Ludwika Ostrowska herbu Korab. Źródło: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
Ponad 100 wydarzeń - wystawy, konferencje, przeglądy filmów, lekcje dla szkół i publikacje zwłaszcza pamiętnikarskie poświęcone I wojnie światowej planują Archiwa Państwowe w związku z przypadającą w tym roku 100. rocznicą wybuchu konfliktu.
W ponad 30 miastach m.in. Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Łodzi i Lublinie Archiwa Państwowe planują w ciągu najbliższych czterech lat zorganizowanie blisko 100 wydarzeń upamiętniających I wojnę światową. Publikacje, wystawy, konferencje i przeglądy filmów przybliżą konflikt w wymiarze europejskim i polskim. Na przełomie lipca i sierpnia w Krakowie zostanie otwarta wystawa inaugurująca obchody. "Wybraliśmy Kraków, jako miasto ściśle związane z czynem niepodległościowym - stamtąd chociażby wyruszyły oddziały I Kompanii Kadrowej" - mówił PAP dyrektor naczelny Archiwów Państwowych Władysław Stępniak.
Ekspozycja, dzięki dokumentom pochodzącym z archiwów państwowych w całym kraju, przybliży udział Polaków walczących na różnych frontach, zabiegi dyplomatyczne o odzyskanie niepodległości i powstanie państwa polskiego oraz stan kraju po działaniach wojennych. Wystawę będzie można zobaczyć także w Szczecinie, Warszawie i Łodzi. I wojnie będą też poświęcone inne ekspozycje m.in. w Przemyślu i Suwałkach - ta przygotowywana razem z Litewskim Archiwum Historycznym w Wilnie.
"W sumie archiwa przygotowują ponad 100 różnych wydarzeń - konferencje naukowe, lekcje dla szkół wszystkich szczebli połączone z prezentacją materiałów archiwalnych czy gry edukacyjne. Narodowe Archiwum Cyfrowe projektuje platformę internetową dla uczniów i nauczycieli, dającą możliwość interaktywnej pracy z dokumentami źródłowymi z okresu I wojny" - opowiadał dyrektor naczelny Archiwów Państwowych.
W siedleckim archiwum jest już dostępna wystawa widokówek przybliżających szlak wojenny Polaka z Galicji Władysława Gołąbka, który z armią austriacką dotarł aż do północnych Włoch. Archiwum Akt Nowych przygotowuje na 2015 rok ekspozycję "Polacy w Rosji w czasie Wielkiej Wojny" i prezentację cyklu filmów z relacjami świadków.
Archiwum Główne Akt Dawnych wyda publikację prof. Jerzego Gaula ukazującą obraz społeczeństwa polskiego podczas I wojny na podstawie akt wywiadu Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego w Lublinie.
"W sumie archiwa przygotowują ponad 100 różnych wydarzeń - konferencje naukowe, lekcje dla szkół wszystkich szczebli połączone z prezentacją materiałów archiwalnych czy gry edukacyjne. Narodowe Archiwum Cyfrowe projektuje platformę internetową dla uczniów i nauczycieli, dającą możliwość interaktywnej pracy z dokumentami źródłowymi z okresu I wojny" - opowiadał dyrektor naczelny Archiwów Państwowych.
Lubelskie Archiwum Państwowe ma w latach 2014-2018 uruchomić imienną bazę danych żołnierzy armii rosyjskiej poległych, rannych i zaginionych, pochodzących z guberni lubelskiej oraz spoczywających na cmentarzach wojennych z I wojny na Lubelszczyźnie. Archiwum w Kaliszu planuje opublikować w internecie dokumenty Naczelnika Powiatu Kaliskiego z lat 1915-18. W serwisie szukajwarchiwach.pl mają się również znaleźć archiwalia z I wojny m.in. dokumenty krakowskiego Naczelnego Komitetu Narodowego.
Jak podkreśla zastępca naczelnego dyrektora Archiwów Państwowych Ryszard Wojtkowski, planowana jest seria wydawnicza wcześniej nieznanych dzienników, pamiętników i listów. "To przekazy ukazujące wojnę z perspektywy frontu, autorstwa żołnierzy np. Legionów Polskich, ukazujące drogę do niepodległości. Ale wojna dotyka nie tylko żołnierzy, dlatego chcemy ją przybliżyć z punktu widzenia ludności cywilnej. Szczególnie oczyma kobiet, na które spadły wówczas nowe ciężary związane z życiem codziennym. Ciekawe jest przedstawienie wojny z ich perspektywy, ukazanie ich sytuacji - materialnej, społecznej, a nawet politycznej" - dodał Wojtkowski.
We wrześniu jako pierwszy ukaże się dziennik Ludwiki Ostrowskiej herbu Korab z zasobu łódzkiego archiwum. W listopadzie Naczelna Dyrekcja wyda pamiętnik księgowej Janiny Gajewskiej, z zamiłowania poetki, która spędziła wojnę w Warszawie, zawierający jej zapiski na temat ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej. Ukażą się też wspomnienia poznańskiego harcerza, żołnierza armii pruskiej, propolskiego działacza Józefa Jęczkowiaka.
"I wojnę określamy mianem Wielkiej Wojny, ponieważ wówczas stary porządek został zburzony, upadły monarchie, na mapie Europy pojawiły się nowe kraje. W wyniku działalności różnych osób i partii politycznych, 11 listopada 1918 r. po 123 latach odrodziła się również Rzeczpospolita, o czym przede wszystkim pragniemy przypominać" - podsumował Wojtkowski. (PAP)
akn/ dym/
