Wspomnienia uczestników obchodów Milenium Chrztu Polski na wystawie w Gnieźnie

Obchody Milenium Chrztu Polski rozpoczęły się w Gnieźnie w kwietniu 1966 roku. Uroczystościom przewodniczył ówczesny prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Na wystawie, która zaprezentowana zostanie w kwietniu w Muzeum Archidiecezjalnym w Gnieźnie będzie można zobaczyć także prywatne zapiski Prymasa Tysiąclecia, które spisywał podczas tamtych uroczystości. Oryginalne zapiski są przechowywane w tamtejszym Archiwum Archidiecezjalnym.

„Tygodniowe obchody rozpoczęły się od wigilii paschalnej, czyli uroczystości Wielkiej Nocy. Każdego dnia do Gniezna przybywały różne grupy pielgrzymów, ponieważ każdy dzień poświęcony był innej formacji: dzieciom, młodzieży, małżonkom czy Polonii. Chcielibyśmy dotrzeć do świadków tamtych wydarzeń, ludzi, którzy opowiedzieliby jak to wszystko wyglądało od strony pielgrzymów” – podkreślił w rozmowie z PAP dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie ks. Michał Sołomieniuk.

Poza samą ekspozycją, na podstawie opowieści i pamiątek świadków powstanie również film dokumentalny, który na polecenie prymasa Polski abpa Wojciecha Polaka zrealizuje Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie. Osoby, które chciałby się podzielić swoimi relacjami nadal mogą zgłosić się do gnieźnieńskiego archiwum.

„Przebieg tamtych wydarzeń znamy z zapisów, dokumentów, znamy treści przemówień i homilii, ale ducha tamtych wydarzeń są w stanie przywołać tylko uczestnicy tych obchodów” – mówił ks. Sołomieniuk.

„Chodzi nam o takie szczegóły, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się mniej istotne, jak np. czy pielgrzymi mieli wtedy problemy z milicją, albo jak sobie radzili, kiedy pociągi nie zatrzymały się na stacji w Gnieźnie, że nie kursowały autobusy. I oczywiście przeżycia duchowe, jak przeżywano tę wielką rocznicę” – dodał.

Centralne uroczystości w Gnieźnie miały miejsce w czwartek wielkanocny, kiedy to odśpiewano i odprawiono „Te Deum” Narodu Polskiego. Jak tłumaczył dyrektor archiwum „obchody były wtedy bardzo specyficzne; wszystkie wydarzenia musiały odbywać się wyłącznie na terenie kościelnym". "Nie było żadnej zgody na użytkowanie terenów miejskich; nie mogła się odbyć żadna procesja. Odmówiono np. zgody na przejście z Katedry Gnieźnieńskiej ok. 1 km do pobliskiego cmentarza św. Piotra, gdzie chciano się modlić za zmarłych. Ludzie szli tłumem, ale oficjalnie – każdy szedł osobno” - podkreślił.

„Główna msza św. miała miejsce na wzgórzu kościelnym, między katedrą a dzisiejszą siedzibą archiwum. Wtedy właśnie odnawiano katedrę i było to prawdziwe pole budowy. Szybko więc uprzątnięto maszyny, gruzy, by na placu na północ od katedry mogło się zmieścić jak najwięcej osób” – dodał ks. Sołomieniuk.

Kościelne uroczystości milenijne odbyły się również w maju 1966 roku na Jasnej Górze w Częstochowie. Wtedy też prymas Stefan Wyszyński i Episkopat Polski dokonali „aktu oddania Polski w macierzyńską niewolę Maryi, Matki Kościoła, za wolność Kościoła Chrystusowego”. Śluby Narodu Polskiego były wotum wdzięczności Kościoła i wiernych za otrzymany chrzest i wiarę.

Jak podkreślił ks. Sołomieniuk, obchody religijne odbywały się wobec niechęci i sabotażu ówczesnej władzy; na wszelkich terenach administrowanych przez państwo obowiązywał zakaz wprowadzania jakichkolwiek akcentów kościelnych. Na czas uroczystości, w Wielkopolsce zamknięto osadę w Biskupinie i Ostrów Lednicki (miejsce, w którym miał odbyć się chrzest Mieszka I), aby w żaden sposób nie dopuścić do przeniesienia części uroczystości w tamte miejsca.

W czasie trwania uroczystości kościelnych, odbywały się równolegle konkurencyjne, organizowane przez władze komunistyczne, obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego. I sekretarzem był wówczas Władysław Gomułka.

Według historyków, chrzest Mieszka I miał miejsce w Wielkanoc, 14 kwietnia 966 roku. Tegoroczne, centralne uroczystości rocznicowe 1050. Chrztu Polski odbędą się właśnie 14 kwietnia w Gnieźnie i 15-16 kwietnia w Poznaniu. Honorowy patronat nad obchodami 1050. rocznicy Chrztu Polski objął prezydent Andrzej Duda. (PAP)

ajw/ par/