Pomnik Józefa Piłsudskiego we Fromborku, fot. PAP/J. Uklejewski
Podczas sondażowych prac archeologicznych na terenie ogrodów kanonickich we Fromborku odnaleziono XVI-wieczny cyrkiel z czasów Mikołaja Kopernika. To prawdopodobnie jeden z trzech w Polsce takich instrumentów związanych z pomiarami astronomicznymi i nauczaniem geometrii.
W weekend w ogrodach kanonickich przy pomocy georadaru prowadzone były poszukiwania podziemnych reliktów architektury. Cyrkiel odnaleziono w wykopie sondażowym. Podczas tych poszukiwań odkopano też narożnik nieistniejącej już kanonii i wejście do jej częściowo zawalonych piwnic - podało Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.
"To wykonany z brązu cyrkiel typu kroczek, służący do pomiarów astronomicznych, geodezyjnych i kartograficznych. Jest datowany na XVI wiek, czyli epokę Mikołaja Kopernika. Oczywiście, nie wiemy, czy mógł należeć do niego" - powiedziała PAP Zorjana Polenik z fromborskiego muzeum.
Muzealnicy liczą, że zabytek zostanie w przyszłości przekazany przez służby konserwatorskie do fromborskich zbiorów. Tamtejsze muzeum ma już bardzo podobny cyrkiel z XVI w., odnaleziony w 2016 r., również w ogrodach kanonickich. Był on dotychczas najstarszym takim przyrządem wśród eksponatów działu historii astronomii. Ma połączone zawiasem ramiona zakończone ostrzami, na boku jednego z nich widać sygnaturę z rysunkiem gwiazdy w otoku koła.
Frombork świętuje 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika
Według fromborskich muzealników odnaleziony teraz cyrkiel to prawdopodobnie trzeci tego typu XVI-wieczny instrument zachowany w Polsce - pierwszy został odkryty w 2005 r. w północnym dziedzińcu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Mikołaj Kopernik - pełniący funkcję kanonika warmińskiego - mieszkał we Fromborku przez blisko 30 lat, sprawując posługę i prowadząc obserwacje astronomiczne. Po śmierci w 1543 r. został pochowany w tamtejszej katedrze.
W przylegającym do jego kanonii ogrodzie znajdowało się prawdopodobnie tzw. pavimentum, czyli stanowisko do prowadzenia obserwacji nieba – wypoziomowany podest, na którym astronom stawiał instrumenty pomiarowe. Jednak śladów tego miejsca nie udało się dotychczas odnaleźć.
Kopernik zasłynął jako ten, który "wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię". Teorię heliocentryczną, zakładającą, że Słońce jest centrum Układu Słonecznego, a planety obiegają je, przedstawił w dziele "O obrotach sfer niebieskich". Poza astronomią zajmował się medycyną, prawem, ekonomią i pracą administracyjną.(PAP)
mbo/ dki/
