Widok na klasztor na Monte Cassino ze wzgórza 593. Fot. PAP/L. Szymański
Weterani Armii Andersa, którzy w maju 1944 r. zdobyli wzgórze Monte Cassino, wyruszyli we wtorek rano do Włoch na obchody 79. rocznicy bitwy. "Możemy celebrować polską wiktorię na Monte Cassino w obecności świadków historii" – podkreślił szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk.
Uroczystości, które organizuje UdSKiOR, zaplanowano m.in. w Rzymie, w Monte Cassino, Piedimonte San Germano, Acquafondata i San Vittore del Lazio. Weteranom towarzyszą reprezentanci władz państwowych i duchowieństwa, a także kombatanci innych formacji wojskowych, działacze opozycji antykomunistycznej oraz "tułacze dzieci".
"79. rocznica bitwy o Monte Cassino staje się kolejną okazją, aby podziękować żołnierzom 2. Korpusu Polskiego, którzy bili się na ziemi włoskiej za +wolność naszą i waszą+ - tym, którzy polegli i spoczywają na Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino, oraz tym żołnierzom gen. Władysława Andersa, którzy wraz z polską delegacją udają się na obchody" – powiedział PAP szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk.
W tym roku przypada również 90. rocznica przyjęcia sakry biskupiej przez biskupa polowego Wojska Polskiego Józefa Gawlinę. "Oddamy hołd bp. Gawlinie, który spoczywa na cmentarzu na Monte Cassino. Był razem z polskimi żołnierzami w czasie walk na Półwyspie Apenińskim. Został odznaczony Orderem Virtuti Militari" – przypomniał Kasprzyk. W uroczystości będzie uczestniczył również biskup polowy WP Wiesław Lechowicz.
W pielgrzymkę patriotyczną uda się m.in. kpt. Władysław Dąbrowski – żołnierz 15. Pułku Ułanów, który uczestniczył w bitwie o Monte Cassino oraz kapitan armii amerykańskiej Krzysztof Flizak – najmłodszy żołnierz gen. Andersa. Wśród weteranów będzie także 102-letni ppłk Otton Hulacki, który przeszedł cały szlak Armii gen. Andersa, walczył o Monte Cassino, Piedimonte San Germano, a także Ankonę i Bolonię. Uczestnikiem walk o Monte Cassino jest również mjr Stosław Kowalski z 5. Kresowej Dywizji Piechoty. Do Włoch udaje się też Feliks Osiński, który po wojnie – jako saper – rozminowywał pole bitwy pod Monte Cassino, aby można było tam wybudować cmentarz wojenny.
"Są oni świadkami historii, niezwykłymi postaciami, z którymi będziemy mogli wspólnie oddać hołd walczącym w maju 1944 r. o wolność Polski i Europy. Walczyli o Europę zakorzenioną głęboko w chrześcijaństwie i tradycji łacińskiej, które miały swoje korzenie również na Monte Cassino, u stop opactwa św. Benedykta" – podkreślił szef UdSKiOR.
Uroczystości we Włoszech będą się koncentrować przede wszystkim wokół Monte Cassino. Pielgrzymka narodowa, która wyruszy z Polski we wtorek, rozpocznie się jednak od modlitwy przy grobie św. Jana Pawła II i złożenia kwiatów na grobie Benedykta XVI w Bazylice Św. Piotra w Watykanie oraz oddania hołdu marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu przy jego popiersiu w Rzymie.
"Jan Paweł II na Monte Cassino bywał wielokrotnie. Wielokrotnie wspominał także, że nie byłoby wolnej Europy bez wysiłku i trudu polskiego żołnierza. Kiedy byliśmy jeszcze w strefie wpływów imperium sowieckiego, papież wielokrotnie mówił też, że Monte Cassino świadczy o tym, że nie ma sprawiedliwej Europy bez niepodległej Polski na jej mapie" – zaznaczył Kasprzyk.
W środę uroczystości przeniosą się na Piedimonte San Germano. Jest to drugie – po Monte Cassino – ważne miejsce walk z 1944 r., prowadzonych przede wszystkim przez 6. Pułk Pancerny "Dzieci Lwowskich". Uczestnikiem tych walk był m.in. ppłk Hulacki.
W czwartek rano w Cassino odbędzie się m.in. uroczystość przy pomniku gen. Andersa. Po południu na Polskim Cmentarzu Wojennym odbędą się główne obchody 79. rocznicy bitwy o Monte Cassino – polowa msza święta sprawowana przez bp. Lechowicza, połączona z odczytaniem odezwy oraz ceremonią złożenia kwiatów.
"Uroczystości zgromadzą przedstawicieli pięciu pokoleń Polaków. Obok weteranów i polskiej delegacji będą obecni żołnierze Wojska Polskiego, harcerze oraz uczniowie szkół, których patronem jest gen. Anders, lub inni bohaterowie 2. Korpusu Polskiego. Budujemy po raz kolejny wspólnotę wdzięczności za ofiarę krwi przelaną przez żołnierzy 2. Korpusu. W obecności weteranów będziemy również ślubować, iż będziemy budować Polskę ich marzeń – Polskę dumną, wolną, suwerenną" – powiedział Kasprzyk.
W głównych uroczystościach na Monte Cassino zapowiedzieli udział m.in. ambasador RP w Republice Włoskiej Anna Maria Anders, wicepremier minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, wiceminister spraw zagranicznych Arkadiusz Mularczyk oraz prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki. Szef UdSKiOR zwrócił ponadto uwagę, że "uroczystości będą miały też wymiar międzynarodowy z uwagi na obecność licznych przedstawicieli rządu Republiki Włoskiej i lokalnych władz samorządowych".
W przedostatnim dniu delegacja złoży wizytę w miejscowości Acquafondata – miejscu pierwszego spoczynku żołnierzy Armii Andersa, którzy polegli w walkach o Monte Cassino. "Odbędzie się tam uroczystość odsłonięcia cokołu upamiętniającego pierwsze pochówki żołnierzy poległych w bitwie o Monte Cassino, który powstał staraniem IPN" – wyjaśnił Kasprzyk.
Natomiast po południu w Cassino odbędzie się projekcja filmu Tomasza Łysiaka pt. "Ostatni rozdział". Film powstał dzięki wsparciu UdSKiOR. Zostanie zaprezentowany w wersji włoskiej uczniom ze szkół w Cassino. Następnie odbędzie się koncert okolicznościowy Orkiestry Wojskowej Sił Powietrznych z Poznania.
W ostatnim dniu pobytu we Włoszech polska delegacja złoży wizytę w miejscowości San Vittore del Lazio, gdzie znajduje się pomnik upamiętniający poległych żołnierzy 2. Korpusu, oraz uda się na włoski Cmentarz Wojenny w Mignano Monte Lungo.
Masyw Monte Cassino wraz ze znajdującym się na wzgórzu klasztorem benedyktynów był w czasie II wojny światowej kluczową niemiecką pozycją obronną na tzw. Linii Gustawa, mającą uniemożliwić aliantom zdobycie Rzymu. 18 maja 1944 r. po niezwykle zaciętych walkach zdobyli ją żołnierze 2. Korpusu Polskiego dowodzeni przez gen. Andersa. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. (PAP)
Autorka: Anna Kruszyńska
akr/ dki/
