"Niepodległa Poddębskiego" w Fotoplastikonie Warszawskim
Wystawę zdjęć Henryka Poddębskiego, jednego z najważniejszych dokumentalistów II Rzeczpospolitej, otwarto w poniedziałek w Fotoplastikonie Warszawskim. Poddębski uwieczniał nie tylko krajobrazy i sceny rodzajowe, ale także wielkie przedwojenne inwestycje jak Centralny Okręg Przemysłowy.
Narodowe Archiwum Cyfrowe jest w posiadaniu 22 tys. zdjęć autorstwa Henryka Poddębskiego. Fotograf przemierzał z aparatem przedwojenną Polskę i dokumentował życie miast, miasteczek i wsi, co uczyniło go jednym z najważniejszych dokumentalistów odrodzonego państwa. Jego prace przedstawiają zarówno tradycyjne miasteczka i wiejskie życie, jak i wielkie inwestycje II RP z portem gdyńskim na czele.
Danuta Jackiewicz pisze o Poddębskim w niedawno opublikowanym albumie "Niepodległa Poddębskiego": "Z jednej strony był profesjonalistą dbającym o publikowanie zdjęć w albumach, książkach naukowych, przewodnikach turystycznych, podręcznikach szkolnych, prasie, a także zabiegającym o ich szerokie rozpowszechnianie w formie kart pocztowych, plakatów, ilustracji zdobiących urzędy, wagony kolejowe i tramwajowe, czy szkolne klasy. Z drugiej strony przejawiał ambicje artystyczne, dlatego brał udział w krajowych oraz międzynarodowych wystawach fotografiki, na których otrzymywał nagrody, a jego zdjęcia zamieszczały renomowane miesięczniki". Przy okazji omawiania w prasie obu wydarzeń z 1930 roku zaliczono Poddębskiego do grona największych polskich mistrzów fotografii znanych z wystaw międzynarodowych i wymieniano jego nazwisko obok Jana Bułhaka, Tadeusza Cypriana, Bolesława Gardulskiego.
Henryk Poddębski urodził się 21 listopada 1890 roku we wsi Chrząstów w województwie kieleckim. Był synem młynarza, po śmierci ojca rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie przyszły fotograf uczył się w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Warszawy, po czym rozpoczął pracę w renomowanej firmie wydawniczej Gebethnera i Wolffa. Tutaj nawiązał kontakty, które w 1912 roku wprowadziły go do grona członków Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Zaczął wtedy fotografować podczas wycieczek PTK m.in. na Lubelszczyznę czy szlakiem zamków w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, podczas I wojny światowej dokumentował życie Warszawy
Władze Rzeczypospolitej, odrodzonej w 1918 roku, uznały fotografię za dziedzinę istotną z punktu widzenia interesu państwa. Poddębski w wolnej Polsce zaczął realizować fotoreportaże na zamówienia urzędów państwowych, organizacji społecznych czy wielkich firm przemysłowych. Były wśród nich ministerstwa Spraw Zagranicznych, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Skarbu, Spraw Wojskowych, wyższe uczelnie, wielkie firmy jak: Zakłady Mechaniczne Ursus S.A., Zakłady Mechaniczne Lilpop, Rau i Loewenstein, Polskie Fabryki Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski, Towarzystwo Przemysłu Metalowego K. Rudzki i S-ka, firma H. Cegielski z Poznania. Poddębski realizował także autorskie cykle tematyczne poświęcone aktualnościom, obyczajowości i kulturze materialnej rozmaitych grup etnograficznych żyjących na terenie RP.
Wydarzenia II wojny światowej przyniosły kres działalności fotograficznej Poddębskiego - wyposażenie jego pracowni zostało zarekwirowane przez Niemców, on sam ciężko przeżył śmierć syna w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen. Rodzina, dzięki determinacji i poświęceniu, ocaliła z Powstania Warszawskiego fotograficzne archiwum. Sam fotograf wywieziony z Warszawy 12 września 1944 roku do obozu koncentracyjnego Dachau, a następnie do obozów Natzweiler i Vaihingen, zmarł 4 marca 1945 roku. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Zdjęcia Poddębskiego w Fotoplastikonie Warszawskim można oglądać do końca grudnia. Wystawa promuje wydanie albumu "Niepodległa Poddębskiego" prezentującego kolekcję fotografii Poddębskiego przekazaną przez spadkobierców w 2016 roku do Narodowego Archiwum Cyfrowego. Album w wersji elektronicznej można bezpłatnie pobrać ze strony NAC. (PAP)
autor: Agata Szwedowicz
edytor: Paweł Tomczyk
aszw/ pat/
