1939
23 sierpnia
Minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop oraz ludowy komisarz spraw zagranicznych ZSRS, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (premiera), Wiaczesław Mołotow - podpisali w Moskwie w obecności Stalina sowiecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, którego konsekwencją był IV rozbiór Polski.
1 września
Wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły granice Polski, rozpoczynając tym samym pierwszą kampanię II wojny światowej.
17 września
Armia Czerwona, łamiąc obowiązujący polsko-sowiecki pakt o nieagresji, wkroczyła na teren Polski, realizując tym samym ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow.
19 września
Szef NKWD Ławrientij Beria powołał Zarząd do Spraw Jeńców Wojennych i Internowanych przy NKWD oraz nakazał utworzenie sieci obozów.
28 września
Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow podpisali w Moskwie sowiecko-niemiecki układ "O granicach i przyjaźni", który potwierdzał dokonanie przez oba totalitarne państwa rozbioru Polski. Uczestnicząc w nim wspólnie z III Rzeszą Związek Sowiecki zajął w 1939 r. obszar o powierzchni ponad 190 tys. km kw. z ludnością liczącą ok. 13 mln osób. Wśród nich było około 5 mln Polaków, pozostali to Ukraińcy, Białorusini i Żydzi.
wrzesień-październik
W walkach z Armią Czerwoną zginęło ok. 2,5 tys. polskich żołnierzy, ok. 20 tys. było rannych i zaginionych. Do niewoli sowieckiej dostało się 240-250 tys. żołnierzy, w tym około 10 tys. oficerów.
październik
Części jeńców-szeregowców została zwolniona do domów, ale około 37 tys. władze sowieckie skierowały do przymusowych robót. Nie wiadomo ilu z nich trafiło do obozów pracy.
W tym samym czasie zapadła decyzja o zorganizowaniu dwóch "obozów oficerskich" w Starobielsku i Kozielsku oraz obozu w Ostaszkowie, przeznaczonego dla funkcjonariuszy policji, KOP i więziennictwa.
22 października
Na terenach polskich zagarniętych przez Związek Sowiecki, w atmosferze terroru i pod kontrolą NKWD, przeprowadzono "wybory" do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy. Wyłonieni w ten sposób "deputowani ludowi" wystąpili do Rady Najwyższej ZSRS o włączenie Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy do "macierzystych" republik sowieckich.
31 października
Zwracając się do delegatów V Nadzwyczajnej Sesji Rady Najwyższej ZSRS Wiaczesław Mołotow stwierdził m.in.:"Rządzące koła Polski niemało się pyszniły +trwałością+ swego państwa i +potęgą+ swej armii. Jednakże wystarczające się okazało krótkie uderzenie w Polskę ze strony naprzód armii niemieckiej, a potem Armii Czerwonej, aby nic nie zostało z owego poczwarnego bękarta Traktatu Wersalskiego, który żył kosztem niepolskich narodowości. +Tradycyjna polityka+ bezdogmatycznego lawirowania i gry pomiędzy Niemcami i ZSRS okazała się niewypłacalną i całkowicie zbankrutowała".
1 i 2 listopada
Rada Najwyższa ZSRS podjęła decyzję o przyłączeniu do Białoruskiej i Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej anektowanych ziem wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej.
1-4 listopada
Wszyscy polscy jeńcy-oficerowie zostali umieszczeni w obozach w Kozielsku i Starobielsku, natomiast funkcjonariusze policji, KOP i więziennictwa w obozie w Ostaszkowie.
16 listopada
W Berlinie podpisano niemiecko-sowieckie porozumienie o wymianie ludności pochodzenia niemieckiego ze strefy sowieckiej oraz ludności pochodzenia białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego ze strefy niemieckiej.
23 listopada
Zakończenie niemiecko-sowieckiej wymiany polskich jeńców wojennych. Strona sowiecka przekazała Niemcom ponad 42 tys. osób, natomiast strona niemiecka ponad 13 tys.
29 listopada
Prezydium Rady Najwyższej ZSRS nadało sowieckie obywatelstwo wszystkim osobom, które w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. mieszkały na terenach wcielonych do ZSRS.
1940
luty
Dowództwo Armii Czerwonej zwróciło się do Stalina o wyznaczenie zasad dalszego postępowania z polskimi jeńcami w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie
10 lutego
Władze sowieckie przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich, w czasie której według danych NKWD do północnych obwodów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tys. ludzi. Warunki panujące w czasie transportu były przerażające, ludzie umierali z zimna, głodu i wyczerpania.
Kolejne deportacje obywateli polskich przeprowadzono w kwietniu i czerwcu 1940 r. Ostatnią rozpoczęto w przededniu wojny niemiecko-sowieckiej pod koniec maja 1941 r. W sumie według danych NKWD w czterech deportacjach zesłano około 330-340 tys. osób. Ich celem była eksterminacja elit oraz ogółu świadomej narodowo polskiej ludności, miały one rozbić społeczną strukturę, dostarczając jednocześnie totalitarnemu sowieckiemu imperium siłę roboczą.
koniec lutego
W obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie przebywało łącznie 8376 oficerów oraz 6192 funkcjonariuszy policji, KOP i więziennictwa.
