Helena Marusarzówna. Źródło: wikipedia commons
75 lat temu, 12 września 1941 roku, w Tarnowie rozstrzelana została przez Niemców Helena Marusarzówna, narciarka, wielokrotna mistrzyni Polski, w czasie II wojny światowej działała w konspiracji, pełniąc funkcję kuriera tatrzańskiego.
Helena Marusarzówna urodziła się 17 stycznia 1918 roku w Zakopanem w rodzinie Jana i Heleny Marusarzów. Miała pięcioro rodzeństwa.
Helena już jako kilkuletnie dziecko startowała w organizowanych z inicjatywy Kornela Makuszyńskiego zawodach narciarskich znanych dziś jako Memoriał Koziołka Matołka. Wygrała je kilkakrotnie, otrzymując w nagrodę książki z dedykacją pisarza.
Na początku stycznia 1935 roku została przyjęta do Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (SN PTT), a już w lutym była wicemistrzynią kraju w kombinacji alpejskiej. W kolejnych latach zwyciężała także w slalomie i zjeździe.
Magdalena Marusarz-Gądek, córka brata Heleny - Stanisława czterokrotnego olimpijczyka i wicemistrza świata w skokach narciarskich, wspominała, że to starsi bracia Heleny zrobili dla niej pierwsze jesionowe narty i nauczyli ją jeździć.
Marusarzówna aktywnie i z wieloma sukcesami brała udział w zawodach narciarskich, również na arenie międzynarodowej. W styczniu 1939 roku z powodu kontuzji nie wzięła udziału w międzynarodowych zawodach narciarskich FIS w Zakopanem, jednak już w marcu tego roku w niemieckim Feldbergu zajęła drugie miejsce w slalomie.
Po wybuchu wojny wstąpiła w szeregi sekcji AK-ZWZ "Zagroda" i wraz z rodzeństwem rozpoczęła działalność kurierską, przenosząc m.in. przez Tatry na Słowację, a potem dalej na Węgry, wiele tajnych materiałów konspiracyjnych. Przeprowadziła też przez góry co najmniej kilkadziesiąt zagrożonych niemieckimi aresztowaniami osób.
25 marca 1940 roku wraz z kilkoma innymi kurierami została schwytana przez współpracujących z hitlerowcami słowackich żandarmów. Po kilku dniach przekazano ją gestapowcom w Muszynie. Mimo wielokrotnych przesłuchań i tortur nie wyjawiła swoim oprawcom niczego na temat działalności podziemnej i kurierskiej na Podhalu.
Z Muszyny Marusarzównę przewieziono do więzienia w Nowym Sączu, a następnie do celi śmierci w Tarnowie. 12 września 1941 roku wraz z innymi współwięźniami została rozstrzelana w lesie w położonej około 12 km od Tarnowa Woli Pogórskiej.
W lutym 1945 roku reaktywowano SN PTT. Wówczas ustalono, że każdego roku klub będzie organizował konkurs skoków pamięci zmarłego w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu Bronisława Czecha i memoriałowy bieg zjazdowy kobiet Heleny Marusarzówny. Zawody te pod wspólną nazwą Memoriał Bronka Czecha i Heleny Marusarzówny odbywają się w Zakopanem do dziś.
Po ekshumacji w 1958 r. szczątki narciarki przewieziono do Zakopanego, gdzie 27 listopada spoczęły na cmentarzu zasłużonych na Pęksowym Brzyzku. Pośmiertnie Marusarzówna została odznaczona Krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.
Szymon Bafia (PAP)
szb/ jch/ ls/
