Prezes zarządu głównego Światowego Związku Żołnierzy AK Leszek Żukowski. Fot. PAP/L. Szymański
Dźwięki syren, zatrzymanie ruchu na ulicach, msze, apele pamięci, wystawy i koncerty - tak w całej Polsce obchodzono przypadającą w piątek 70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego.
Punktualnie o godz. 17, siedemdziesiąt lat po wybuchu powstania warszawskiego, w hołdzie poległym w stolicy zabrzmiały dźwięki syren, na ulicach przystanęli na minutę przechodnie, zatrzymały się samochody i tramwaje. 70 sekundami ciszy cześć powstańcom oddały też media i Sejm. Na pamiątkę godziny W syreny zawyły także w 44 mazowieckich miastach m.in. w Ciechanowie, Kozienicach, Ostrołęce, Płocku, Pruszkowie, Radomiu, Siedlcach i Żyrardowie oraz w wielu miastach w całej Polsce: w Krakowie, Opolu, Łodzi, Koszalinie, Kołobrzegu, Słupsku.
W krakowskiej Bazylice Mariackiej odprawiono mszę św. w intencji ojczyzny i żołnierzy poległych za jej wolność. Złożono też kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza, na pl. Matejki. W krakowskim Muzeum AK otwarta została ekspozycja „Dni Powstania – Warszawa 1944” – będąca wspólnym przedsięwzięciem muzeum i Instytutu Pamięci Narodowej. Prezentowane są na niej wielkoformatowe plansze ze zdjęciami przedstawiającymi walkę żołnierzy Armii Krajowej i tragedię mieszkańców Warszawy. W piątek do Muzeum AK trafiły archiwalia z kolekcji generała Bolesława Nieczui-Ostrowskiego, szefa uzbrojenia w Komendzie Okręgu Krakowskiego ZWZ-AK, odpowiedzialnego m.in. za konspiracyjną produkcję broni. Wśród przekazanych dokumentów są zdjęcia, materiały opisujące funkcjonowanie struktur Armii Krajowej po zakończeniu II wojny światowej oraz korespondencja między generałem a żołnierzami.
W Kielcach przed oficjalnymi uroczystościami przed pomnikiem poświęconym harcerzom poległym za Ojczyznę, na Skwerze Harcerskim im. Szarych Szeregów przypomniano historię rannej w powstaniu warszawskim łączniczki i sanitariuszki, aktorki, pochodzącej z Kielc Zofii Książek-Bregułowej. W krótkiej inscenizacji rekonstruktorzy przypomnieli także atak na Uniwersytet Warszawski pierwszego dnia walk, podczas którego koleżanki Książek-Bregułowej ze zgrupowania AK „Krybar” pod ostrzałem Niemców ratowały rannych.
Punktualnie o godz. 17, siedemdziesiąt lat po wybuchu powstania warszawskiego, w hołdzie poległym w stolicy zabrzmiały dźwięki syren, na ulicach przystanęli na minutę przechodnie, zatrzymały się samochody i tramwaje. 70 sekundami ciszy cześć powstańcom oddały też media i Sejm. Na pamiątkę godziny W syreny zawyły także w 44 mazowieckich miastach m.in. w Ciechanowie, Kozienicach, Ostrołęce, Płocku, Pruszkowie, Radomiu, Siedlcach i Żyrardowie oraz w wielu miastach w całej Polsce: w Krakowie, Opolu, Łodzi, Koszalinie, Kołobrzegu, Słupsku.
70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego uczczono w Gdańsku złożeniem kwiatów przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego. W uroczystości uczestniczyło kilkaset osób. "Obchodzimy dzień pamięci tamtych dni, by pochylić swe czoła przed koleżankami i kolegami, którzy zginęli w czasie powstania, ale także przed tymi, którym dane było to powstanie przeżyć, a odeszli na wieczną wartę w powojennej Polsce, często wyszydzani, szykanowani, prześladowani, a w końcu rozstrzelani przez stalinowskich katów w więzieniach" - powiedziała wiceprezes Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej por. Krystyna Cembrzyńska-Piłat.
