Wilno, Litwa, 03.05.2021. Otwarcie wystawy plenerowej "Konstytucja 3 Maja" na placu Katedralnym w Wilnie, 3 bm. Wystawa powstała w wyniku współpracy Muzeum Historii Polski w Warszawie i Instytutu Historii Litwy. Fot. PAP/V. Doveiko
„Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja” – pod takim tytułem w poniedziałek w Wilnie została otwarta wystawa plenerowa. Eskpozycję przygotowało Muzeum Historii Polski we współpracy z Instytutem Historii Litwy oraz ministerstwami spraw zagranicznych obu krajów.
„Oba te dokumenty ustanowiły równość narodów litewskiego i polskiego oraz stały się podstawą tradycji współczesnej współpracy litewsko-polskiej” – wskazał wiceminister sprawa zagranicznych Litwy Mantas Adomenas podczas otwarcia wystawy.
Wiceminister zaznaczył, że „strategiczne partnerstwo między państwami i przyjazne stosunki między naszymi narodami pomagają nam budować silniejszą Europę, a jednocześnie sprostać dzisiejszym wyzwaniom”. „Ideały równości i wolności zapisane w Konstytucji (3 maja) zachęcają dziś do pomocy sąsiadom, przede wszystkim Białorusinom i Ukraińcom, z którymi łączy nas historyczne doświadczenie życia we wspólnym państwie” - powiedział Adomenas.
„Być może bez Konstytucji i bez Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów dzisiejsza Litwa i Polska nie istniałyby” – zastanawiała się w swym przemówieniu ambasador Polski w Wilnie Urszula Doroszewska i wyraziła przekonanie, że „pielęgnowana pamięć o Konstytucji zainspirowała nasze narody do odzyskania niepodległości w XX wieku”.
„Być może bez Konstytucji i bez Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów dzisiejsza Litwa i Polska nie istniałyby” – zastanawiała się w swym przemówieniu ambasador Polski w Wilnie Urszula Doroszewska i wyraziła przekonanie, że „pielęgnowana pamięć o Konstytucji zainspirowała nasze narody do odzyskania niepodległości w XX wieku”.
Kilkadziesiąt plansz ustawionych na placu Katedralnym, centralnym miejscu Wilna, opowiada o kryzysie Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku i przedstawia specyfikę wielonarodowego państwa; poprzez reformy Stanisława Augusta, rozbiory i odrodzenie państwa polskiego pokazuje znaczenie tego dokumentu dla kolejnych pokoleń. Ekspozycja prezentuje też obchody pierwszej rocznicy uchwalenia konstytucji w 1792 roku, pamięć o niej w XIX wieku, ustanowienie święta narodowego w 1919 roku, wymazanie go z oficjalnego kalendarza w czasach PRL i następnie przywrócenie w 1990 roku.
„Zależało nam na tym, żeby przypomnieć Konstytucję 3 Maja zarówno jako wielkie dzieło elit politycznych Rzeczpospolitej Obojga Narodów (...), ale też, w miarę możliwości, spojrzeć na to nie tylko z punktu widzenia Warszawy, ale też Litwinów, którzy w większości również mówili po polsku, ale mieli własną odrębną tożsamość” – powiedział PAP Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.
„Zależało nam na tym, żeby przypomnieć Konstytucję 3 Maja zarówno jako wielkie dzieło elit politycznych Rzeczpospolitej Obojga Narodów (...), ale też, w miarę możliwości, spojrzeć na to nie tylko z punktu widzenia Warszawy, ale też Litwinów, którzy w większości również mówili po polsku, ale mieli własną odrębną tożsamość” – powiedział PAP Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.
Alvydas Nikżentaitis, dyrektor Instytutu Historii Litwy w rozmowie z PAP przypomina, że „uchwalenie Konstytucji 3 Maja na Litwie nie jest zbyt dobrze znane, niektórzy uważają, że zapoczątkowało ono utratę niezależności naszego kraju”. Historyk ocenia też, że „w ciągu ostatnich lat stopniowo utrwala się w społeczeństwie wiedza o tym wydarzeniu i świadomość jego znaczenia”.
Nieprzypadkowo ekspozycja nt. Konstytucji 3 Maja jest prezentowana w otwartej przestrzeni w centralnym miejscu miasta. „Chcemy, by jak najwięcej ludzi zapoznało się z dokumentem ważnym nie tylko dla Polski, Litwy, ale też Europy i świata” – wskazuje dyrektor Instytutu Historii Litwy.
Prof. A. Chwalba: zmiany, które w Rzeczypospolitej dokonały się w latach 1788–1790, były znakomite
Wystawa w Wilnie będzie czynna przez najbliższy miesiąc. Następnie będzie prezentowana w innych miastach Litwy, a towarzyszyć jej będą spotkania litewskich historyków z lokalną społecznością.
Pod koniec maja wystawa „Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycja” zostanie otwarta w Kijowie, a W Warszawie - 20 października, w 230. rocznicę uchwalenia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów - ważnego dla Litwy dokumentu, który wprowadzał m.in. proporcjonalny udział Litwinów i Polaków w strukturach zarządzania przyszłym unitarnym państwem.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ tebe/
