W Pałacu Balińskich w Jaszunach nieopodal Wilna został w środę zaprezentowany prawie 500-stronicowy album „Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP”, który wydał Instytut Pamięci Narodowej, by zachować obraz minionego świata.
Autor publikacji Grzegorz Rąkowski w rozmowie z PAP przypomniał, że przed II wojną światową na terenie dawnego województwa wileńskiego było około 2,5 tys. majątków ziemskich. W albumie opisanych jest 200 z nich, z czego 75 „jest w stanie zadowalającym, pozostałe – to pozostałości mniej lub bardziej zniszczone”.
Połowa opisanych w publikacji majątków znajduje się na terenie obecnej Litwy, a połowa na Białorusi. W ocenie Rąkowskiego „stan obiektów na Litwie jest znacznie lepszy niż na Białorusi”.
„Podczas spotkania z lokalną społecznością chciałem uświadomić ogrom strat, jakie zostały poniesione, pokazać, że te rezydencje ziemiańskie to są obiekty, z którymi się łączą znane osoby - nie tylko ich właściciele, ale też znani pisarze, poeci, powstańcy, działacze niepodległościowi, jak też różnego rodzaju wydarzenia historyczne” - powiedział Rąkowski.
Podkreślił, że „wiele większych rezydencji służyło jako salony kulturalne, gdzie się spotykały elity z Wilna, i to odgrywało ważną rolę w rozwoju kulturalnym”.
Zaprezentowany w Jaszunach album jest pierwszym tomem z serii, którą przygotowuje Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, badający od wielu lat najdramatyczniejszy okres dziejów północno-wschodnich terenów II Rzeczpospolitej. Celem projektu jest zachowanie w pamięci obrazu świata, którego już nie ma. Następny z tej serii tom już jest w przygotowaniu i będzie poświęcony województwu nowogródzkiemu. Kolejne tomy obejmą pozostałe województwa II RP.
"Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP"
Prezentacja pierwszego tomu z serii „Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP”, poświęconego województwu wileńskiemu, nieprzypadkowo odbyła się w Pałacu Balińskich w Jaszunach.
Pałac ten, wzniesiony w 1828 roku, a otwarty po rekonstrukcji przed dwoma laty, był salonem towarzyskim elity naukowo-kulturalnej Wilna okresu romantyzmu i pozytywizmu. Częstymi gośćmi byli tu m.in. Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki.
Obecnie w dwukondygnacyjnym pałacu w stylu późnego klasycyzmu są sale muzealne, wystawiennicze. Odbywają się tu koncerty i konferencje.
Współorganizatorem środowej prezentacji albumu był Instytut Polski w Wilnie. Jak zaznaczył jego dyrektor Marcin Łapczyński, jest to już trzeci projekt realizowany wspólnie w pałacem w Jaszunach, dotyczący prezentacji historii ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
„Rozpoczęliśmy ten cykl przed dwoma laty wystawą w Pałacu Balińskich zdjęć Macieja Rydla z Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego „Dwory na terenach byłej Rzeczypospolitej”, a w ubiegłym roku otworzyliśmy wspólnie z IPN wystawę „Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w dwudziestym wieku”, która prezentowała historię kilku rodów ziemiańskich tych ziem” - powiedział Łapczyński.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ jo/ mc/
