Przegląd instrumentów muzycznych używanych przed laty na wsi w okresie karnawału, Wielkiego Postu i Wielkanocy, można oglądać w Dworku Laszczyków w Kielcach, który wchodzi w skład Muzeum Wsi Kieleckiej. Wystawę instrumentów uzupełnia ekspozycja rękodzieła.
Wystawa Muzeum Wsi Kieleckiej (MWK) nosi tytuł: „Instrumenty muzyczne i twórczość plastyczna w ludowej zwyczajowości czasu wiosennego”.
Jak powiedziała w środę PAP jej autorka, etnograf Ewa Tomaszewska wystawa dotyka szeroko rozumianej twórczości wiejskiej. „Mamy prace plastyczne, charakterystyczne dla zwyczajów i obrzędów czyli palmy, pisanki, pająki czy różnego rodzaju dekoracje świąteczne, jednak centralną część ekspozycji zajmują właśnie instrumenty muzyczne”.
Na początek, te które były używane w okresie karnawału. „To był czas hucznych zabaw, tańców w karczmach, którym towarzyszyły występy kapeli” – powiedziała Tomaszewska. W całym kraju popularne były skrzypce, jednak na terenie Kielecczyzny dominowały tzw. lipki, które jak wskazuje ich nazwa były dłubane z kawałka drewna lipowego. Skład kapeli uzupełniany był przez basy, bębenki oraz harmonie.
W okresie Wielkiego Postu muzyka milkła, a skoczne dźwięki zastępowane były przez monotonne uderzenia kołatek czy terkotek. Szczególnie w Wielkim Tygodniu, kiedy na znak żałoby zawiązywano kościelne dzwony.
Jak przypomniała etnograf, zgodnie z dawnymi przekonaniami, dźwięk kołatek i terkotek odstraszał wszelkie zło.
Święta Wielkanocne natomiast rozbrzmiewały całą paletą dźwięków. Tomaszewska przypominała zwyczaj z Iłży (Mazowieckie), gdzie w noc poprzedzającą pierwszy dzień świąt odbywa się tzw. „barabanienie”. „Grupa mężczyzn organizuje pochód z wielkim siedemnastowiecznym kotłem i ośmiu mężczyzn wygrywa na nim specyficzny rytm, zatrzymują się w różnych częściach miasta i budzą mieszkańców” – opowiadała. Na wystawie można zobaczyć identyczny instrument jak ten z Iłży, również pochodzący z XVII wieku.
Etnograf przypomniała, że wiosną rozpoczynał się czas wypędzania bydła na pastwiska. Pasterzom także towarzyszyły instrumenty, m.in. sygnalizacyjne. Również one znalazły swoje miejsce na wystawie. Pochodzą m.in. z Mazowsza, Lubelszczyzny oraz Podhala.
Wystawę można będzie oglądać do 19 kwietnia w osiemnastowiecznym Dworku Laszczyków w Kielcach. Są na niej eksponaty ze zbiorów Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (Mazowieckie), Muzeum Wsi Radomskiej oraz Muzeum Wsi Kieleckiej. (PAP)
mjk/ pz/
