Cmentarz Osobowicki we Wrocławiu gdzie 19 lipca 2024 r. rozpoczął się kolejny etapu ekshumacji szczątków żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Fot. PAP/M. Kulczyński
Pochówki ofiar terroru komunistycznego, których ekshumacje przeprowadzono w tym roku w kwaterach na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu, odbędą na tej nekropoli w przyszłym roku.
IPN prowadził w tym roku na Cmentarzu Osobowickim pracę ekshumacyjne, których efektem miały być pochówki części ofiar terroru komunistycznego w indywidualnych grobach. Pierwotnie zakładano, że w październiku odbędzie się siedem pochówków w nowej kwaterze Żołnierzy Niezłomnych na Cmentarzu Osobowickim, a pozostałe pogrzeby odbędą się w czasie zbiorowej uroczystości pogrzebowej w przyszłym roku. Wrocławski IPN poinformował jednak, że tego terminu nie udało się dotrzymać z powodu wrześniowej powodzi, a wszystkie uroczystości pogrzebowe odbędą się w przyszłym roku.
Żołnierze Wyklęci - bohaterowie polskiego podziemia niepodległościowego z lat 1944-1963
Cmentarz Osobowicki, który zajmuje obszar 53 hektarów, powstał w 1861 r. Nekropolia ta zdecydowanie wyróżnia się spośród innych wrocławskich cmentarzy.
Jest to prawdopodobnie jedyny cmentarz w Polsce, na którym zachowały się w prawie niezmienionym kształcie kwatery więźniów - ofiar terroru komunistycznego. W latach 1948-1956 złożono tam ciała 354 osób, w tym 89 skazanych na karę śmierci i straconych. Miejsce ich pochówku przez długi czas było trzymane w tajemnicy. Dopiero w 1990 r. odbył się tam symboliczny pogrzeb ofiar stalinizmu. Dla uczczenia zamordowanych powstał też pomnik Ofiar Terroru Stalinowskiego w formie ściany z ceglanego muru.
Na cmentarzu pochowano m.in. członków WiN, oficerów Wojska Polskiego i żołnierzy Armii Andersa, uczestników powstań śląskich i Powstania Warszawskiego, żołnierzy z Brygady Świętokrzyskiej NSZ oraz uczestników wojny polsko-bolszewickiej z 1920 roku.
Jest to prawdopodobnie jedyny cmentarz w Polsce, na którym zachowały się w prawie niezmienionym kształcie kwatery więźniów - ofiar terroru komunistycznego. W latach 1948-1956 złożono tam ciała 354 osób, w tym 89 skazanych na karę śmierci i straconych. Miejsce ich pochówku przez długi czas było trzymane w tajemnicy.
W październiku 2011 r. na nekropolii IPN rozpoczął prace ekshumacyjne. Badania realizowane były w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956”. Były to jedne z największych prac tego rodzaju prowadzone wówczas na terenie Polski.
Ekshumowano szczątki 300 ofiar represji komunistycznych, z czego zidentyfikowano 80-82 proc. osób pochowanych w bezimiennej mogile. Równolegle z prowadzonymi pracami ekshumacyjnymi odbywały się pochówki odnalezionych i zbadanych szczątków.
Prace ekshumacyjne o mniejszym zakresie były prowadzono także w tym roku.
Na wrocławskim cmentarzu Osobowickim powstanie kwatera żołnierzy podziemia antykomunistycznego
Na Cmentarzu Osobowieckim są również groby wielu znanych ludzi. Przy głównej alei znajduje się grób Adolfa Anderssena, słynnego niemieckiego mistrza szachowego. Nagrobek pochodzi z 1879 r. i jest najstarszym z zachowanych. Oprócz grobu Anderssena na cmentarzu Osobowickim jest jeszcze około 40 grobów pochodzących sprzed 1945 r. Z tego okresu pochodzi również grób prof. Władysława Nehringa, znanego historyka literatury i rektora Uniwersytetu Wrocławskiego.
Są tam pochowani także m.in.: poeta i dramaturg Tymoteusz Karpowicz, rzeźbiarz Eugeniusz Get-Stankiewicz, aktor teatralny i filmowy Tadeusz Szymków, matematyk prof. Jerzy Dudek - pomysłodawca „Salonu Profesora Dudka”, cyklicznych spotkań gromadzących wrocławską inteligencję, czy prof. Ryszard Kocięba, chirurg, pionier replantacji kończyn w Polsce.
Tu spoczywa też pierwszy polski więzień hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, architekt Stanisław Ryniak. Na nekropolii pochowani są również znani sportowcy: bokser Artur Olech, medalista olimpijski z Tokio i Meksyku czy kolarz szosowy Stanisław Szozda, mistrz świata w drużynie i medalista olimpijski.
Tutaj znajdują się też m.in. grobowce członków cygańskiej rodziny królewskiej Łakatosz.(PAP)
pdo/ aszw/
