Adolf Hitler na Hradczanach. Praga. 15 marca 1939. Fot. wikimedia commons/ Bundesachiv Bild
75 lat temu, 15 marca 1939 r., Wehrmacht dokonał agresji na Czecho-Słowację, zajmując Pragę. Tym samym państwo czechosłowackie przestało istnieć, a w jego miejsce powstały podporządkowane III Rzeszy Protektorat Czech i Moraw oraz Słowacja.
Decyzja Hitlera o zajęciu Czech i Moraw była – jak zauważają Marek K. Kamiński i Michał J. Zacharias w „Polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939” nowością w jego działaniach.
„Dotychczas przywódca III Rzeszy przeprowadzał wszelkie zmiany graniczne w Europie pod hasłem jednoczenia narodu niemieckiego. Obecnie włączając do Rzeszy Czechów, a więc naród nie mający z punktu widzenia etnicznego żadnego związku z Niemcami, Hitler (...) porzucił dotychczasową narodowo-ideologiczną płaszczyznę swoich akcji i zaczął postępować jak imperialista” - piszą historycy.
Upadek państwa czechosłowackiego rozpoczął się z chwilą podpisania układu monachijskiego. 30 września 1938 r. Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Włochy podpisały w Monachium akt, który pozbawiał Czechosłowację części terytorium. Był to pas ziem na pograniczu czechosłowacko-niemieckim, nazywany Krajem Sudeckim. Zdecydowaną większość jego mieszkańców stanowili Niemcy.
Upadek państwa czechosłowackiego rozpoczął się z chwilą podpisania układu monachijskiego. 30 września 1938 roku Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Włochy podpisały w Monachium akt, który pozbawiał Czechosłowację części terytorium. Był to pas ziem na pograniczu czechosłowacko-niemieckim, nazywany Krajem Sudeckim. Zdecydowaną większość jego mieszkańców stanowili Niemcy.
Ze strony Francji i Wielkiej Brytanii układ monachijski był szczytowym punktem polityki appeasementu, czyli ustępstw wobec hitlerowskich Niemiec, w nadziei na zachowanie pokoju w Europie.
Hitler już w kilka tygodni po zawarciu układu monachijskiego zdecydował się na likwidację Czechosłowacji i wydał odnośną dyrektywę dla niemieckiej armii.
14 marca 1939 parlament Słowacji, która uzyskała po układzie monachijskim szeroką autonomię w ramach państwa czechosłowackiego, ogłosił jej niepodległość. Stało się to na skutek nacisków Hitlera, który zagroził, że w przeciwnym wypadku pozostawi Słowację na łasce Węgier (na Słowacji mieszkała liczna mniejszość węgierska).
W nocy z 14 na 15 marca 1939 roku w Kancelarii Rzeszy prezydent Czechosłowacji Emil Hácha i minister spraw zagranicznych František Chvalkovsky zostali zmuszeni – m.in. pod groźbą zbombardowania Pragi - do podpisania dokumentu, który stwierdzał, że oddają los narodu i kraju czeskiego w ręce wodza Rzeszy Niemieckiej. Hitler zadeklarował, że bierze Czechy pod opiekę Niemiec i zapewni im autonomię.
Hácha i Chvalkovsky poinformowali rząd w Pradze o podjętej decyzji. Jej konsekwencją był wydany przez rząd zakaz stawiania oporu przez armię.
Nad ranem 15 marca wojska niemieckie zaczęły zajmować Czechy i Morawy. Wkroczyły tego dnia do Pragi, gdzie witali ich niemieccy mieszkańcy miasta. Do Pragi przybył Hitler.
16 marca 1939 roku powstał Protektorat Czech i Moraw, autonomiczna jednostka administracyjna III Rzeszy. Powołany został urząd protektora Rzeszy.
Opanowanie Czech i Moraw wzmocniło poważne niemiecki potencjał militarny, poprzez przejęcie przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego a także uzbrojenia armii czechosłowackiej.
Francja i Wielka Brytania złożyły w Berlinie noty protestacyjne w związku z zajęciem Czech i Moraw oraz likwidacją Czechosłowacji.
Jednocześnie rozpoczęły zwrot od polityki ustępstw wobec III Rzeszy. (PAP)
tst/ ls/
