Zofia Kossak-Szczucka. Fot. NAC
W 50. rocznicę śmierci Zofii Kossak-Szczuckiej - pisarki, która za pomoc Żydom została uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata - przedstawiciele władz woj. śląskiego i powiatu cieszyńskiego złożyli kwiaty na jej grobie w Górkach Wielkich.
„Pisarka w Górkach Wielkich na Śląsku Cieszyńskim mieszkała z rodziną przed wojną. Tu osiadła po powrocie z emigracji w Anglii. Stąd obserwowała życie w trudnych czasach powojennej Polski. Tu zachowała wierność przekonaniu, towarzyszącemu jej przez całe życie, że +nie wolno zachowywać się biernie wobec zła+” – przypomniała w rozmowie z PAP rzecznik starostwa w Cieszynie Katarzyna Raszka-Sodzawiczny.
50 lat temu zmarła pisarka Zofia Kossak-Szczucka
Zofia Kossak urodziła się 1890 r. Była córką Tadeusza Kossaka, bliźniaka malarza Wojciecha, wnuczką Juliusza oraz kuzynką Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie i rysunek w Genewie. Wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, z którym gospodarowała w majątku na Wołyniu. Tam zastała ich rewolucja bolszewicka. Udało się im wydostać z Wołynia i dotrzeć do Krakowa, gdzie pozostawali bez środków do życia.
Wówczas Zofia wydała wspomnienia z ogarniętych rewolucją Kresów. Ukazały się w 1922 r. pod tytułem "Pożoga" i stanowią jej debiut literacki. W jej późniejszym dorobku są m.in. powieści "Krzyżowcy" i "Bez oręża".
Po śmierci męża Stefana Szczuckiego w 1923 r. zamieszkała w dworze w Górkach Wielkich. Dwa lata później ponownie wyszła za mąż, za Zygmunta Szatkowskiego.
Przed wojną w wypowiedziach pisarki pojawiały się akcenty antysemickie. Jej postawa diametralnie zmieniła się podczas niemieckiej okupacji. Założyła wówczas konspiracyjne organizacje Front Odrodzenia Polski oraz Radę Pomocy Żydom Żegota. Po wojnie została uhonorowana przez izraelski instytut Yad Vashem medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".
Kossak-Szczucka była więźniarką Auschwitz. W obozie straciła drugiego syna Tadeusza. W 1944 r. Niemcy przewieźli ją z Auschwitz do więzienia na Pawiaku i skazali na śmierć. Dzięki staraniom władz podziemia udało się doprowadzić do jej uwolnienia. Pisarka uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim.
W 1945 r. wyjechała do Londynu. Po powrocie z emigracji zamieszkała w Górkach Wielkich w domu ogrodnika położonym obok dworu, który spłonął. Zmarła w 1968 r. w Bielsku-Białej. Spoczywa na góreckim cmentarzu. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
