Wykład dr. Jarosława Neji „Pierwsi w kraju. Historia Komitetu wolnych Związków Zawodowych w Katowicach 1978–1980” w Przystanku Historia – Centrum Edukacyjnym IPN w Katowicach im. Henryka Sławika
Składanie kwiatów pod tablicami pamiątkowymi, dyskusja panelowa i wykład są w programie organizowanych przez IPN przyszłotygodniowych obchodów 45. rocznicy powstania Komitetu Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach.
Jak przypominają historycy, powstały w lutym 1978 r. Komitet Pracowniczy/Założycielski Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach był próbą zaktywizowania środowisk robotniczych i nadania ich działaniom form organizacyjnych oraz pierwszą w PRL niezależną od władz organizacją związkową. Jej głównym animatorem był związany z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela Kazimierz Świtoń.
„Obok niego pod deklaracją założycielską organizacji znalazły się nazwiska Władysława Suleckiego (współpracownika KOR i redakcji „Robotnika”), Romana Kściuczka (uczestnika ROPCiO), Ignacego Pinesa (sympatyka KOR) i Tadeusza Kickiego (uczestnika ROPCiO). Dwaj ostatni pod wpływem presji SB wycofali się jednak z działalności w ramach WZZ” - przypomina IPN.
„Działalność komitetów WZZ, zwłaszcza dobrze rozwiniętej i zorganizowanej struktury gdańskiej, miało ogromne znaczenie dla przebiegu procesu tworzenia w 1980 r. niezależnego związku zawodowego i wielkiego ruchu społecznego jakim była Solidarność” - podkreślają przedstawiciele IPN.
To właśnie inwigilacja, szykany i represje spowodowały, że komitetowi nie udało się rozwinąć szerszych działań, a przede wszystkim przenieść działalności do śląskich zakładów pracy. Mimo to, utworzenie katowickich WZZ miało wpływ na powstanie dwóch kolejnych niezależnych inicjatyw, skierowanych do środowisk pracowniczych. W końcu kwietnia 1978 r. powołany został w Trójmieście Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, w październiku roku następnego podobna organizacja powstała na Pomorzu Zachodnim.
„Działalność komitetów WZZ, zwłaszcza dobrze rozwiniętej i zorganizowanej struktury gdańskiej, miało ogromne znaczenie dla przebiegu procesu tworzenia w 1980 r. niezależnego związku zawodowego i wielkiego ruchu społecznego jakim była Solidarność” - podkreślają przedstawiciele IPN.
Jak przekazała Monika Kobylańska z katowickiego oddziału IPN, w ramach obchodów 45. rocznicy powstania WZZ w poniedziałek w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie odbędzie się dyskusja panelowa na temat Wolnych Związków Zawodowych z udziałem dr. Jarosława Nei z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach.
Przedsierpniowa opozycja
Następnego dnia w Gliwicach dyrektor katowickiego oddziału Instytutu dr Andrzej Sznajder wraz przedstawicielem Muzeum w Gliwicach złoży kwiaty pod tablicą pamiątkową poświęconą Władysławowi Suleckiemu, współtwórcy Komitetu Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach. Tablica została zaprojektowana i ufundowana przez gliwickie muzeum w 2014 r.
Również we wtorek delegacja IPN złoży kwiaty pod tablicą upamiętniającą założenie pierwszych w PRL Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach przy ul. Mikołowskiej 30 (ta tablica została odsłonięta w 2009 r.) oraz na grobie Kazimierza Świtonia na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach.
W środę w Przystanku Historia – Centrum Edukacyjnym IPN w Katowicach im. Henryka Sławika dr Neja wygłosi wykład popularnonaukowy „Pierwsi w kraju. Historia Komitetu wolnych Związków Zawodowych w Katowicach 1978–1980”. Po wykładzie odbędzie się pokaz filmu „Bezpieka kontra śląskie WZZ”.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ aszw/