Wśród uwięzionych znajdowała się duża grupa oficerów rezerwy, powołanych do wojska w chwili wybuchu wojny. Większość z nich reprezentowała polską inteligencję - lekarze, prawnicy, nauczyciele szkolni i akademiccy, inżynierowie, literaci, dziennikarze, działacze polityczni, urzędnicy państwowi i samorządowi, ziemianie. Obok nich w obozach znaleźli się również kapelani katoliccy, prawosławni, protestanccy oraz wyznania mojżeszowego.
marzec
Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych, Ławrientij Beria, skierował do Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej adresowane do „towarzysza Stalina” pismo z projektem decyzji o likwidacji polskich jeńców.
5 marca
Na wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło uchwałę o rozstrzelaniu polskich oficerów więzionych w obozach na terenie Związku Sowieckiego oraz innych więźniów polskich przetrzymywanych w zachodnich obwodach Ukrainy i Białorusi.
Na wniosku Berii znajdują się podpisy Stalina, Woroszyłowa, Mołotowa i Mikojana, a także ręczna notatka: „Kalinin-za, Kaganowicz-za”.
15 marca
W Katyniu rozstrzelano pierwszych 13 jeńców z obozu w Kozielsku.
kwiecień-maj
Po trwających miesiąc przygotowaniach 3 kwietnia 1940 r. rozpoczęto likwidację obozu w Kozielsku, a dwa dni później obozów w Starobielsku i Ostaszkowie.Wśród wywożonych Polaków Sowieci podtrzymywali nadzieję na repatriację.
• Z Kozielska 4 404 jeńców przewieziono do Katynia i zamordowano strzałami w tył głowy.
• 3 896 jeńców ze Starobielska zabito w pomieszczeniach NKWD w Charkowie, a ich ciała pogrzebano na przedmieściach miasta w Piatichatkach.
• 6 287 jeńców z Ostaszkowa rozstrzelano w gmachu NKWD w Kalininie, obecnie Twer, a pochowano w miejscowości Miednoje.
• Wymordowano również 7305 polskich więźniów, których przetrzymywano na terenach włączonych do Związku Sowieckiego: na Ukrainie rozstrzelano 3 435 osób (ich groby prawdopodobnie znajdują się w Bykowni pod Kijowem) , a na Białorusi około 3,8 tys. (pochowanych prawdopodobnie w Kuropatach pod Mińskiem).
Większość z nich stanowili aresztowani działacze konspiracyjnych organizacji, oficerowie nie zmobilizowani we wrześniu 1939 r.,urzędnicy państwowi i samorządowi oraz „element społecznie niebezpieczny” z punktu widzenia władz sowieckich.
• Spośród jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa ocalała grupa 448 osób (według innych źródeł 395). Byli to ci, których przewieziono do utworzonego przez NKWD obozu przejściowego w Pawliszczew Borze, a następnie przetransportowano do Griazowca.
12/13 kwietnia
Druga masowa deportacja ludności polskiej w głąb Związku Sowieckiego. Jej ofiarami były rodziny rozstrzeliwanych właśnie jeńców i więźniów. Według danych NKWD w czasie przeprowadzonej wówczas wywózki zesłano łącznie około 61 tys. osób, głównie do Kazachstanu.
12 maja
Ostatnie transporty oficerów z Kozielska do Katynia i ze Starobielska do Charkowa.
1941
22 czerwca
Atak Niemiec na Związek Sowiecki.
16 lipca
Niemcy zajęli Smoleńsk i okolice Katynia.
30 lipca
Polska podpisała porozumienie ze Związkiem Sowieckim - tzw. układ Sikorski-Majski.
12 sierpnia
Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o tzw. amnestii dla "wszystkich obywateli polskich, pozbawionych obecnie wolności na terytorium sowieckim w charakterze jeńców wojennych lub na innych wystarczających podstawach".
Decyzja Biura Politycznego KC WKP(b) nakazująca zwolnienie "wszystkich jeńców wojennych i internowanych wojskowych byłej armii polskiej".
14 sierpnia
W Moskwie podpisano polsko-sowiecką umowę wojskową o utworzeniu Armii Polskiej w ZSRS. Jej dowódcą został zwolniony 4 sierpnia z więzienia na Łubiance gen. Władysław Anders.
sierpień
Utworzenie specjalnego biura Sztabu Armii Polskiej w ZSRS pod kierownictwem rtm. Józefa Czapskiego, które zajęło się "sprawą zaginionych z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa".
wrzesień-październik
Służby wywiadowcze w okupowanej Polsce z rozkazu gen. Sikorskiego poszukiwały zaginionych jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa, którzy według Sowietów zostali rzekomo zwolnieni. W wyniku poszukiwań nie odnaleziono żadnego z jeńców ani w domach, ani w niemieckich oflagach.
