Wystawa "Wielka Wojna"
Zależność między sztuką nowoczesną i doświadczeniem I wojny światowej to główny temat wystawy „Wielka Wojna” , którą od piątku będzie można oglądać w Muzeum Sztuki ms2 w Łodzi. Prezentowane prace pochodzą z kilkunastu muzeów europejskich i nowojorskiego Museum of Modern Art.
Wystawa podejmuje temat zależności między sztuką nowoczesną a doświadczeniem wojny pokazanym z różnych perspektyw. Prezentowane na niej prace - m.in. malarstwo, rysunki i grafiki - kilkudziesięciu artystów europejskich, w których gronie polską sztukę reprezentują m.in. Leon Chwistek, Tadeusz Cyprian, Tytus Czyżewski, Henryk Stażewski, Władysław Strzemiński, Stanisław Ignacy Witkiewicz, wypożyczono ze zbiorów kilkunastu muzeów europejskich i amerykańskich. Część dzieł pochodzi też z kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi.
Jak zauważyli kuratorzy wystawy - Paulina Kurc-Maj, Paweł Polit i Anna Saciuk-Gąsowska - obraz I wojny światowej w sztuce zachodnioeuropejskiej różni się od prezentowanego przez artystów z Europy Środkowo-Wschodniej. Na Zachodzie pokazywana jest przede wszystkim jako katastrofa, natomiast u twórców z krajów, w których po Wielkiej Wojnie nastąpiły znaczące zmiany polityczne i społeczne - m.in. z Polski, oprócz motywów tragicznych można zaobserwować pewien entuzjazm dotyczący np. odzyskania niepodległości; wojna jawi im się też jako proces inicjujący rewolucyjne zmiany.
Ekspozycję podzielono na cztery części: "Ofensywa", "Apokalipsa", "Okaleczenie i rozpad" oraz "Nowy porządek". Według twórców tego układu, tak zakomponowana przestrzeń wystawy ma dać odwiedzającym możliwość przebycia historycznej drogi - od nadziei, obaw i oczekiwań towarzyszących początkom działań wojennych, aż do podsumowań i nowego układu sił będącego efektem I wojny światowej.
Wielka Wojna - według kuratorów - to nie tylko koniec belle epoque, ale też początek globalnych zmian politycznych, społecznych i kulturalnych, których następstwa można obserwować również współcześnie. Ich zdaniem, można ją opisać jako "zjawisko o charakterze międzynarodowym, przewartościowującym wszystkie dziedziny życia ludzkiego, będące doświadczeniem pokoleniowym i mającym kluczowe znaczenie na drodze twórczej wielu artystów".
Widz, który przemieszcza się między kolejnymi etapami wystawy, ma szansę na spojrzenie na wojnę z różnych perspektyw, np. na dostrzeżenie jej totalnego i apokaliptycznego wymiaru, przejawiającego się w liczebności wojsk czy zaawansowanych środkach technicznych. Tematem prac są też fragmenty wojennej rzeczywistości, jej ludzki wymiar - indywidualne losy i zbiorowe postawy, etyczny aspekt bycia uczestnikiem i ofiarą wojny, a także postępująca mechanizacja człowieka.
Z kolei "Nowy Porządek", do którego zwiedzający dociera na końcu, ma - w intencji twórców ekspozycji - odzwierciedlać "paradoksalnie swoistą względność i prowizoryczność nowego ładu, w którym wojenny rozpad nigdy nie został całkowicie zintegrowany".
Wystawa zostanie otwarta w piątek 23 listopada, natomiast na sobotę zaplanowano zwiedzanie kuratorskie i panel dyskusyjny "Jaką rolę odegrała trauma wojenna dla transformacji języków artystycznych i literackich?", podczas którego omówiona zostanie m.in. różnica w sposobach upamiętniania wojny w kontekstach wschodnim i zachodnim.
W dyskusji weźmie udział wykładowczyni z Wielkiej Brytanii Charlotte de Mille, która przygotowała prezentację o znaczeniu traumy pourazowej dla rozwoju nowych poetyk w literaturze modernistycznej, o wpływie doświadczeń uchodźczych na zajmowanie postaw awangardowych będzie mówić osiadły w Nowym Jorku historyk i krytyk sztuki dr Marek Bartelik, a o presji retoryki propagandowej w sztuce okresu wojny - doktorantka na Uniwersity of Toronto Oksana Dudko.
Wystawie, która będzie dostępna w ms2 do 17 marca przyszłego roku, ma towarzyszyć obszerny i bogato ilustrowany katalog zawierający teksty Marka Bartelika, Lidii Głuchowskiej, Charlotte de Mille, Petera Sloterdijka i Przemysława Strożka. (PAP)
autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ pat/
