Nowe wystawy w Muzeum Stutthof na 71. rocznicę wyzwolenia obozu

Poniedziałkowe obchody będą miały miejsce pod zlokalizowanym na terenie Muzeum Stutthof, pomnikiem upamiętniającym więźniów obozu; odmówiona zostanie ekumeniczna modlitwa przedstawicieli pięciu wyznań, odbędzie się apel poległych i oddana zostanie salwa honorowa. Pod pomnikiem złożone zostaną kwiaty i zapalone znicze, a przemówienie wygłosi była więźniarka KL Stutthof Maria Kowalska.

Z postacią Kowalskiej związana jest jedna z wystaw czasowych przygotowana przez pracowników Muzeum Stutthof przy okazji obchodów rocznicy wyzwolenia obozu. Ekspozycja ta nosząca tytuł „Kobiety Pistolety. Polki – jeńcy wojenni w obozie koncentracyjnym” opowiada o 40 łączniczkach i sanitariuszkach – uczestniczkach Powstania Warszawskiego, osadzonych we wrześniu 1944 roku w KL Stutthof. Wystawę można już od kilku dni oglądać w Urzędzie Dzielnicy Ursynów w Warszawie.

Kolejna wystawa autorstwa pracowników Muzeum Stutthof, zatytułowana „Pragnienie Wolności. Twórczość artystyczna więźniów KL Stutthof”, otwarta zostanie w poniedziałek, tuż po uroczystościach pod pomnikiem, w zrewitalizowanych niedawno obiektach ogrodniczych (są one jednymi z niewielu oryginalnych obiektów, które zachowały się na terenie dawnego obozu).

„Na tej ekspozycji pokazujemy rysunki, zapisy wierszy czy bajek napisanych przez więźniów obozu i inne tego typu obiekty, dzięki którym można poznać odczucia, tęsknoty, cierpienia ludzi zamkniętych w takim miejscu, jak KL Stutthof. Mamy nadzieję, że pozwoli to pokazać emocje więźniów obozu” – powiedział PAP Marcin Owsiński z Muzeum Stutthof.

Również w poniedziałek w Muzeum Stutthof otwarte zostaną trzy inne wystawy czasowe: „Miejsca martyrologii Polaków w ZSRR” (przygotowana przez gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej), „Powstańcy warszawscy w niewoli 1944-1945” (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) oraz „In Memoria” (Senat Miasta Brema). Wszystkie wystawy czasowe otwarte w poniedziałek będą czynne do końca września.

Obóz koncentracyjny Stutthof powstał 2 września 1939 r. nieopodal miejscowości, która dziś nosi nazwę Sztutowo, a która przed II wojną światową wchodziła w skład Wolnego Miasta Gdańska. Początkowo obóz był przeznaczony dla Polaków z Pomorza. Od 1942 r. zaczęli do niego trafiać Polacy z innych regionów oraz grupy osób innych narodowości, m.in. Żydzi i Rosjanie. Z czasem z niewielkiego obozu rozrósł się do ponad 120 ha, miał też liczne podobozy.

W styczniu 1945 r. Niemcy rozpoczęli pieszą ewakuację około połowy z 24 tysięcy przebywających wówczas w KL Stutthof więźniów. 2 tys. spośród nich uciekło po drodze. Mróz, słabe zaopatrzenie w żywność itp. sprawiły, że kolejnych dwa tysiące zmarło w drodze, a ponad drugie tyle – niebawem po przybyciu do miejsca tymczasowego zakwaterowania. Marsz ten nazwany został Marszem Śmierci.

Tyfus i głód sprawiły, że w tym czasie zmarło też bardzo wielu więźniów spośród tych, którzy pozostali w obozie: resztę Niemcy ewakuowali ze Stutthofu drogą morską. Pozostali w obozie SS-mani rozpoczęli jego ostateczną likwidację. Spalili m.in. obóz żydowski i wysadzili budynek krematorium. Z końcem kwietnia obóz został zajęty przez kilkunastotysięczną rzeszę uciekającej ze wschodu niemieckiej ludności cywilnej i resztki żołnierzy Wehrmachtu pozostających na Mierzei Wiślanej. W nocy z 8 na 9 maja niemieckie jednostki wojskowe skapitulowały.

Od 1939 do 1945 r. do obozu Stutthof trafiło w sumie około 110 tys. więźniów. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 65 tys., spośród których ok. 28 tys. stanowiły osoby pochodzenia żydowskiego.

Muzeum Stutthof w Sztutowie zostało utworzone w 1962 r. staraniem byłych więźniów. Muzeum działa na terenie części dawnego obozu liczącej ok. 20 ha, na której zachowała się część budynków tzw. Starego Obozu, w tym komora gazowa, komendantura z garażami, przestrzeń ogrodów warzywnych i szklarni. Na terenie muzeum znajdują się też zrekonstruowane krematoria oraz fragmenty tzw. Nowego Obozu i Obozu Żydowskiego. (PAP)

aks/ par/