6 września
Ambasador polski w ZSRS Stanisław Kot wręczył zastępcy ludowego komisarza spraw zagranicznych Związku Sowieckiego Andriejowi Wyszyńskiemu pierwszą listę zaginionych.
W ciągu następnych miesięcy ambasador Kot wielokrotnie bezskutecznie interweniował u Wyszyńskiego w sprawie odnalezienia polskich jeńców wojennych.
15 października
List gen. Sikorskiego do ambasadora ZSRS Aleksandra Bogomołowa w sprawie odnalezienia kilku tysięcy polskich oficerów, którzy nie powrócili do Polski i nie zostali odnalezieni w sowieckich obozach.
3 grudnia
Rozmowa gen. Sikorskiego ze Stalinem na Kremlu, w obecności gen. Andersa i komisarza Mołotowa. Interwencja w sprawie zaginionych oficerów. Stalin w odpowiedzi stwierdził, że "uciekli do Mandżurii".
1942
28 stycznia
Oficjalna interwencja rządu RP w sprawie zaginionych jeńców - "Nota nr 49". Pozostaje bez odpowiedzi.
3 lutego
Memoriał złożony przez rtm. Czapskiego w NKWD wymieniał liczbę 8300 oficerów, którzy nie powrócili z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.
18 marca
Kolejna interwencja w sprawie poszukiwanych jeńców. Gen. Anders i płk Leopold Okulicki zostali przyjęci przez Stalina i wręczyli mu imienną listę 4518 zaginionych.
marzec-sierpień
Ewakuacja Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego. Łącznie w czasie ewakuacji przeprowadzonych w 1942 r. do Iranu wysłano 115 742 osoby, w tym 78 470 żołnierzy oraz 37 272 osoby cywilne. Liczba ta nie sięgała nawet 10 % ludności wywiezionej w głąb Związku Sowieckiego ze wschodnich terenów Rzeczypospolitej.
lato
Polscy robotnicy przymusowi, poinformowani przez miejscową ludność, rozkopali jeden z grobów katyńskich i stwierdzili, że pochowani są tam polscy oficerowie.
1943
luty
Początek rozkopywania grobów katyńskich przez Niemców.
10 kwietnia
Do Smoleńska wyjechała zaproszona przez władze niemieckie polska delegacja, w skład której weszli m.in. dr Edmund Seyfried (dyrektor Zarządu Głównego Rady Głównej Opiekuńczej) oraz pisarze Ferdynand Goetel i Jan Emil Skiwski.
11 kwietnia
Pierwszy oficjalny komunikat niemiecki dotyczący Zbrodni Katyńskiej: Agencja Transocean poinformowała na podstawie raportu niemieckich władz w Smoleńsku o "odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3.000 oficerów polskich".
13 kwietnia
W Berlinie w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych odbyła się konferencja prasowa poświęcona odkryciu masowych grobów w Katyniu.
Radio Berlin podało dodatkowe informacje ze Smoleńska na temat identyfikacji zwłok polskich oficerów.
15 kwietnia
Sowieckie Biuro Informacyjne próbując odsunąć podejrzenia od władz ZSRS stwierdziło, że polscy jeńcy byli zatrudnieni na robotach budowlanych na zachód od Smoleńska i "wpadli w ręce niemieckich katów faszystowskich w lecie 1941 r., po wycofaniu się wojsk sowieckich z rejonu Smoleńska". Komunikat Biura głosił: "Niemieckie zbiry faszystowskie nie cofają się w tej swojej potwornej bredni przed najbardziej łajdackim i podłym kłamstwem, za pomocą którego usiłują ukryć niesłychane zbrodnie, popełnione, jak to teraz widać jasno, przez nich samych".
W związku z oświadczeniem Sowieckiego Biura Informacyjnego, rząd RP na uchodźstwie zlecił swojemu przedstawicielowi w Szwajcarii zwrócić się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża z prośbą o powołanie komisji do zbadania odkrytych grobów.
16 kwietnia
Do Katynia przybyła Komisja Techniczna Polskiego Czerwonego Krzyża, która pracowała przy ekshumacjach do 9 czerwca 1943 r.
17 kwietnia
Delegat PCK przy MCK w Genewie Stanisław Radziwiłł złożył oficjalną notę rządu RP w sprawie wysłania komisji do Katynia.
Tego samego dnia, pół godziny wcześniej, również Niemcy zwrócili się do MCK o wszczęcie dochodzenia. Działania władz niemieckich zmierzające do sprowokowania konfliktu pomiędzy aliantami miały wywołać wrażenie, że postępowanie Berlina i polskiego rządu są ze sobą koordynowane.
Oświadczenie Rady Ministrów RP w sprawie zbrodni katyńskiej: "Rząd Polski piętnuje wszystkie zbrodnie, popełnione na polskich obywatelach, i odmawia prawa wyzyskiwania tych ofiar w politycznej grze przez kogokolwiek, kto winien jest tych przestępstw przeciw Narodowi i Państwu Polskiemu".
