Maria Konopnicka - poetka, podróżniczka, Europejka

Przypominał, że Konopnicka odwiedziła ponad 100 miast w kilkunastu krajach. O niektórych z nich, np. Rzymie, pisała w swoich utworach. "Ślady licznych podróży odnajduje się także w jej listach. We Włoszech najlepiej czuła się we Florencji i Rzymie, w Niemczech w Dreźnie, a w Polsce preferowała Kraków" – zauważył Bukowski.

Na wystawie znalazły się też jej przekłady. Tłumaczyła na język polski autorów włoskich, angielskich, francuskich, niemieckich i czeskich. Znała 10 języków obcych.

"Chcemy postać Konopnickiej przybliżyć współczesnemu odbiorcy, a w szczególności młodzieży. Wystawa pokazuje imponującą mapę podróży poetki po znanych miastach i kurortach Europy. Prezentowane są m.in. rękopisy, pierwodruki dzieł, fotografie i dokumenty archiwalne; niektóre wystawiono po raz pierwszy" – podkreślił dyrektor muzeum Paweł Bukowski.

Ekspozycja przypomina również o licznych przekładach jej twórczości. "Konopnicka została przetłumaczona na 40 języków i nadal jest wznawiana. Najczęściej tłumaczonym jej utworem jest baśń +O krasnoludkach i sierotce Marysi+" – zaznaczył dyrektor muzeum.

Muzeum w Żarnowcu powstało w 1957 r. Mieści się w dworku, który autorka "Roty" na 25-lecie pracy pisarskiej w 1903 r. otrzymała w darze narodowym.

Maria Konopnicka jest autorką utworów dla dzieci (m.in. "O krasnoludkach i sierotce Marysi"), liryk stylizowanych na ludowe ("A jak poszedł król na wojnę"), realistycznych obrazków ("W piwnicznej izbie"), nowel ("Mendel Gdański") i poematu z dziejów emigracji polskiej "Pan Balcer w Brazylii".

Maria Konopnicka urodziła się 23 maja 1842 r. w Suwałkach. Jako 20-latka wyszła za starszego o dziesięć lat Jarosława Konopnickiego - przystojnego ziemianina, którego młoda żona nazywała w listach „wąsatym aniołem”. Zamieszkali w Bronowie, w ciągu dziesięciu lat doczekali się ośmiorga dzieci, z których przeżyło sześcioro. Małżeństwo Konopnickich okazało się jednak nieudane - "wąsaty anioł" coraz więcej pił, podobno bił żonę. Pod koniec lat 70. Konopnicka opuściła męża zabierając ze sobą szóstkę dzieci, co w tamtych czasach było aktem nie lada odwagi i samodzielności.

Przeniosła się do Warszawy, gdzie zarabiała na życie korepetycjami. Angażowała się w konspiracyjne i jawne akcje społeczne, współorganizowała międzynarodowy protest przeciw pruskim represjom i prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni, ustawom uwłaszczeniowym oraz prześladowaniom unitów. Propagowała walkę o prawa kobiet oraz organizowała pomoc dla politycznych i kryminalnych więźniów.

Jako pisarka Konopnicka debiutowała w 1870 r. wierszem pt. "Zimowy poranek" przychylnie przyjętym przez krytykę, kolejnym cyklem lirycznych wierszy "W górach" zachwycał się m.in. Henryk Sienkiewicz. W latach 1881, 1883 i 1886 ukazały się kolejne serie jej poezji. Nowele pisała od początku lat osiemdziesiątych XIX wieku aż do śmierci. Trudno dziś w to uwierzyć, ale na początku Konopnicka uchodziła za pisarkę kontrowersyjną, zwłaszcza w oczach środowisk narodowo-katolickich. Jej pierwsza książka "Z przeszłości" (1881) wywołała burzę, recenzent "Przegląd Katolickiego" oceniał, że "myśl jej jest bezbożna i bluźniercza".

Ludwik Krzywicki wspominał Konopnicką z "warszawskiego" okresu jako "niewiastę mocno kochliwą", nazwisko poetki łączono z wieloma mężczyznami, m.in. młodszym o 17 lat dziennikarzem Janem Gadomskim. Filozof i historyk Maksymilian Gumplowicz, młodszy od poetki o 22 lata, zastrzelił się w 1897 r., podobno z powodu nieszczęśliwej miłości do Konopnickiej. W 1890 r., w wieku 48 lat Konopnicka rozpoczęła prawie dwudziestoletni etap wędrówek po świecie - zwiedziła m.in. Włochy, Niemcy, Francję, Szwajcarię. Do kraju wracała okazjonalnie, nawet po tym, gdy w 1903 r. z okazji 25-lecia pracy pisarskiej otrzymała w darze zakupiony ze składek społeczeństwa dworek w Żarnowcu koło Krosna na Pogórzu Karpackim.

Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 r. we Lwowie. Została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim.(PAP)

kyc/ aszw/ abe/