Magazyn historyczny "Mówią wieki”
Gorączka złota wywołana przez poszukiwaczy domniemanego „złotego pociągu” pod Wałbrzychem i media zainspirowała nas, aby przybliżyć czytelnikom kilka barwnych historii związanych z tym kruszcem.
Swoją gorączkę złota (czy raczej psychozę) przeżyli Niemcy i Austriacy na początku pierwszej wojny światowej, gdy rozeszła się plotka, że przez oba kraje jadą do Rosji samochody wyładowane francuskim kruszcem. Jak pisze Piotr Szlanta, policjanci, żandarmi i cywile blokowali drogi, przeszukując pojazdy, a nawet rowerzystów. Fascynujące były losy rezerw złota carskiej Rosji zdeponowanych w Kazaniu.
Podczas wojny domowej trafiły najpierw w ręce białych, a potem Korpusu Czechosłowackiego kontrolującego połacie Syberii wzdłuż kolei transsyberyjskiej. O tym, co się z nim działo dalej, opowiada Tomasz Bohun. Z kolei prof. Jerzy Kochanowski przedstawia znaczenie złota w życiu gospodarczym PRL. Pokazuje, że społeczeństwo skutecznie obchodziło monopol państwa na obrót złotem nieużytkowym i złotymi dewizami (w czasach stalinowskich na kilka lat zabroniono nawet ich posiadania!). Wobec niewielkiej wartości pieniądza i braku zaufania do państwa Polacy – oczywiście ci, którzy mogli sobie na to pozwolić – chętnie lokowali oszczędności w złotych pięciorublówkach, sztabkach czy biżuterii. Większość złota pochodziła z przemytu i rozchodziła się na czarnym rynku.
W listopadzie przypada 50. rocznica wystosowania listu biskupów polskich do biskupów niemieckich ze sławnymi słowami „udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”. Ten list, który – jak dziś wiemy – rozpoczął proces pojednania polsko-niemieckiego, został wrogo przyjęty przez władze PRL i bez entuzjazmu przez społeczeństwo, które miało w żywej pamięci niemieckie zbrodnie. O tym wydarzeniu pisze Izabela Mrzygłód.
Natomiast z okazji XVII Konkursu Chopinowskiego, który odbył się w Warszawie, miesięcznik zamieszcza artykuł Piotra Mysłakowskiego o błędach pojawiających się w biografiach Fryderyka Chopina. Michał Kopczyński opisuje, jak migracja ze wsi do miast wpływała na wzrost i wagę mieszkańców Królestwa Polskiego w XIX wieku.
Ponadto zaprasza czytelników m.in. do Peru, gdzie narodziło się kipu – tzw. pismo węzełkowe Inków, na średniowieczną Litwę księcia Giedymina, na pole bitwy pod Zamą, gdzie rzymski wódz Publiusz Korneliusz Scypion pobił wielkiego Hannibala, do Szwecji śladem bogatej rodziny Wallenbergów i ich jawnych i tajnych interesów, wreszcie do pełnej pięknych zabytków włoskiej Rawenny.
Zachęcamy także do lektury dodatków edukacyjnych „Mówią wieki w szkole” i „Dziedzictwo dawnej Rzeczypospolitej”.
Bogusław Kubisz
zastępca redaktora naczelnego „Mówią wieki”
Więcej informacji na stronie internetowej www.mowiawieki.pl
Spis treści listopadowego numeru "Mówią wieki"
Telegraf historyczny str. 4
Temat miesiąca: skarby, złoto i pociągi
• Tomasz Bohun, Złoty pociąg na Syberii – str. 9
• Jerzy Kochanowski, Złoto w PRL – str. 13
• Piotr Szlanta, Złote ciężarówki A.D. 1914 – str. 18
Czas przeszły i zapszeszły
• Bolesław Dec, Kipu. Co wiemy o tzw. węzełkowym? – str. 20
• Piotr Mysłakowski, Fryderyk Chopin – trudne wyzwanie dla biografów – str. 24
• Maciej Siekierski, Ernest Schelling i Zygmunt Iwanowski – zapomniani współpracownicy Ignacego Jana Paderewskiego – str. 28
• Jan Ratuszniak, Pomiędzy dwoma totalitaryzmami. Wallenbergowie, Trzecia Rzesza i ZSRR – str. 33
• Mieczysław Skrzypiec, Bohaterowie dwóch narodów. Jak Polacy ratowali dęblińskich Żydów przed Zagładą – str. 37
• Sebastian Ligarski, Grzegorz Majchrzak, Esbecy na cmentarzach. Pogrzeby w PRL – str. 40
• Izabela Mrzygłód, Wybaczamy i prosimy o wybaczenie. List biskupów polskich do niemieckich – str. 43
Miasto i nowoczesność
• Michał Kopczyński, Miasto i ciało – str. 46
Wojenko, wojenko
• Szymon Cydzik, Bitwa o władzę nad światem – str. 49
• Michał Kowalski, Kampania arabska Eliusza Gallusa 25/24 P.N.E. – str. 54
Historyczna Agencja Turystyczna
• Piotr Szlanta, Gocko-bizantyjska Rawenna – str. 56
Szlakiem zamków i pałaców w Niemczech
• Marcin Czajkowski, Pałac, co zdaje się zdaje się miastem – str. 61
Litwa i Polska. Wspólna historia dwóch narodów
• Jan Tyszkiewicz, Średniowieczne Mazowsze wobec sąsiadów na północy do 1333 roku – str. 64
• Darius Baronas, Giedymin. Władca ludzko łagodny i diabelnie przebiegły – str. 67
To warto przeczytać str. 70
Recenzje
• Justyna Dąbrowska, Nazistowscy milionerzy – str. 71
• Joanna Bartołd, Panienki z „Wesela” – str. 71
• Marcin Czajkowski, Kto wygrał aliantom wojnę – str. 72
• Piotr Szlanta, Oszukani chłopcy – str. 72
• Szymon Cydzik, Od barona do króla – str. 73
• Celestyna Kalińska, Więcej niż czołg – str. 73
Noty o książkach str. 75
Nowości historyczne str. 75
Dodatek edukacyjny "Mówią wieki w szkole"
• Promować Polskę – str. 76
• Szkolna Liga Historyczna – str. 76
• Wojciech Kalwat, August III – str. 77
Dodatek "Dziedzictwo dawnej Rzeczypospolitej"
• Wojciech Kalwat, Szwed na polskim tronie – str. I
• Tomasz Bohun, Srebrny wiek: Rzeczpospolita w pierwszej połowie XVII stulecia – str. II
• Michał Kopczyński, Rezydencje jaśnie oświeconych – str. V
• Bartłomiej Gutowski, Wojciech Kalwat, Manieryzm, czyli prawie barok – str. IX
• Jarosław Dumanowski, Barok w kuchni – str. XII
• Wojciech Kalwat, Sanktuaria – str. XIII
• Anna Straszewska, Panowie kontuszowi – str. XIV
• Wojciech Kalwat, Sarmata w podróży – str. XVI
ls