17 i 20 kwietnia
Interwencje polskiego rządu u władz sowieckich w sprawie wyjaśnienia mordu dokonanego w Katyniu. Brak odpowiedzi.
19 kwietnia
Bardzo ostra reakcja Moskwy na propozycję dochodzenia prowadzonego przez MCK.
Sowiecki dziennik "Prawda" opublikował artykuł zatytułowany "Polscy pomocnicy Hitlera", w którym oskarżył Polaków o kolaborację z Niemcami. W artykule czytamy m. in.: "Oszczerstwo gwałtownie się szerzy. Zanim wysechł atrament na piórach niemiecko-faszystowskich pismaków, ohydne wymysły Goebbelsa i spółki na temat rzekomego masowego mordu na polskich oficerach dokonanego przez władze sowieckie w 1940 r. zostały podchwycone nie tylko przez wiernych hitlerowskich służalców, ale co dziwniejsze, przez ministerialne kręgi rządu generała Sikorskiego(...). Polscy przywódcy w niewybaczalny sposób poszli na lep chytrej prowokacji Goebbelsa i w rzeczywistości podtrzymali nikczemne kłamstwa i oszczercze wymysły katów narodu polskiego. Wobec tego trudno się dziwić, że Hitler też zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża z propozycją przeprowadzenia +dochodzenia+ na miejscu zbrodni, przygotowanej rękoma jego mistrzów w sztuce zabijania".
20 kwietnia
Zarząd Główny PCK przesłał do MCK w Genewie raport Kazimierza Skarżyńskiego z pobytu w Katyniu.
21 kwietnia
Stalin wysłał tajne i jednobrzmiące depesze do prezydenta Roosevelta i premiera Churchilla, w których zarzucił rządowi gen. Sikorskiego prowadzenie w zmowie z Hitlerem wrogiej kampanii przeciwko Związkowi Sowieckiemu. "Wszystkie te okoliczności - pisał Stalin - zmuszają Związek Sowiecki do stwierdzenia, że obecny rząd polski (...) faktycznie zerwał sojusznicze stosunki z ZSRS i zajął pozycję wroga wobec w stosunku do Związku Sowieckiego".
noc z 25 na 26 kwietnia
Formalne zerwanie stosunków dyplomatycznych przez Moskwę z rządem RP na uchodźstwie
28 kwietnia
Na miejsce zbrodni na zaproszenie władz niemieckich przybyła grupa 12 międzynarodowych ekspertów medycyny sądowej i kryminologii, pod przewodnictwem dr. Ferenca Orsosa, dyrektora Instytutu Medycyny Sądowej w Budapeszcie. Eksperci jednomyślnie stwierdzili, iż egzekucje na polskich jeńcach zostały dokonane w marcu i kwietniu 1940 r., gdy w rejonie Smoleńska nie było Niemców.
3 czerwca
Zakończenie niemieckich prac ekshumacyjnych.
wrzesień
Armia Czerwona zajmuje Katyń.
1944
24 stycznia
Sowiecka komisja specjalna pod przewodnictwem prof. dr. Nikołaja Burdenki po ekshumacji 925 odpowiednio spreparowanych ciał polskich oficerów ogłosiła, że zbrodni na Polakach dokonali Niemcy między wrześniem a grudniem 1941 r.
30 stycznia
Uroczysta msza żałobna w Lesie Katyńskim z udziałem delegacji 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.
1945 -1946
W trakcie procesu zbrodniarzy nazistowskich w Norymberdze Sowieci wprowadzają do aktu oskarżenia zarzut odpowiedzialności za zbrodnię katyńską.
Trybunał norymberski w wydanym 1 października 1946 r. wyroku pomija jednak sprawę zamordowania polskich oficerów z powodu braku dowodów.
1951-1952
1 października 1951 - 22 grudnia 1952
Komisja Kongresu USA do zbadania zbrodni katyńskiej pod przewodnictwem Raya J. Maddena.
W czasie prac przesłuchano 81 świadków, zbadano 181 dowodów i ponad 100 pisemnych oświadczeń świadków.
22 grudnia 1952 r. Komisja ogłosiła końcowy raport, zalecając, aby "oświadczenia pisemne, materiał dowodowy i wyniki badań zostały przekazane Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych celem wniesienia skargi przed Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości przeciw ZSRS o popełnienie zbrodni, która była pogwałceniem praw uznawanych przez wszystkie cywilizowane narody".
1952
1 marca
Oświadczenie rządu PRL: "Cały świat wydał wyrok na hitlerowskich morderców z Katynia [...]. Naród polski patrzy z obrzydzeniem na próby amerykańskich kół rządzących posługiwania się zatrutą bronią odziedziczoną po Goebbelsie, próby zmierzające do zatarcia śladów zbrodni hitlerowskich i do nikczemnego szczucia przeciwko narodom Związku Radzieckiego, które dźwigały na swoich barkach główny ciężar walki o rozgromienie hitleryzmu".
