Obóz koncentracyjny w Lublinie, nazywany Majdankiem, powstał na mocy decyzji Heinricha Himmlera, który w lipcu 1941 r. zlecił jego budowę dowódcy SS i policji w dystrykcie lubelskim Odilowi Globocnikowi. Rozpoczęła się ona jesienią 1941 r.
Początkowo niemieckie plany zakładały utworzenie obozu przeznaczonego dla 25-50 tys. więźniów. Jednak w marcu 1942 r. zatwierdzony został tzw. generalny plan budowy przewidujący urządzenie obozu dla 250 tys. więźniów i jeńców. Został on zrealizowany częściowo.
Według najnowszych badań w obozie na Majdanku zginęło około 60 tys. Żydów. oraz 20 tys. obywateli innych narodowości - głównie Polaków, Białorusinów oraz Rosjan i Ukraińców.
W pierwszym okresie obóz nosił nazwę Kriegsgefangenenlager der Waffen SS Lublin - obóz dla jeńców wojennych. Od października 1941 r. kierowano do niego sowieckich jeńców, których głodzono i mordowano.
W lutym 1943 r. zmieniono nazwę na Konzentrationslager Lublin - obóz koncentracyjny.
Pod koniec 1942 r. na terenie obozu funkcjonowało pięć tzw. pól więźniarskich: cztery przeznaczone dla mężczyzn i jedno dla kobiet.
Przez obóz koncentracyjny na Majdanku w latach 1941-1944 przeszło prawdopodobnie około 150 tys. ludzi, którzy pochodzili z blisko 30 państw. Wśród nich były także dzieci żydowskie, białoruskie i polskie z Zamojszczyzny.
Funkcję komendanta obozu sprawowali kolejno: Karl Koch, Max Koegel, Hermann Florstedt, Martin Weiß i Arthur Liebehenschel. Załoga obozu liczyła około 1200 osób.
Największą grupę spośród więźniów stanowili obywatele Polski - głównie Polacy i Żydzi, Związku Sowieckiego oraz Czechosłowacji - Żydzi. Poza Żydami i Polakami najliczniejszymi grupami narodowościowymi byli Rosjanie, Białorusini i Ukraińcy.
Więźniowie obozu umierali z głodu, wycieńczającej pracy, ginęli w komorach gazowych i masowych egzekucjach.
W największej z nich 3 listopada 1943 r. Niemcy wymordowali na Majdanku ponad 18 tys. Żydów. Odgłosy strzałów i krzyki konających zagłuszano muzyką - walcami i marszami odtwarzanymi z głośników. Tego samego dnia w obozie w Trawnikach Niemcy zamordowali 10 tys. Żydów, a następnego dnia ponad 14 tys. w Poniatowej. Masakra miała na celu wymordowanie resztek ludności żydowskiej pozostającej jeszcze na Lubelszczyźnie po wcześniejszych mordach. Niemcy nazwali ją kryptonimem "Erntefest", czyli "Dożynki".
Od października 1943 r. do lipca 1944 r. Majdanek był także miejscem straceń więźniów politycznych z Zamku Lubelskiego.
Likwidację obozu na Majdanku Niemcy rozpoczęli w marcu 1944 r., kiedy liczyli się już z możliwością klęski. Część więźniów wywieźli do innych obozów, pozostałych rozstrzelali, a ich ciała palili. W lipcu 1944 r., likwidując w pośpiechu obóz, niszczyli dokumenty, podpalili budynek krematorium.
Załoga SS opuściła go zanim dotarły tu 23 lipca 1944 r. oddziały sowieckie, wyzwalając około tysiąca więźniów.
Według najnowszych badań w obozie na Majdanku zginęło około 60 tys. Żydów. oraz 20 tys. obywateli innych narodowości - głównie Polaków, Białorusinów oraz Rosjan i Ukraińców.
Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Lublina jedną część obozu zajęła formująca się II Armia Wojska Polskiego, natomiast druga należała do Armii Czerwonej. Umieszczano tu jeńców niemieckich, skąd sukcesywnie wysyłano ich do obozów w głąb Związku Sowieckiego. Jedno z pól byłego niemieckiego obozu przejęło NKWD - więziono tu żołnierzy Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich uznanych za wrogów politycznych, których potem wywieziono do sowieckich łagrów. (PAP)
