Wicepremier Beata Szydło (2L), wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin (P), starosta oświęcimski Zbigniew Starzec (2P) i wicestarosta Jarosław Jurzak (L) podczas podpisania umowy ws. budowy Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Fot. PAP/M. Klag
Zdaniem wiceministra kultury Jarosława Sellina 27 stycznia 2022 r. otwarte może zostać nowe muzeum w Oświęcimiu poświęcone przede wszystkim mieszkańcom tej ziemi, którzy nieśli pomoc więźniom niemieckiego obozu Auschwitz.
W czwartek, podczas uroczystości 78. rocznicy pierwszej deportacji Polaków do Auschwitz, Sellin w imieniu resortu kultury podpisał z przedstawicielami starostwa w Oświęcimiu i w obecności wicepremier Beaty Szydło umowę w sprawie finansowania tworzonego Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Placówka powstanie w zabytkowym budynku zwanym Lagerhaus, który stoi w pobliżu byłego niemieckiego obozu Auschwitz I.
„Ministerstwo zobowiązało się do przekazywania dotacji na bieżącą działalność muzeum w kwocie 1 mln zł jeszcze w tym roku i po 2 mln zł rocznie w kolejnych latach. 35 mln zł przeznaczamy na inwestycje. Budynek wymaga remontu, nowoczesnego zakomponowania wewnątrz i zainstalowania wystawy. Zakończenie inwestycji planujemy na drugą połowę 2021 r. Być może oficjalne otwarcie zaplanowane będzie na 27 stycznia 2022 r.” – powiedział Jarosław Sellin.
27 stycznia 2022 r. przypadnie 77. rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz.
Wicestarosta Jarosław Jurzak powiedział, że powiat będzie przeznaczał przez 10 lat po 500 tys. zł rocznie na bieżące potrzeby placówki.
Wicepremier Beata Szydło, która uczestniczyła w uroczystości podpisania umowy, przypomniała, że stało się to w dniu, gdy wspominamy ofiary niemieckich obozów. „Ginęli w nich Polacy, Żydzi, Romowie, ludzie różnych narodowości, których łączyło to, że kochali życie, kochali swoje państwa, swoje narody. Przez to byli prześladowani, mordowani” – wskazała.
Przypomniała, że na Ziemi Oświęcimskiej żyli w zgodzie Polacy, Żydzi, Romowie, ludzie różnych narodowości i wyznań. „Ta historia została brutalnie przerwana przez niemieckich najeźdźców, którzy zniszczyli i tę ziemię, i tę piękną historię. Tym, którzy żyli tu ze sobą, współpracowali, mieszkali szanując wzajemnie kultury i tradycje, należy się od nas wielki hołd” – powiedziała.
Wicepremier dodała, że tworzone Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, które wspólnie poprowadzą resort kultury i starostwo, będzie m.in. miejscem upamiętnienia odważnych Polaków wspomagających więźniów Auschwitz. „Chcemy opowiedzieć o ich życiu, cierpieniu. Chcemy pokazać, że ziemia oświęcimska jest nie tylko miejscem znaczonym bolesną historią, ale posiada też piękną historię i tradycję. To muzeum o tym wszystkim powie” – dodała wiceszefowa polskiego rządu.
Wicepremier zaznaczyła, że muzeum powstanie w bezpośredniej bliskości byłego obozu Auschwitz oraz przy obiektach oświęcimskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej. „To doskonała okazja do stworzenia kompleksu, który będzie pokazywał historię, ale i uczył tolerancji” – dodała.
Starosta oświęcimski Zbigniew Starzec podkreślił, że placówka nie będzie „w kontrze do Miejsca Pamięci Auschwitz”. „Nic bardziej błędnego. To muzeum będzie ściśle współpracowało z Miejscem Pamięci, ponieważ tematyka jest bardzo zbieżna” – mówił.
Wiceminister Jarosław Sellin powiedział, że placówka ma przybliżyć „wielowiekową historię Ziemi Oświęcimskiej przez pryzmat losów jej mieszkańców z uwzględnieniem różnorodności etnicznej i kulturowej, budującej lokalną tożsamość”.
Uwypuklona zostanie tragiczna sytuacja ludności po wybuchu II wojny światowej i przedstawiona pomoc, którą – pomimo dramatycznego położenia – mieszkańcy i polski ruch oporu w warunkach terroru nieśli więźniom Auschwitz.
Historycy z Muzeum Auschwitz ustalili ok. 1,2 tys. nazwisk mieszkańców, którzy pomagali więźniom. Na terenie przyobozowym działał też ruch oporu, a szczególnie oddział partyzancki Armii Krajowej „Sosienki” pod dowództwem mjr. Jana Wawrzyczka. W konspirację angażowali się m.in. też członkowie PPS oraz ludowcy.
Wiceminister Sellin powiedział, że utworzenie muzeum spowodowało już duże poruszenie wśród mieszkańców, którzy przekazują pamiątki. „Akcja jest imponująca. Dzięki temu muzeum będzie miało bardzo dużo ciekawych artefaktów. To jest dziś bardzo ważne. Nowoczesne muzea opierają się w dużej mierze na multimediach, ale artefakty są najbardziej poruszające” – dodał.
Placówka powstanie w budynku zwanym Lagerhausem, który położony ok. 200 m od byłego niemieckiego obozu Auschwitz. Został wzniesiony przed 1916 r. dla potrzeb piekarni. Od 1924 r. był magazynem surowca Zakładu Polskiego Monopolu Tytoniowego. W latach 1940-44, jako tzw. Lagerhaus, był magazynem kaszy, mąki i cukru dla obozowej załogi SS.
Po wojnie należał do Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego Państwowych Zakładów Zbożowych w Krakowie. Przez wiele lat stał opuszczony i popadał w ruinę. Kilka lat temu przeprowadzono w nim prace zabezpieczające i wzmacniające konstrukcję budynku. Wykonane zostały też m.in. izolacja fundamentów oraz nowa konstrukcja dachu wraz z poszyciem.
List intencyjny w sprawie utworzenia Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej podpisali podczas ubiegłorocznych uroczystości pierwszej deportacji Polaków do niemieckiego obozu Auschwitz wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński oraz starosta oświęcimski Zbigniew Starzec, w obecności ówczesnej premier Beaty Szydło.
Starostwo przekazało już budynek tworzonej instytucji. Wybrano też jej dyrektora, którym została Dorota Mleczko, dotychczasowa kustosz w miejskim muzeum w Oświęcimiu.
14 czerwca 1940 r. do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie dotarł pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Data ta uznawana jest za początek funkcjonowania obozu.
Wśród deportowanych byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci. Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239. Pozostali zginęli w obozie lub ich dalszy los nie jest znany. Obecnie żyje jeden – Kazimierz Albin. W Auschwitz Niemcy uwięzili ok. 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów.
W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
14 czerwca w Polsce czczony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