1979
W Warszawie powstał niezależny Komitet Katyński, pod przewodnictwem Stefana Melaka.
1980
21 marca
Na Rynku Głónym w Krakowie protestując przeciwko zatajaniu przez władze zbrodni katyńskiej aktu samospalenia dokonał były żołnierz AK Walenty Badylak.
1981
31 lipca
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie odsłonięty został pierwszy w Polsce pomnik ku czci ofiar Katynia, podający nazwy: Ostaszków, Starobielsk, Katyń oraz 1940 r. jako datę dokonania zbrodni. Pomnik jeszcze tej samej nocy został usunięty przez Służbę Bezpieczeństwa. W "Dolince Katyńskiej" nadal jednak zapalano znicze i składano kwiaty.
1983
W Katyniu władze sowieckie wzniosły pomnik z napisem "Ofiarom faszyzmu - oficerzom (sic) polskim, rozstrzelanym przez hitlerowców w 1941 roku".
1985
marzec
Władze PRL wzniosły w "Dolince Katyńskiej" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie nowy pomnik z napisem: „Żołnierzom polskim ofiarom hitlerowskiego faszyzmu spoczywającym w ziemi katyńskiej - 1941 rok”.
1989
9 października
Prokurator generalny PRL Józef Żyta wystąpił do prokuratora generalnego ZSRS o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.
1990
13 kwietnia
Związek Sowiecki przyznał się do zbrodni katyńskiej. W komunikacie rządowej agencji TASS oficjalnie potwierdzono, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani wiosną 1940 r. przez NKWD. Jako winni wskazani zostali wówczas komisarz NKWD Ławrientij Beria i jego zastępca Wsiewołoda Mierkułow. Strona radziecka wyraża głębokie ubolewanie w związku z tragedią katyńską, nazywając ją "jedną z cięższych zbrodni stalinizmu".
Tego samego dnia prezydent ZSRS Michaił Gorbaczow przekazał prezydentowi RP Wojciechowi Jaruzelskiemu kopie archiwalnych dokumentów z listami więźniów skierowanych w kwietniu i maju 1940 r. z obozu jenieckiego w Kozielsku do Smoleńska i z obozu w Ostaszkowie do Kalinina (obecny Twer), a także wykaz akt ewidencyjnych jeńców wojennych, którzy opuścili obóz NKWD w Starobielsku. Prezydent ZSRS oficjalnie zlecił wówczas wyjaśnić sprawę katyńską.
Wrzesień
Naczelna Prokuratura Wojskowa ZSRS rozpoczęła śledztwo w sprawie katyńskiej.
1991
25 lipca -9 sierpnia
Ekshumacje w Piatichatkach koło Charkowa.
15-31 sierpnia
Ekshumacje w Miednoje koło Tweru.
1992
14 października
Na polecenie prezydenta Rosji Borysa Jelcyna, przewodniczący Komitetu ds. Archiwów Państwowych prof. Rudolf Pichoja przekazał prezydentowi RP Lechowi Wałęsie w Belwederze główne dokumenty, dotyczące sprawy katyńskiej.
Władze rosyjskie opublikowały „Rozkaz numer 13”, wydany przez Politbiuro 5 marca 1940 r., w którym Stalin osobiście nakazuje rozstrzelanie polskich jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa. Strona polska udziela Rosji pomocy prawnej w jej śledztwie.
1993
2 sierpnia
Zespół ekspertów przy Głównej Prokuraturze Wojskowej Federacji Rosji opublikował raport końcowy w sprawie kwalifikacji prawnej zbrodni katyńskiej.
W pkt. 6 raportu stwierdzano: „Zamordowanie w kwietniu-maju 1940 r. 14 522 jeńców z kozielskiego, starobielskiego i ostaszkowskiego obozu Zarządów NKWD obwodów smoleńskiego, kalinińskiego i charkowskiego oraz w tym samym czasie 7305 więźniów z aresztów śledczych NKWD Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy, po którym nastąpiła masowa deportacja ich rodzin w głąb ZSRR – było najcięższą zbrodnią przeciwko pokojowi, przeciwko ludzkości”.
Zgodnie z konwencją o nieprzedawnieniu zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni ludobójstwa osoby odpowiedzialne za powyższą zbrodnię „powinny ponieść odpowiedzialność sądową zgodnie z wewnętrznym ustawodawstwem za bezprawne nadużycie władzy - art. 171 kk RSFSR z 1929 roku – które doprowadziło do umyślnego zabójstwa – art. 102 kk RSFSR – na szczególnie wielką skalę , co powinno być traktowane jako ludobójstwo”.
1994
5 czerwca
W Kijowie zastępca szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Andrej Chomicz przekazał władzom RP tzw. Ukraińską Listę Katyńską, czyli listę nazwisk 3435 obywateli polskich zamordowanych przez NKWD na Ukrainie na podstawie decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r.