Na placu katedralnym w Łodzi otwarto w piątek wystawę "Powstańcze biografie – łódzkie echa Powstania Warszawskiego" przygotowaną przez tamtejszy oddział IPN. Wystawa przedstawia biografie 20 łodzian, którzy walczyli i ginęli w powstaniu warszawskim, oraz tych byłych powstańców, którzy po wojnie osiedli się w Łodzi i wnieśli wkład w życie społeczne i umysłowe miasta. Autorzy ekspozycji upamiętnili m.in. gen. bryg. Edwarda Franciszka Pfeiffera ps. Radwan. Pełnił on funkcję komendanta Obwodu I Śródmieście Komendy AK Okręgu Warszawa-Miasto. Są też biogramy łódzkich harcerek - Marii Wocalewskiej i jej siostry Jadwigi oraz Barbary Marty Nazdrowicz ps. Wiewiórka.
Przed otwarciem wystawy w łódzkiej archikatedrze odprawiona została msza św., w trakcie, której w sarkofagu przy tablicy upamiętniającej 153 kapłanów kościoła łódzkiego poległych w czasie II wojny światowej, złożone zostały szczątki ks. Tadeusza Burzyńskiego, łódzkiego kapelana powstania i żołnierza AK, który zginął w pierwszej godzinie toczących się walk.
Apelem pamięci, salwą honorową, mszą w kościele Przemienienia Pańskiego na osiedlu Armii Krajowej oraz złożeniem kwiatów i zniczy pod Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej hołd powstańcom warszawskim oddało Opole. W uroczystościach wzięły udział władze miasta i województwa, opolanie oraz grupa kibiców Odry Opole, która przyszła z transparentem z napisem „Chwała Bohaterom”. „Nie obchodzimy dziś rocznicy klęski. Czcimy bohaterów i czcimy wyjątkową, bohaterską Armię Krajową” – podkreślała prezes okręgu opolskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej mjr Wanda Nowak. I dodała: „Powstanie Warszawskie było decyzją tyle samo tragiczną, co w ówczesnej sytuacji niezbędną. To była ostatnia próba utrzymania niepodległej Polski”.
W Koszalinie uroczystości z okazji 70. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego odbyły się przed pomnikiem gen. Władysława Andersa. Odmówiona została żołnierska modlitwa, pod pomnikiem złożono wiązanki kwiatów. W Kołobrzegu uroczystości na Cmentarzu Wojennym poprzedziło nadanie jednemu z rond imienia Powstańców Warszawy.
We wrocławskim Muzeum Poczty i Telekomunikacji otwarto w piątek wystawę, na której prezentowanych jest ponad 60 listów, które dostarczała poczta powstańcza. Wystawa nosi tytuł „Listy do najbliższych. W 70. rocznicę Powstania Warszawskiego”. To pierwsza całościowa prezentacja listów dostarczanych przez pocztę powstańczą, które znajdują się w zbiorach wrocławskiej placówki. Oprócz listów na ekspozycji prezentowane są również znaczki pocztowe wydawane przez pocztę powstańczą. Zwiedzający mogą także zobaczyć jedną z dwóch zachowanych do dziś skrzynek pocztowych z powstania.
Wystawę z okazji 70. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego przygotowało również Dolnośląskie Centrum Fotografii „Domek Romański”. Na ekspozycji można zobaczyć kilkadziesiąt fotografii wykonanych przez uczestników powstania. To fotografie wykonane przez: Stefana Bałuka, Sylwestra Brauna, Tadeusza Bukowskiego, Wiesława Chrzanowskiego, Jerzego Tomaszewskiego i Józefa Jerzego Karpińskiego. (PAP)
sibi/kat/jaw/rop/ban/wos/ rcz/ pdo/ aszw/ abe/ ura/
