Ksiądz Stefan Niedzielak. Fot. PAP/L. Wdowiński
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej pozyskało akta prokuratorskie dot. śmierci kapelana AK i uczestnika powstania warszawskiego ks. Stefana Niedzielaka oraz kapelana białostockiej Solidarności ks. Stanisława Suchowolca - poinformował w czwartek IPN.
Pozyskane archiwalia to akta Prokuratury Wojewódzkiej w Warszawie, które obejmują 11 tomów akt w sprawie zabójstwa księdza Niedzielaka, oraz 7 tomów akt ws. utrudniania w 1989 r. postępowania przygotowawczego prowadzonego ws. śmierci księdza Suchowolca.
Jak przypomniał IPN, duchowni ponieśli śmierć w styczniu 1989 r. "Według oficjalnego stanowiska ówczesnych władz kapłani zginęli w wyniku nieszczęśliwych wypadków we własnych mieszkaniach: ksiądz Niedzielak na skutek upadku skutkującego uszkodzeniem kręgosłupa, a ksiądz Suchowolec – zaczadzenia spowodowanego przez niesprawny piecyk elektryczny" - poinformowano w komunikacie.
Jak wskazuje IPN, już w 1989 r. w środowiskach opozycyjnych pojawiły się "poważne wątpliwości dotyczące przyczyn śmierci duchownych".
"Kreowane przez władze teorie stały bowiem w sprzeczności z ujawnionymi faktami, których nie udało się ukryć mimo śledztwa prowadzonego w kierunku udowodnienia przyjętego na wstępie założenia o nieszczęśliwych wypadkach. Nie bez znaczenia w tej sprawie było zaangażowanie kapłanów w działalność opozycyjną: ksiądz Niedzielak działał w konspiracji w Armii Krajowej i Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, w latach 80. był współzałożycielem Stowarzyszenie Rodzina Katyńska w Warszawie; ksiądz Suchowolec udzielał się jako duszpasterz Konfederacji Polski Niepodległej i +Solidarności+ w Białymstoku, ponadto propagował prawdę o śmierci ks. Popiełuszki, jawnie wskazując funkcjonariuszy SB jako winnych tej zbrodni" - czytamy w komunikacie.
Według IPN kapłani byli przed śmiercią zastraszani - grożono im śmiercią; na księdza Suchowolca zaaranżowano nieudany zamach. "W kontekście śmierci kapłanów oraz późniejszego o pół roku równie tajemniczego zgonu księdza Sylwestra Zycha pojawiają się doniesienia o działającym w resorcie spraw wewnętrznych +komandzie śmierci+, wykonującym wyroki na osobach niewygodnych dla władz komunistycznych" - podał IPN.
Stefan Niedzielak urodził się w 1914 roku w Podolszycach (dziś dzielnica Płocka). W czasie okupacji pracował w parafiach Wiskitki, Bolimów i w Łowiczu. Był kapelanem łódzkiego okręgu AK. Uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie był członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
W 1956 r. został rektorem kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach i dyrektorem cmentarza. W latach 1961-1977 ks. Niedzielak pracował jako duszpasterz na Pradze w parafii Matki Bożej Loretańskiej. W roku 1977 wrócił na Powązki, do parafii św. Karola Boromeusza, gdzie angażował się w organizację patriotycznych mszy św. w rocznice świąt narodowych. W swoich kazaniach ks. Niedzielak upominał się o prawdę o zbrodni katyńskiej.
Z jego inicjatywy w latach 80. w kościele św. Karola Boromeusza powstało Sanktuarium "Poległym i Pomordowanym na Wschodzie". Ksiądz Niedzielak był współzałożycielem Rodziny Katyńskiej i inicjatorem ustawienia Krzyża Katyńskiego na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Wspierał opozycję niepodległościową. Był z tego powodu szykanowany, dostawał listy z pogróżkami. Inwigilowała go Służba Bezpieczeństwa. Zmarł w nocy z 20 na 21 stycznia 1989 r.
Stanisław Suchowolec urodził się w Białymstoku w 1958 r. Jego pierwszą parafią była parafia w Suchowoli - rodzinna parafia błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki. Po śmierci ks. Popiełuszki z rąk SB, ks. Suchowolec zaczął w Suchowoli organizować patriotyczne msze w intencji ojczyzny. Swoją działalność kontynuował po przeniesieniu do parafii w Dojlidach w Białymstoku. Wygłaszał kazania, których treść kolportowały środowiska opozycyjne, nagrywano je i zapisywano. Zginął w nocy z 29 na 30 stycznia 1989 r. w wieku 31 lat.(PAP)
autor: Marek Sławiński
masl/ itm/