1995
4 czerwca
Wmurowanie aktu erekcyjnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu z udziałem prezydenta RP Lecha Wałęsy.
1998
27 czerwca
Położenie kamienia węgielnego pod Polski Cmentarz Wojenny w Charkowie (Piatichatkach) z udziałem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego i prezydenta Ukrainy Leonida Kuczmy.
2000
17 czerwiec
W Charkowie (Piatichatkach) otwarto Polski Cmentarz Wojenny.
28 lipiec
Z udziałem premiera RP Jerzego Buzka otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu.
2 wrzesień
Otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje koło Tweru.
2004
31 sierpnia i 13 października
Do Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie wpłynęło zawiadomienie o przestępstwie złożone przez Prezesa Komitetu Katyńskiego i bliskich ofiar zamordowanych w Katyniu i Charkowie oraz Prezesa Zarządu Federacji Rodzin Katyńskich.
Zawiadomienie zawierało wnioski o wszczęcie śledztwa w sprawie zabójstw obywateli polskich dokonanych na podstawie decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii z 5 marca 1940 r.
21 września
Główna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej umorzyła trwające 14 lat śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Nikomu nie postawiono zarzutów. Rosjanie nie uznali mordu katyńskiego za ludobójstwo.
12 października
Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu prof. Witold Kulesza powołał Międzyoddziałowy Zespół Śledczy do przeprowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawie zbrodni katyńskiej.
30 listopada
IPN wszczął śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Sprawą zajęło się czterech prokuratorów – członków Międzyoddziałowego Zespołu Śledczego z Oddziałowej Komisji w Warszawie, Łodzi i Katowicach oraz wyznaczeni prokuratorzy w pozostałych ośmiu Oddziałowych Komisjach Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i ich ośrodkach zamiejscowych.
2005
8 marca
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości skierowała do rosyjskiej Prokuratury Generalnej wniosek o udzielenie jej pomocy prawnej poprzez wydanie uwierzytelnionych kopii lub odpisów całości akt umorzonego 21 września 2004 r. śledztwa.
22 marca
Sejm RP złożył hołd ofiarom Katynia i w przyjętej jednogłośnie uchwale zwrócił się do narodu rosyjskiego i władz Rosji o "ostateczne uznanie ludobójczego charakteru mordu na polskich jeńcach wojennych".
18 sierpnia
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie wystąpiła do Prokuratury Generalnej Ukrainy z wnioskiem o udostępnienie polskim prokuratorom akt postępowań karnych prowadzonych przez jednostki organizacyjne ukraińskiej prokuratury, w celu przeprowadzenia ich oględzin i wyboru dokumentów istotnych dla śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.
2006
luty
IPN otrzymał decyzję prokuratury rosyjskiej o odmowie przyznania ofiarom zbrodni katyńskiej statusu ofiar represji politycznych.
kwiecień
Rodziny Katyńskie podjęły decyzję o skierowaniu do Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu skarg przeciwko Federacji Rosyjskiej. Ich przedmiotem było postanowienie Głównej Prokuratury Wojskowej o umorzeniu śledztwa w sprawie mordu polskich oficerów w Katyniu oraz o zakwalifikowaniu tej zbrodni jako ulegającej przedawnieniu.
2007
9-11 listopada
Pośmiertne awanse ofiar Zbrodni Katyńskiej.
17 września
Uroczysta premiera filmu Katyń w reżyserii Andrzeja Wajdy.
14 listopada
Sejm RP podjął uchwałę ustanawiającą dzień 13 kwietnia jako Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Grudzień
Szefowie dyplomacji Polski i Rosji, Radosław Sikorski i Siergiej Ławrow reaktywowali prace polsko-rosyjskiej komisji do spraw trudnych.
W skład komisji po polskiej stronie weszli, obok prof. Adama Rotfelda: prof. Jerzy Pomianowski, prof. Daria Nałęcz, prof. Władysław Stępniak, Dariusz Gaberle, Sławomir Dębski, Andrzej Grajewski, prof. Włodzimierz Marciniak, Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz oraz Wojciech Zajączkowski. Stronę rosyjską reprezentują prof. Anatolij Torkunow (przewodniczący), prof. Natalia Lebiediewa, Aleksander Trietieckij i Stanisław Bełza.
2009
29 stycznia
Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego Rosji oddaliło skargę apelacyjną na wyrok Moskiewskiego Okręgowego Sądu Wojskowego w sprawie Katynia.
17 września
Zbrodnia katyńska kwalifikuje się jako zbrodnia ludobójstwa w oparciu o kryterium narodowe - wynika z ustaleń prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej.
2010
5 marca
W 70. rocznicę decyzji Politbiura KC WKP (b) o rozstrzelaniu polskich oficerów i więźniów, Memoriał wezwał prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa do odtajnienia akt śledztwa Głównej Prokuratury Wojskowej Rosji w sprawie zbrodni katyńskiej, a także do wznowienia tego dochodzenia.
