Oddziałowe Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach oraz w Krakowie są organizatorami dwudniowej konferencji poświęconej dekretowi PKWN z 31 sierpnia 1944 r. Wprowadzone na mocy tego aktu przepisy służyły do rozliczeń ze zbrodniami hiterowskimi.
Dekretem sierpniowym lub sierpniówką potocznie określany jest zbiór przepisów przyjętych 31 sierpnia 1944 przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) o „wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla Zdrajców Narodu Polskiego”.
Procesy załóg niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady
Obowiązujący początkowo na obszarze „Polski Lubelskiej”, a potem całego kraju akt był podstawą prawną do osądzania zarówno zbrodniarzy hitlerowskich (w tym członków załóg obozów koncentracyjnych), jak i kolaborantów. W praktyce wykorzystywany bywał również do załatwiania sąsiedzkich porachunków, bo podstawą do wyroku skazującego mógł być nawet wynikający z niskich pobudek donos.
Według niektórych historyków tylko w ciągu trzech pierwszych lat obowiązywania „sierpniówki” na jego mocy około tysiąc osób zostało skazanych na karę śmierci, a podobnej liczbie osądzonych wymierzono karę dożywotniego więzienia.
W dwudniowej konferencji naukowej poświęconej dekretowi sierpniowemu, która we wtorek i środę odbędzie się w Katowicach, wziąć mają naukowcy z różnych ośrodków całej Polski, m.in. Adam Bosiacki z Uniwersytetu Warszawskiego, Grzegorz M. Kowalski i Anna Gawlik z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Andrzej Pasek z Uniwersytetu Wrocławskiego, Piotr Krzyżanowski z Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim i Michał Stokowski z Uniwersytetu w Białymstoku.
Różne oddziały i delegatury IPN reprezentować mają Przemysław Piątek, Tomasz Gonet i Marta Paszek (wszyscy IPN Katowice), Roman Gieroń, Joanna Lubecka i Anna Czocher (wszyscy IPN Kraków), Tomasz Domański (IPN Kielce), Diana Maksimiuk (IPN Białystok), Patrycja Resel (IPN w Łodzi) oraz Izabela Mazanowska (IPN Bydgoszcz).
O stosowaniu dekretu sierpniowego w śledztwach Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach mówić ma prokurator Ewa Koj z IPN w Katowicach.
„W gronie historyków, prawników i historyków prawa będziemy się zastanawiać nad stosowaniem przepisów tego dekretu do rozliczeń ze zbrodniami II wojny światowej” – przekazał PAP dr hab. Adam Dziurok, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach.
„Refleksje będą dotyczyć m.in. tego, czy to było sprawiedliwe narzędzie do osądzania zbrodni wojennych, a przede wszystkim tego, na ile wykorzystywano je do bieżącej walki politycznej” – dodał.
Z powodu remontu katowickiej sali Przystanku Historia konferencja odbędzie się w pomieszczeniach Panteonu Górnośląskiego – wejście od strony ul. Wita Stwosza.
Początek obrad we wtorek i środę o godz. 10. (PAP)
jkrz
