln zł, czego 4,2 mln to dotacja UE.
Urząd Marszałkowski w Łodzi poinformował w poniedziałek (17 lutego) o podpisaniu umowy na realizację projektu "Akcja Szarych Szeregów - baza oferty kulturalno-turystycznej Gminy Czarnocin", który ma kosztować prawie 5 mln zł, z czego 4,2 mln to dotacja unijna przekazana przez samorząd województwa. Jego najważniejszą częścią będzie stworzenie interaktywnego muzeum poświęconego akcji Szarych Szeregów sprzed 82 lat.
Jej przebieg znamy m.in. z książki "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. W czerwcu 1943 r. w okolice Czarnocina przyjechali z Warszawy harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów. Ich celem było wysadzenie konstrukcji, która znajdowała się na ważnej dla Niemców magistrali kolejowej.
Wybuch miał nastąpić w momencie, kiedy na moście na rzece Wolbórce pojawi się lokomotywa ciągnąca wagony z amunicją. Nie udało się jednak zdetonować ładunków pod transportem; w efekcie most poważnie uszkodzono, ale nie został zniszczony.
W walkach harcerzy z pościgiem niemieckim zginął Feliks Pendelski, który bronił śmiertelnie rannego przyjaciela Andrzeja Zawadowskiego ps. Gruby.
Po wojnie most w Czarnocinie był miejscem spotkań szaroszeregowców z Łodzi, Warszawy, Łowicza, a także żołnierzy AK. W latach 90. ub. wieku w pobliżu miejsca wydarzeń stanął obelisk upamiętniający akcję. W 2011 r. z powodu złego stanu technicznego konstrukcję rozebrano.
Niektóre fragmenty mostu trafiły do Skansenu Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim, a inne pozostały w Czarnocinie na placu przy Gminnym Centrum Kultury Ekosfera. Teraz staną się częścią projektu, który obejmuje m.in. stworzenie muzeum interaktywnego przybliżającego akcję Szarych Szeregów. Powstanie ono w budynku gospodarczym obok Ekosfery. Według planów zrujnowane obecnie mury z czerwonej cegły będą skrywać nowoczesne rozwiązania m.in. wystawy z wykorzystaniem technologii VR, transmisji online oraz multimedialną izbę pamięci. Będzie też miejsce do pracy twórczej.
Pozyskana dotacja pozwoli na doposażenie sali widowiskowej w Ekosferze. Pojawią się w niej składane trybuny, mobilna scena dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, nowe oświetlenie i nagłośnienie oraz ekran i sprzęt niezbędny do projekcji filmów.
"Dzięki temu wyposażeniu będziemy mogli zorganizować tu festiwal filmów poświęconych partyzantom, a sprzęt będzie także służył mieszkańcom np. podczas projekcji kina plenerowego" – wyjaśniła Angelika Lejko z Gminnego Centrum Kultury.
Jak dodała, na zasadzie kontrastu, obok muzeum z czerwonej cegły ma stanąć przeszkolony budynek warsztatowni. Obok powstanie parking oraz strefa koncertowa. Dzika łąka zamieni się w zielony teren do rekreacji i kultury: na ok. 1,5 tys. m kw. stanie scena plenerowa z muszlą koncertową, będzie też ścieżka historyczna i altana wypoczynkowa.
Wszystkie elementy mają być gotowe do końca przyszłego roku. Pomysłodawcy chcą, by nowa przestrzeń służyła nie tylko mieszkańcom gminy, ale - jak w latach 80. XX wieku - była miejscem spotkań harcerzy, dlatego w budżecie uwzględniono również zorganizowanie w Czarnocinie ogólnopolskiego zlotu skautów.
Pamięć o harcerskiej akcji na moście jest w Czarnocinie wciąż żywa; od 2018 roku miejscowa szkoła podstawowa nosi imię Szarych Szeregów, a w 2021 roku w centrum miejscowości odsłonięto pamiątkowy mural poświęcony akcji z 1943 r. (PAP)
agm/ aszw/
