Bałuty ul. Krótka. Fot. M. Rawluk
Wystawę cyklu fotografii wykonanych na łódzkich Bałutach - dzielnicy gdzie w czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli getto - można będzie oglądać w Galerii Bałuckiej w Łodzi. Autorem zdjęć jest Maciej Rawluk.
Jak sam przyznaje, projekt zadedykował "pamięci Wielkiej Szpery" - akcji wywożenia z getta do obozu zagłady osób nieprzydatnych do pracy, tj. dzieci poniżej 10 lat, osób starszych i chorych.
Rawluk wyjaśnił, że "nie zajmuje się całym obszarem dzielnicy". Fotografuje fragment Bałut, pokrywający się mniej więcej z granicami getta. Na zdjęciach można zobaczyć prawie niezmienione od tamtego czasu kamienice i podwórka, odnaleźć wśród współczesnych bloków kawałki brukowanych traktów. Pokazane są też "skromne, ale lubiane bloki z cegły", są również nieremontowane nigdy kamienice. "Wszystko stojące na ziemi, gdzie miały miejsce zdarzenia tak smutne" - mówi.
Według niego można "czytać tę dzielnicę i zobaczyć tysiące osób, które w tamtych latach próbowały tu przeżyć". Przyznaje, że świadomość Wielkiej Szpery, której pamięci zadedykował projekt, towarzyszyła mu nieustannie podczas wędrówek z aparatem po Bałutach.
"Obrazy na moich fotografiach czasami wyglądają chaotycznie, ale takie są Bałuty. Wszelkie próby uzyskania klarownych, oszczędnych kompozycji dawałyby obraz nieprawdziwy" - wyjaśnił.
Ekspozycja będzie czynna od 22 czerwca do 31 lipca.
Bałuty to najsłynniejsza łódzka dzielnica. Narodziła się w sąsiedztwie XIX-wiecznej przemysłowej "Ziemi Obiecanej", od początku ściągali tu ludzie biedni, marzący o lepszym życiu. Starszym łodzianom dawne Bałuty kojarzą się z ciasnymi, pełnymi gwaru uliczkami, na których rozwijał się handel i kwitły ciemne interesy. Do legend przeszły postacie cwaniaczków, złodziei i fałszerzy, których niekoronowanym królem pozostawał lokalny Al Capone – Ślepy Maks.
W czasie II wojny światowej Bałuty – wraz ze Starym Miastem – zamieniono w największe w Europie getto.
Przyłączenie Bałut do Łodzi nastąpiło latem 1915 roku. Wtedy to - rozporządzeniem Cesarsko-Niemieckiego Prezydenta Policji von Oppena - największa w Europie, bo licząca wówczas ponad 100 tys. mieszkańców, wieś Bałuty stała się częścią miasta.
Niemcy utworzyli getto w Łodzi w lutym 1940 r. jako pierwsze na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy. Łącznie przebywało tam ok. 220 tys. osób. Do getta trafiło wielu żydowskich intelektualistów z Polski, Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga.
W styczniu 1942 roku rozpoczęły się masowe deportacje Żydów z łódzkiego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. We wrześniu tego samego roku rozpoczęto akcję wywożenia do obozu zagłady osób nieprzydatnych do pracy - dzieci poniżej 10 lat, osób starszych i chorych. Akcja nazwana została Wielką Szperą. Dzień wcześniej, przełożony Starszeństwa Żydów Mordechaj Chaim Rumkowski wygłosił przemówienie, w którym wezwał mieszkańców zamkniętej dzielnicy, by oddali swoje dzieci dla ratowania innych. Wielka Szpera pochłonęła życie od 15 do 20 tys. Żydów.
Całkowita likwidacja getta nastąpiła w sierpniu 1944 roku. Ostatni transport odjechał z Łodzi do obozu Auschwitz-Birkenau 29 sierpnia 1944 r. Według różnych źródeł, z łódzkiego getta ocalało jedynie 7-13 tysięcy osób. (PAP)
jaw/ jra/
