Zwiększenie progów dochodowych uprawniających do jednorazowej i okresowej pomocy pieniężnej oraz umożliwienie przyznania pomocy pieniężnej jednorazowej dwa razy w roku m.in. działaczom opozycji antykomunistycznej i osobom represjonowanym zakłada projekt noweli, który wpłynął do Sejmu.
Projekt autorstwa grupy posłów PiS wpłynął do Sejmu w piątek.
„Projekt ustawy o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę sytuacji życiowej wielu grup społecznych, gdyż dotychczasowe regulacje były przez ich przedstawicieli uznawane za niewystarczające lub ograniczające w prawach” – napisano w uzasadnieniu.
Obecnie szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych może przyznać działaczom opozycji antykomunistycznej, którzy są w trudnej sytuacji materialnej, życiowej lub zdrowotnej, pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów zakupu wyrobów medycznych. Projektowane zmiany pozwolą udzielać takiej pomocy również na pokrycie tych kosztów w całości.
Zmiany polegają na podwyższeniu progów dochodowych, od których możliwe jest udzielanie pomocy pieniężnej przez szefa UdSKiOR. Jak zauważono w uzasadnieniu, mają one na celu umożliwienie udzielenia pomocy szerszej grupie osób uprawnionych, zwłaszcza w przypadkach, jeśli daną osobę dotknie negatywne zdarzenie losowe lub dozna istotnego pogorszenia stanu zdrowia lub zniwelowanie skutków zdarzenia losowego np. pożaru. Zwiększeniu ulegną również stawki możliwej do udzielenia przez szefa UdSKiOR pomocy. Zmiany pozwolą szefowi UdSKiOR udzielić pomocy pieniężnej dwa razy w roku (obecnie raz na 12 miesięcy).
Projektowane zmiany w ustawie o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych zakładają, że pomoc pieniężna jednorazowa może być przyznana jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 290 proc. najniższej emerytury lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 220 proc. najniższej emerytury. Dotyczyć mają także sytuacji, kiedy dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 350 proc. najniższej emerytury, w przypadku gdy wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji.
Pomoc pieniężna okresowa mogłaby być przyznana, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza kwoty odpowiadającej 220 proc. najniższej emerytury lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150 proc. najniższej emerytury. Pomoc pieniężna jednorazowa byłaby przyznawana do wysokości 150 proc. najniższej emerytury, przy czym pomoc przeznaczona na pokrycie kosztów zakupu wyrobów medycznych byłaby przyznawana do wysokości 350 proc. najniższej emerytury, a na dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju niepełnosprawności - do wysokości 450 proc. najniższej emerytury.
Proponowane zmiany – jak podkreślono - nie spowodują automatycznego zwiększenia wydatków z budżetu państwa na pomoc udzielaną przez szefa UdSKiOR, gdyż udzielana jest ona zawsze w ramach limitów określanych corocznie w budżecie Urzędu, których wysokość jest pochodną aktualnego stanu finansów publicznych.
Zmiany – dla zachowania systemowej jednolitości – miałyby dotyczyć również pomocy udzielanej przez szefa UdSKiOR kombatantom i osobom represjonowanym, cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych, osobom deportowanym do pracy przymusowej i osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR oraz represjonowanym politycznie żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych.
Dodatkowo zaproponowano rozwiązanie, na podstawie którego działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane pozostające w zatrudnieniu, będą uprawnieni do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 5 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop ten nie będzie przysługiwał osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.
Projektowane zmiany mają też na celu zniwelowanie negatywnych skutków represji politycznych godzących w wolności pracownicze. „Osoby, które wskutek represji za prowadzone działania na rzecz odzyskania niepodległości zostały zmuszone do zaprzestania świadczenia pracy w wykonywanym uprzednio zawodzie, z reguły później podejmowały pracę gorzej płatną. Fakt ten miał wiele lat później negatywne konsekwencje przy ustalaniu wysokości należnych świadczeń emerytalno-rentowych. Dlatego wprowadzenie takiej nowej kategorii okresów składkowych, w połączeniu z rozwiązaniami polegającymi na przyjęciu fikcji prawnej otrzymywania w tym czasie przeciętnego wynagrodzenia, będzie choć częściowo łagodziło ekonomiczne skutki doznanych represji” – napisano w uzasadnieniu projektu.
Na podstawie proponowanych zmian działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane mają być również objęci takimi samymi uprawnieniami jak członkowie Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. Będą mogli skorzystać z prawa do zwolnienia, na ich wniosek albo z urzędu, całkowicie albo częściowo z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.
W projekcie zawarto także zmiany w ustawie o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–1956. Dotyczą one zmiany brzmienia tytułu ustawy. Ma ona na celu zniesienie cezury czasowej i umożliwienie przyznanie prawa do świadczenia pieniężnego osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w innym przedziale czasowym.
Projektowane zmiany przewidują też rozwiązania, na podstawie których ubezpieczonym, którzy udowodnili określone okresy podlegania różnym formom represji wskutek działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce, a uznanych za okresy składkowe przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych będzie przysługiwało prawo do ustalenia kapitału początkowego przy zastosowaniu kwoty przeciętnego wynagrodzenia, proporcjonalnie do okresu, w którym ubezpieczony doświadczył określonych represji.
Dotyczy to okresów: osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po 31 grudnia 1955 r. za działalność polityczną, świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r., niewykonywania pracy przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych, pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce, internowania na podstawie dekretu o stanie wojennym.
Ubezpieczonym, którym ustalono kapitał początkowy, wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, ponownego ustalenia kapitału początkowego, wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy z uwzględnieniem przepisów zmienianych dokonywane będzie na ich wniosek, o ile jest to dla nich korzystniejsze. Rozwiązania te będą stosowane odpowiednio do rent rodzinnych. Emerytura lub renta w wysokości ustalonej na wskazanych zasadach będzie przysługiwała nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku, lecz nie wcześniej niż od 1 września 2021 r.
„Zmiany w ustawie o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–1956 pozwolą przyznać świadczenie pieniężne w wyższym wymiarze 1100 osobom, których represje zaczęły się przed 1956 r. i trwały w okresie późniejszym. Z kolei 90 osób będzie mogło w ogóle otrzymać świadczenie, gdyż ich represje zaczęły się po 1956 r. i w chwili obecnej nie mają one w ogóle prawa do świadczenia. Koszt wypłaty świadczeń dla tych dwóch grup wyniósłby ok. 2,5 mln zł. Z kolei przepisami o korzystniejszych zasadach obliczania kapitału początkowego przy ustalaniu wysokości emerytury objęta byłaby docelowo grupa ok. 5 tys. osób (…) Dlatego roczne wydatki na zwiększone świadczenia emerytalno-rentowe wskutek zmian zasad obliczania kapitału początkowego należy szacować na kwotę ok. 10–11 mln zł” – dodano w uzasadnieniu projektu. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ dki/
