Rzeźba przedstawiająca J. Piłudskiego na koniu autorstwa Mariana Konarskiego. Fot. Muzeum w Sulejówku
Postać marszałka była mitologizowana już za jego życia, przyjmując po jego śmierci formę wręcz kultu państwowego. My staramy się pokazać osobę i dokonania marszałka z możliwie wszystkich stron – mówi o ukończonej wystawie stałej dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku Robert Supeł.
Prace nad ekspozycją stałą Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku dobiegły końca, wystawa miała zostać otwarta 11 listopada, ale w związku z decyzją rządu o czasowym zamknięciu instytucji kultury dla publiczności nie było to możliwe.
"Otwarcie wystawy stałej to ogromne emocje dla zespołu muzeum i zwieńczenie jego kilkuletnich wysiłków. Scenariusz wystawy powstał w 2014 r. W tym samym roku ogłosiliśmy konkurs na koncepcję wystawy. Kolejne lata zajęło jej projektowanie i wykonywanie, w tym gromadzenie i przygotowywanie eksponatów. Otwarcie wystawy to jednocześnie otwarcie muzeum dla zwiedzających. Chcieliśmy zacząć od 11 listopada, ale wobec decyzji rządu będziemy musieli jeszcze trochę poczekać" - powiedział PAP dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Józef Piłsudski (1867-1935)
Jak mówił, "postać marszałka była mitologizowana już za jego życia, przyjmując po śmierci Piłsudskiego formę wręcz kultu państwowego". "Okres władzy ludowej to z kolei czas nieskutecznych prób demitologizowania i wymazywania pamięci o nim, który owocował ideologicznie powodowanymi próbami przedstawiania Piłsudskiego w jeszcze innej optyce, często równie odległej od faktów" - zwrócił uwagę dyrektor Supeł.
"W naszym muzeum staramy się pokazać osobę i dokonania Marszałka z możliwie wszystkich stron, w tym w wymiarze bardzo osobistym, prywatnym. Pokazujemy też wspomniane wyżej procesy, sposoby instytucjonalnego upamiętniania Józefa Piłsudskiego i próby usuwania go z pamięci społecznej. Sporo miejsca poświęcamy postaci Piłsudskiego i jego dziedzictwu rzeczywiście utrwalonemu w pomięci społecznej i indywidualnej. Mamy nadzieję, że odwiedzający wszystko to odnajdą na wystawie oraz w naszych działaniach programowych" - podkreślił.
105 lat temu Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową
Wystawa stała nosi tytuł "Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935", bowiem w przekonaniu jej twórców życie bohatera było poporządkowane ideom takim jak walka o odzyskanie i utrzymanie niepodległości Polski oraz szeroko rozumianemu "dobru wspólnemu". "Stąd też w opowieści o życiu i działalności marszałka została wyróżniona jego myśl polityczna, rozumiana bardziej jako wartości i przekonania, którymi się kierował niż partykularny plan polityczny. Fakty z życia Piłsudskiego prezentowane są wraz z kontekstem historycznym i tłem epoki, by można było łatwiej zrozumieć jego decyzje. Co istotne, są one tłumaczone, a nie usprawiedliwiane i nierzadko konfrontowane z innymi punktami widzenia" - przekazał PAP kierownik Działu Wystaw i Popularyzacji Nauki Wojciech Markert.
Poinformował, że "wystawa stała jest podzielona na pięć galerii biograficznych, poświęconych kolejnym etapom życia i działalności Józefa Piłsudskiego: +Ziuk+, +Komendant+, +Wiktor+, +Naczelnik+ i +Marszałek+". "Narrację ekspozycji uzupełnia ponadto galeria +Symbol+ będąca pomostem między czasami bohatera, a współczesnością. Każda z trzech scen ją tworzących, wplecionych w opowieść biograficzną, jest próbą zmierzania się z innymi aspektami dziedzictwa Józefa Piłsudskiego i pamięci o nim" - wskazał.
Prof. K. Kawalec: Piłsudski bywa postrzegany jako ktoś w rodzaju Kościuszki
Galeria "Ziuk", otwierająca ekspozycję, opowiada o pierwszych 24 latach życia Józefa Piłsudskiego. Nazwa galerii to zdrobnienie imienia marszałka, którym zwracali się do niego najbliżsi (na Wileńszczyźnie wymawiane jako Józiuk). W galerii "Ziuk" rozpoczyna się dedykowana najmłodszym zwiedzającym ścieżka rodzinna - przybliżająca rzeczywistość uczniowskich czasów bohatera m.in. XIX-wieczne warunki nauczania, czy przybory szkolne i przedmioty z epoki.
Jak napisano w informacji prasowej, "jedna ze scen galerii zatytułowana +Sybir+ stanowi także pierwszą z wielu przestrzeni immersyjnych, w której treść narracji przedstawiona jest w formie multimedialnego pokazu dopełnianego grafiką i eksponatami". "Intencją twórców był proces +pochłonięcia+ zmysłów zwiedzających w prezentowanym elektronicznie temacie sceny. Odbiór potęgować mają efekty scenograficzne, dynamicznie zmieniające się obrazy oraz oryginalne nagrania buriackich śpiewów, które towarzyszą narracji lektora" - dodano.
