Amsterdam, Holandia, 11.04.06. Fragmenty wystawy o Annie Frank w Muzeum Historycznym w Amsterdamie 11 bm. Fot. PAP/EPA
90 lat temu w rodzinie niemieckich Żydów urodziła się Anna Frank. Gdy wraz z rodziną ukrywała się przed Niemcami w okupowanej Holandii pisała dziennik, który stał się ważnym świadectwem Holokaustu. Dziewczynka zmarła w marcu 1945 r. w KL Bergen-Belsen.
Anna urodziła się 12 czerwca 1929 r. we Frankfurcie nad Menem, w żydowskiej rodzinie od wielu pokoleń mieszkającej w Niemczech. Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera 1933 r. Otto i Edith Frankowie z córkami Anną i Margot wyemigrowali do Holandii. Zamieszkali w Amsterdamie.
W 1940 r. Niemcy zajęli Holandię i rozpoczęli prześladowanie Żydów. Dwa lata później Margot została wezwana do stawienia się w obozie pracy przymusowej w Niemczech. Rodzina postanowiła się ukryć. Kryjówką stała się opuszczona oficyna kamienicy w Amsterdamie. Frankom pomagało kilku byłych pracowników biura Otta.
Z okazji 13. urodzin, 12 czerwca 1942 r. ukrywająca się wraz z rodzicami Anna otrzymała zeszyt, w którym zaczęła opisywać codzienność w ukryciu. Zapiski miały formę listów do nieistniejącej przyjaciółki Kitty. "Sądzę, że będę Ci mogła wszystko powierzyć, tak jak jeszcze nigdy nikomu, i mam nadzieję, że będziesz dla mnie wielkim oparciem" - napisała na wstępie.
Pomimo ciężkich warunków, z dziennika wyłania się optymistyczny przekaz. Dziewczynka miała nadzieję, że tragiczny los odmieni się. "Wbrew wszystkiemu wierzę jeszcze, że ludzie są w głębi serca naprawdę dobrzy" - pisała. Anna często wracała do radośniejszej części dzieciństwa. Opisywała też relacje między mieszkańcami kryjówki.
Ostatnia notatka opatrzona została datą 1 sierpnia 1944 r. Powstała na trzy dni przed aresztowaniem wskutek donosu. Rękopis ocaliła Holenderka Miep Gies, która wspierała ukrywających się Franków. Policjanci porzucili go, a kobieta znalazła i przechowała.
Czteroosobowa rodzina Franków została deportowana do Auschwitz ostatnim transportem, jaki dotarł tam z terenu okupowanej Holandii w ramach niemieckiej akcji "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Wyjechał on z obozu przejściowego w Westerbork 3 września 1944 r. W wagonach znalazło się 1019 Żydów, w tym 79 dzieci. 5 września dotarł do Auschwitz II-Birkenau. Po selekcji na rampie Niemcy zgładzili w komorach gazowych 549 osób. Pozostali, w tym Frankowie, zostali skierowani do obozu.
Holokaust przeżył jedynie ojciec Otto, którego 27 stycznia 1945 r. oswobodziła z Auschwitz Armia Czerwona. Matka zmarła w obozie tuż przed wyzwoleniem. Anna i Margot zostały przeniesione w październiku do obozu Bergen-Belsen. Zmarły na tyfus w marcu 1945 r.
Dziennik Anny Frank ukazał się po raz pierwszy w 1947 r. opublikowany przez jej ojca. Do dziś przetłumaczono go na blisko 70 języków i zekranizowano. W domu, gdzie ukrywała się rodzina Franków, istnieje obecnie muzeum. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
