Plakat wystawy "Ile Polski w szkockiej... mgle".
Ok. 300 fotografii obrazujących życie polskich żołnierzy, stacjonujących w Szkocji podczas II wojny światowej, udostępni zwiedzającym od piątku Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. Autorem zdjęć jest Karol Bieniak z 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.
Ekspozycja „+Ile Polski w szkockiej… mgle+. Życie codzienne żołnierzy 1. korpusu PSZ w obiektywie Karola Bieniaka” powstała z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej.
„Wystawa ma skłonić do refleksji na temat tego, jak polscy żołnierze zaznaczyli się w historii Wysp Brytyjskich. Mgła jest ulotna, podobnie jaką była obecność Polaków, ulotne są też codzienne zachowania, które utrwalał Bieniak. Obecność polskich żołnierzy w Szkocji, choć ograniczona czasowo, była intensywna, dzięki czemu Polacy niewątpliwie przyczynili się do ostatecznego zwycięstwa aliantów” – powiedział PAP kurator wystawy Piotr Makuła.
Zdjęcia rozmieszczone są w przestrzeni muzealnego dziedzińca i podzielone na kategorie: koszary; sprzęt i umundurowanie; sport i rozrywka; kobiety i portrety; turystyka i architektura; oraz religia i uroczystości. Niektóre tematy znajdują swoje rozwinięcie w gablotach z eksponatami. Jedna z nich poświęcona jest sylwetce gen. Tadeusza Komorowskiego ps. „Bór”.
„Wystawa ma skłonić do refleksji na temat tego, jak polscy żołnierze zaznaczyli się w historii Wysp Brytyjskich. Mgła jest ulotna, podobnie jaką była obecność Polaków, ulotne są też codzienne zachowania, które utrwalał Bieniak" – powiedział PAP kurator wystawy Piotr Makuła.
Jak poinformował PAP rzecznik prasowy Muzeum Armii Krajowej Piotr Koziarz, po porażce Francji, w czerwcu 1940 r., tylko niewielka część żołnierzy sił lądowych Wojska Polskiego została ewakuowana na Wyspy Brytyjskie. Przeważali wśród nich oficerowie, znaczny procent stanowili mężczyźni powyżej 40. roku życia. We Francji pozostał cały ciężki sprzęt; dysponowano jedynie bronią strzelecką. Łącznie po ewakuacji Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii liczyły ok. 27,5 tys. żołnierzy i oficerów – w tym wojska lądowe ponad 15 tys. żołnierzy i niespełna 5 tys. oficerów.
Zgodnie z polsko-brytyjską umową wojskową z 5 sierpnia 1940 r. ocalone oddziały polskie miały być użyte do walki z Niemcami na szczeblu taktycznym pod dowództwem polskim, ale na szczeblu operacyjnym i strategicznym już brytyjskim. Strona brytyjska zapewnić miała wyposażenie i uzbrojenie.
Ustawą Allied Forces Act z 22 sierpnia 1940 r. parlament brytyjski prawnie usankcjonował pobyt wojsk polskich i nadał Polskim Siłom Zbrojnym takie same prawa jak siłom zbrojnym Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Zgodnie z ustaleniami z 19 czerwca 1940 r., w Szkocji z ocalałych wojsk lądowych rozpoczęto formowanie 1. Korpusu Polskiego. Z tego korpusu wywodzą się legendarne jednostki - 1. Dywizja Pancerna gen. Maczka i 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa gen. Sosabowskiego.
Karol Bieniak pochodził z Krakowa. We wrześniu 1939 r. walczył w szeregach 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej, a następnie przez Węgry przedostał się na Zachód. Służył w 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Fotografował swoich kolegów – żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych - podczas codziennych zajęć, jak i w czasie oficjalnych uroczystości.
Piotr Makuła fotografowanie Bieniaka porównał do pracy antropologa. „Zachowywał się jak XIX-wieczny antropolog w odległym afrykańskim buszu – tropił zwyczajne zachowania +tubylców+ w +koszarowej wiosce+ i ustawiał ich w dogodnych do wykonania fotografii pozach. Zaskakiwał ich przy pracy i podczas odpoczynku” – mówił kurator.
Cała kolekcja Bieniaka liczy ok. 1,4 tys. zdjęć, które wykonał w latach 1941-1945. Kilka lat temu Jerzy Bieniak, syn Karola, przekazał fotografie Muzeum Armii Krajowej. Wystawa, której patronem medialnym jest portal dzieje.pl, potrwa do końca września. (PAP)
bko/ agz/