Kalendarium życia marszałka Józefa Piłsudskiego
Kolejna galeria opowiada o jednym z prawdopodobnie mniej znanych rozdziałów życia Piłsudskiego – działalności konspiracyjnej przeciwko caratowi rosyjskiemu. Bohater przyjął wówczas pseudonim "Wiktor". Widz odkrywa dwa oblicza rzeczywistości - widoczną dla wszystkich i konspiracyjną.
"Ten efekt udało nam się uzyskać dzięki połączeniu artefaktów takich jak gazeta +Robotnik+ – konspiracyjne pismo drukowane przez Piłsudskiego czy ręczna maszyna drukarska dociskowa z tego okresu, oraz scenografii z animacją światłem i grafiką wykonaną w technice druku soczewkowego, pozwalającego na pokazanie dwóch obrazów na tej samej powierzchni. Instalacja ma zaintrygować widza i zachęcać go do odkrywania tajników działalności +Wiktora+ - wyjaśnił dyrektor placówki.
Galeria w wielu miejscach odwołuje się do sztuki. Zwiedzający poznaje historię poprzez orientalny teatr cieni, obrazy Wojciecha Kossaka, rzeźbę Antoniego Biłasa, reprodukcje prac Stanisława Lentza oraz filmy stanowiące rekonstrukcję wydarzeń.
Galeria "Komendant" jest opowieścią o stopniowej przemianie Piłsudskiego z konspiratora w dowódcę wojskowego Legionów Polskich. Nie mniej ważni są także pozostali służący w legionach, a ciekawostkę stanowi wyszukiwarka biogramów "Żołnierze Legionów Polskich 1914– 1918". Stanowisko zostało stworzone, aby zaprezentować przekrój społeczny legionistów wraz z ich powojennymi losami. Wyszukiwać można według określonych kategorii np. artyści lub znane postaci II RP. Wszystkich łączy legionowe zaangażowanie, a czasem i późniejsze barwne życiorysy sięgające czasów także po II wojnie światowej. Wśród legionistów można odnaleźć wiele znanych nazwisk sceny i estrady polskiej, czy przyszłych ministrów i generałów. Wyszukiwarka jest narzędziem edukacyjnym pokazującym kilkanaście biogramów, które zostaną uzupełnione do kilkuset pokazujących jak wielu z przyszłych elit było zaangażowanych w walkę Legionów Polskich.
"Naczelnik" jest pierwszą z dwóch galerii zlokalizowanych na antresoli i obejmuje ona okres od powrotu Piłsudskiego do Warszawy z internowania w Magdeburgu po decyzję o przeprowadzeniu przewrotu politycznego 12-tego maja 1926 r. Prezentowane sceny pokazują pierwsze dni niepodległości Polski po ponad stu latach niewoli, proces odbudowywania kraju oraz tworzenia nowoczesnego i demokratycznego ustroju. Przestrzeń wypełniają m.in. cztery wyspy tematyczne – armia, ustrój, społeczeństwo i granice, poświęcone tym aspektom tworzenia państwa, którymi Piłsudski zajmował się osobiście. Pozostałe opowiadane są poprzez prezentację multimedialną, infografiki, plakaty propagandowe czy też tablice wiszące nad głowami zwiedzających z cytatami z wypowiedzi polityków i nagłówków gazet tamtego okresu.
Przewrót majowy okiem fotografów
Galeria "Marszałek" poświęcona jest ostatniemu etapowi życia Piłsudskiego. "Dziewięć lat rządów marszałka, pełnych zawirowań i zwrotów akcji, zestawiliśmy na osi czasu prezentując zwiedzającym dziewięciometrową infografikę. Ciekawym uzupełnieniem jest także zupełnie nieznany w Polsce materiał filmowy, który został odkryty pod mylącym tytułem i niewłaściwą datą w prywatnym archiwum w Kalifornii. Trwające nieco ponad minutę znalezisko ukazuje walki uliczne w Warszawie podczas wydarzeń w maju 1926 roku i toczące się wśród nich życie codzienne miasta. Scena zamykająca tę galerię skłania ku refleksji, a jednocześnie upamiętnia śmierć oraz uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego" - przekazało muzeum.
Ostatnia galeria "Symbol" ukazuje "życie po życiu" bohatera wystawy, czyli mity dotyczące Piłsudskiego, ale także ukazuje jego spuściznę. Ostatnia z galerii zaprezentowana jest w trzech odsłonach, umieszczonych w różnych miejscach ekspozycji pomiędzy galeriami biograficznymi.
"Jej istotą jest zbudowanie pomostu pomiędzy biografią bohatera wystawy a współczesnością. Te połączenia osiągnęliśmy przy pomocy eksponatów – symboli z całego XX wieku odnoszących się do walki o niepodległość oraz osoby marszałka. Obok tych bardziej oczywistych możemy znaleźć też wspomnienie rajdu motocyklowego szlakiem marszałka Piłsudskiego, który odbył się w 1938 r. czy banknotu upamiętniającego setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę wyemitowanego przez Narodowy Bank Polski w 2018 r." – podsumował dyrektor Supeł. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ wj/
