Wystawę "Ostatni Obrońcy Kresów Wschodnich – Polskie Podziemie Zbrojne na Kresach po 1944 roku" od piątku można oglądać na pl. Zamkowym w Warszawie. Poświęcona jest polskim oddziałom partyzanckim działającym na terenach położonych na wschód od dzisiejszej granicy RP.
Wystawa, której organizatorem jest Fundację Wolność i Demokracja, przygotowana została przez historyków z IPN. W jej otwarciu uczestniczyli m.in. kombatanci i rekonstruktorzy w strojach wojskowych z epoki. Przechodniom rozdawano ulotki z planem uroczystości obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
"Żołnierze wyklęci walczyli na terenach znajdujących się w obecnych granicach Polski, ale walczyli także na Kresach. To był olbrzymi wysiłek oręża polskiego, dziś - mało pamiętany. Ta wystawa jest krokiem ku temu, żeby ten kawałek historii żołnierzy wyklętych przybliżyć warszawiakom i Polakom. Dlatego jest ona usytuowana na placu Zamkowym - tutaj codziennie przechadzają się setki, tysiące osób. Wierzymy, że dzięki tej wystawie historia walki polskiego podziemia na Kresach stanie się bardziej znana" - powiedział Michał Dworczyk z Fundacji Wolność i Demokracja.
Ekspozycja poświęcona jest polskim oddziałom partyzanckim działającym na terenach położonych na wschód od dzisiejszej granicy Rzeczypospolitej. Każda z 16 plansz wystawy jest poświęcona innej formacji, głównie z tych działających w trzech okręgach poakowskich - Wilno, Nowogródek i Polesie. Znalazło się na nich kilkadziesiąt fotografii przedstawiających liderów tego ruchu niepodległościowego i same formacje. Zdjęciom towarzyszą teksty przybliżające kontekst historyczny i losy oddziałów.
"Pojęcie żołnierzy wyklętych zaczęło funkcjonować dopiero w ostatnim czasie i pamięć tych ludzi zaczęła być przywracana. Ale na ogół mało kto wie, że ci, których nazywamy żołnierzami wyklętymi działali nie tylko w kraju, w nowych granicach, ale także na tzw. ziemiach utraconych. Ostatnia duża formacja wywodząca się z Armii Krajowej, struktura ziemi nowogródzkiej została rozbita dopiero wiosną 1949 r. Wcześniej w 1948 r. padły oddziały partyzanckie ziemi grodzieńskiej i wołkowyskiej. Ostatni polscy partyzanci tułali się jeszcze po lasach na początku lat 50. Ich opór trwał więc długo i był krwawo tłumiony. Losy tych ludzi są praktycznie nieznane, dlatego pragnęliśmy je przybliżyć" - powiedział PAP współautor wystawy, historyk z IPN dr Kazimierz Krajewski.
Ekspozycja ma być czynna dwa tygodnie.
Podczas piątkowych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Warszawie, na tzw. Patelni (plac przed stacją Metro Centrum) odbędzie się plenerowy pokaz filmów dokumentalnych poświęconych żołnierzom wyklętym.
Wieczorem w Bazylice Św. Krzyża odprawiona zostanie msza św., odbędzie się też nadanie odznaczeń "Zło Dobrem Zwyciężaj". Odznaczenie zostało ustanowione przez biskupa polowego WP Józefa Guzdka ku czci ks. Jerzego Popiełuszki. Wręczane jest z myślą o żołnierzach oraz osobach duchownych i świeckich, które swoim życiem prezentują postawy podobne do życia ks. Popiełuszki - walczą w obronie prawdy i sprawiedliwości. Na zakończenie wieczoru w świątyni odbędzie się koncert promocyjny płyty „Podziemna armia powraca - Żołnierze Niezłomni”. Utwory wykonają m.in. Jan Pietrzak, Jerzy Zelnik, Leszek Czajkowski, Paweł Piekarczyk oraz pianista Andrzej Perkman.
Najwięcej wydarzeń zaplanowano w sobotę 1 marca. Tego dnia w Warszawie odbędą się centralne uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Obchody organizują oddziały regionalne IPN oraz ruchy społeczne na terenie całej Polski skupione m.in. w Społecznym Komitecie Obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. (PAP)
krm/ akn/ agz/abe/ mag/