2 kwietnia
Telewizja państwowa Rossija zaprezentowała film "Katyń" Andrzeja Wajdy. Był to pierwszy pokaz tego obrazu w rosyjskiej telewizji. Reżyser wyznał przed projekcją, iż nie sądził, że tego dożyje.
7 kwietnia
Premierzy Polski i Rosji, Donald Tusk i Władimir Putin, oddali hołd polskim oficerom zamordowanym przez NKWD w Katyniu; upamiętnili też rosyjskie ofiary stalinizmu.
10 kwietnia
W katastrofie samolotu pod Smoleńskiem zginął prezydent RP Lech Kaczyński, jego żona i 94 przedstawicieli polskich elit. Polska delegacja leciała na uroczystości 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.
11 kwietnia
Telewizja państwowa Rossija pokazała w najlepszym czasie antenowym film "Katyń" Andrzeja Wajdy.
21 kwietnia
Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej uchylił orzeczenie Moskiewskiego Sądu Miejskiego z 2009 r., oddalające skargę stowarzyszenia Memoriał dotyczącą mordu NKWD na polskich oficerach w 1940 r., i skierował ją do ponownego rozpatrzenia przez ten sąd. Sąd Najwyższy nie uzasadnił swego werdyktu. Przewodniczący składu sędziowskiego Walentin Pirożkow oznajmił jedynie, że orzeczenie sądu I instancji było błędne. Poinformował też, że Moskiewski Sąd Miejski ma obowiązek merytorycznego rozpatrzenia skargi stowarzyszenia.
7 maja
Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew oświadczył w wywiadzie dla dziennika "Izwiestija", że Katyń to przykład fałszowania historii. Opowiedział się za przedstawieniem prawdy o zbrodni katyńskiej Rosjanom i zagranicznym obywatelom, którzy są tym zainteresowani.
8 maja
Prezydent Miedwiediew przekazał wykonującemu obowiązki prezydenta marszałkowi Sejmu Bronisławowi Komorowskiemu 67 tomów akt śledztwa, które w latach 1990-2004 w sprawie zbrodni katyńskiej prowadziła Główna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej. Umarzając śledztwo strona rosyjska utajniła 116 ze 183 tomów akt.
11 maja
Delegacja Parlamentu Europejskiego ds. kontaktów z Rosją przyjęła deklarację ku czci 96 ofiar katastrofy samolotu prezydenckiego z 10 kwietnia, podkreślając, że zginęli oni w drodze do Katynia, by upamiętnić "zbrodnię wojenną o charakterze ludobójstwa" popełnioną na polskich oficerach.
15 czerwca
Wykonujący obowiązki prezydenta marszałek Sejmu Bronisław Komorowski przekazał Instytutowi Pamięci Narodowej 67 tomów akt śledztwa rosyjskiej prokuratury wojskowej ws. zbrodni katyńskiej, które otrzymał 8 maja od prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa w Moskwie.
25 czerwca
W Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Mińsku otwarta zostaławystawa "Pamiętam. Katyń 1940" przygotowana przez Narodowe Centrum Kultury w Warszawie i Instytut Polski w Mińsku.
12 lipca
Pełnomocnik rodzin ofiar Zbrodni Katyńskiej dr Ireneusz Kamiński oświadczył, że skargę katyńską przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu może zakończyć ugoda; jej warunki to odtajnienie całej dokumentacji śledztwa w sprawie Zbrodni Katyńskiej prowadzonego w latach 1990-2004 przez rosyjską Główną Prokuraturę Wojskową oraz rehabilitacja o charakterze prawnym wszystkich ofiar Katynia.
21 września
Moskiewski Sąd Miejski ustalił, kto utajnił postanowienie Głównej Prokuratury Wojskowej Rosji z 21 września 2004 roku o umorzeniu śledztwa w sprawie mordu NKWD na polskich oficerach w 1940 r. Zabronił jednak ujawnienia danych tej osoby.
23 września
Prokuratura generalna Rosji przekazała stronie polskiej 20 kolejnych tomów kopii akt śledztwa w sprawie Zbrodni Katyńskiej, które w latach 1990-2004 prowadziła Główna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej. Stało się to w ramach realizacji polskiego wniosku o pomoc prawną.
17 października
Władze Rosji przesłały odpowiedź Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie skargi katyńskiej. Rosjanie napisali, że nie mają obowiązku wyjaśniać losu zamordowanych przez NKWD w 1940 r. polskich oficerów, zaginionych - jak to określili - w wyniku "wydarzeń katyńskich". Pod pismem podpisał się wiceminister sprawiedliwości Georgij Matiuszkin.
22 października
Film dokumentalny "Katyń - 70 lat później" został pokazany przez stację TV Biełsat. Głównym tematem dokumentu, w którym wypowiadali się białoruscy, polscy i rosyjscy historycy, jest wciąż nieznana białoruska lista katyńska.
24 listopada
Rodziny ofiar zbrodni katyńskiej poinformowały PAP, że ugoda z władzami Rosji w sprawie skargi katyńskiej złożonej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest wykluczona ze względu na treść pisma przesłanego przez władze Rosji w połowie października do Trybunału w Strasburgu.
26 listopada
Duma Państwowa, izba niższa rosyjskiego parlamentu, przyjęła uchwałę w sprawie zbrodni katyńskiej. Mord na polskich oficerach wiosną 1940 r. uznano w niej za zbrodnię reżimu stalinowskiego.
3 grudnia
Rosja przekazała Polsce 50 tomów akt śledztwa, jakie w sprawie zbrodni katyńskiej w latach 1990-2004 prowadziła Główna Prokuratura Wojskowa, najpierw ZSRR, a później Federacji Rosyjskiej.
2011
10 lutego
Ambasador Federacji Rosyjskiej w Polsce Aleksandr Aleksiejew w wywiadzie dla agencji Interfax oświadczył, że Rosja może zrehabilitować polskich oficerów rozstrzelanych przez NKWD wiosną 1940 roku.
28 lutego
Kolejni krewni ofiar zbrodni katyńskiej skierowali skargę przeciwko Rosji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Powodem skargi jest odmowa uznania ich za pokrzywdzonych w rosyjskim postępowaniu Głównej Prokuratury Wojskowej, co uniemożliwia im poznanie pełnej prawdy o losie jednej z ofiar Katynia.
6 października
W Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu odbyła się rozprawa ws. skarg katyńskich. Rząd Rosji dowodził, że Trybunał nie ma "jurysdykcji czasowej", by rozpatrywać skargi katyńskie, dotyczące faktów sprzed 70 lat. Zbrodnia katyńska - jako zbrodnia wojenna - nie ulega przedawnieniu - odpowiada polskie MSZ.
Krewni ofiar zbrodni katyńskiej zarzucają władzom Rosji, że nie dokonały należytej kwalifikacji prawnej tej zbrodni, nie ustaliły jej sprawców i nie wyciągnęły wobec nich konsekwencji.
2012
13 kwietnia
Główny prokurator wojskowy Rosji Siergiej Fridinski oficjalnie potwierdził, że umarzając w 2004 roku śledztwo w sprawie Katynia strona rosyjska nie sformułowała żadnych zarzutów wobec Józefa Stalina i innych przywódców dawnego ZSRS.
16 kwietnia
Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał, że Rosja dopuściła się poniżającego traktowania krewnych ofiar zbrodni katyńskiej i odmówiła Trybunałowi współpracy. Trybunał uznał, że zbrodnia katyńska jest zbrodnią wojenną, ale nie wypowiedział się w sprawie rehabilitacji jej ofiar. Sędziowie Trybunału orzekli natomiast przewagą jednego głosu (czterech do trzech), że nie mogą ocenić czy doszło do naruszenia art. 2 konwencji (o prawie do życia), czego domagała się polska strona. Trybunał uzasadnił, że nie może ocenić rosyjskiego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej z lat 1990-2004, dlatego, że Rosja przyjęła Europejską Konwencję Praw Człowieka dopiero w 1998 r., czyli osiem lat po rozpoczęciu śledztwa. Ponadto Trybunał nie dostał rosyjskich materiałów ze śledztwa. Polska strona zapowiedziała odwołanie do Wielkiej Izby Trybunału.
Niewykluczone, że akta śledztwa w sprawie rozstrzelania polskich oficerów w ZSRS w 1940 roku nigdy nie zostaną odtajnione - informuje agencja Interfax, powołując się na "źródło zorientowane w sytuacji".
15 maja
Pracownia Brzozowski Grabowiecki Architekci sp. z o.o. podpisała z Muzeum Wojska Polskiego umowę na opracowanie projektów wykonawczych Muzeum Katyńskiego w Warszawie, które powstanie na terenie Kaponiery Cytadeli Warszawskiej.
22 maja
Przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości Białorusi Uładzimir Adamuszka zanegował istnienie tzw. białoruskiej listy katyńskiej. Według niego tej listy nie ma, ponieważ polscy wojskowi byli jedynie przewożeni przez terytorium Białorusi "tranzytem".
28 czerwca
Dyrektor Federalnej Agencji Archiwalnej (Rosarchiw) Andriej Artizow zapewnił, że Polska otrzyma wszystkie akta rosyjskiego śledztwa w sprawie Katynia z wyjątkiem tych, które zawierają dane "operacyjno-wywiadowcze". Dokumenty te, według niego, mają pozostać tajne. Polska otrzymała dotychczas od Rosji 148 ze 183 tomów akt śledztwa katyńskiego.
3 września
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ogłosiła, że 21 września z udziałem prezydentów Polski i Ukrainy Bronisława Komorowskiego i Wiktora Janukowycza odbędzie się otwarcie cmentarza w Bykowni na Ukrainie, upamiętniającego ofiary zbrodni katyńskiej.
Mariusz Jarosiński (PAP)
mjs/ ls/ jra/
