Nazistowski zbrodniarz na dworcu kolejowym w Olkuszu

W dniach 13 i 15 czerwca 1942 r. Żydów z getta olkuskiego w dwóch transportach kolejowych wywieziono w kierunku Katowic. Deportowano wówczas około trzech tysięcy Żydów (mężczyźni, kobiety i dzieci), wśród których byli również liczni Żydzi z Chorzowa, przesiedleni do Olkusza przez niemieckich nazistów w dniu 15 czerwca 1940 r. Wprawdzie nie ma żadnej dokumentacji hitlerowskiej związanej z ich zagładą, lecz zapewne zostali oni zamordowani w komorach gazowych KL Auschwitz II-Birkenau.

Ten nazistowski funkcjonariusz, podpierając się lewą ręką pod bok, trzyma pałkę w prawej ręce i przygląda się Żydom, których wcześniej przy likwidacji getta w Olkuszu wyselekcjonował na śmierć jako nienadających się na wywiezienie do obozów pracy.

Zachowały się zdjęcia Żydów z getta olkuskiego, oczekujących na pociąg, którym wywieziono ich z dworca kolejowego w Olkuszu na zagładę. Razem ze zgromadzonymi Żydami, pilnowanymi przez niemieckich i żydowskich policjantów, został sfotografowany na jednym ze zdjęć, wykonanych na polecenie władz niemieckich, umundurowany Friedrich Kuczynski.

Ten nazistowski funkcjonariusz, podpierając się lewą ręką pod bok, trzyma pałkę w prawej ręce i przygląda się Żydom, których wcześniej przy likwidacji getta w Olkuszu wyselekcjonował na śmierć jako nienadających się na wywiezienie do obozów pracy.

Friedrich Kuczynski był pracownikiem urzędu, który w ostatnich miesiącach 1940 r., utworzył Reichsführer SS i szef niemieckiej policji Heinrich Himmler, powołując Specjalnego Pełnomocnika Reichsführera SS i Szefa Niemieckiej Policji do spraw Zatrudnienia Obcych Narodowości na Górnym Śląsku. Stanowisko pełnomocnika powierzono SS-Oberführerowi Albrechtowi Szmeltowi, natomiast kierownikiem Wydziału „J” dla spraw żydowskich w tym urzędzie, który miał siedzibę w Sosnowcu, został  Kuczynski, mając wówczas 26 lat.

Friedrich Kuczynski był Niemcem, który urodził się w dniu 4 września 1914 r. w Suczawie na terenie Bukowiny w Rumunii. Posiadał wyższe wykształcenie, był nauczycielem gimnazjalnym, władał językiem niemieckim, francuskim i rumuńskim. Podczas drugiej wojny światowej był urzędnikiem wspomnianego Wydziału „J” do spraw żydowskich, odpowiadając po wojnie za nadużycia i bestialstwa wobec Żydów oraz współudział w ich unicestwieniu na terenie m.in. Olkusza, Chrzanowa, Zawiercia, Sosnowca i Będzina.

Podczas II wojny światowej Kuczynski był urzędnikiem wspomnianego Wydziału „J” do spraw żydowskich, odpowiadając po wojnie za nadużycia i bestialstwa wobec Żydów oraz współudział w ich unicestwieniu na terenie m.in. Olkusza, Chrzanowa, Zawiercia, Sosnowca i Będzina.

Po wojnie olkuski Żyd, Eliasz Lemberg, relacjonował: „Było to 10 czerwca 1942 r. O godzinie 4-tej nad ranem policja niemiecka nakazała wszystkim wyjść z mieszkań i zebrać się na jednym placu. Tam nastąpiła selekcja; obecny był przy tym Kuczyński (…). Ludność podzielono na trzy grupy, 1) część przeznaczona od razu na zagładę, 2) rzemieślnicy reklamowani w liczbie około 100 osób, którzy zostali od razu wysłani do Sosnowca i 3) grupa wysłana do obozu, w której ja się znajdowałem”.

Friedrich Kuczynski po klęsce Niemiec hitlerowskich ukrywał się w miejscowości Albersrieth na terenie Bawarii, gdzie przebywała także jego matka Rosa Kuczynski (z d. Hilbert) i żona Hanna z dziećmi. Tam  najprawdopodobniej został rozpoznany przez Żydów chrzanowskich, którzy spowodowali jego aresztowanie. Następnie w drodze ekstradycji przekazano go do dyspozycji władz polskich. Najpierw przebywał w więzieniu w Brzegu, skąd trafił w kwietniu 1947 r. do więzienia  karno-śledczego w Sosnowcu (Radocha), gdzie tamtejszy Sąd Okręgowy skazał go na karę śmierci 23 września 1948 r. Na początku następnego roku wyrok zatwierdził Sąd Najwyższy na posiedzeniu wyjazdowym w Krakowie, a nieco później ówczesny prezydent Bolesław Bierut odrzucił prośbę o łaskę, w zakończeniu której Friedrich Kuczynski napisał: „Upraszam jeszcze raz Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w imieniu swych dzieci i ich łez, o darowanie mi życia”.

W godzinach wieczornych 22 lutego 1949 r., na podwórzu więziennym - w obecności naczelnika tego więzienia w Sosnowcu, protokolanta, lekarza i księdza - podprokurator Z. Jarocki odczytał Friedrichowi Kuczynskiemu sentencję wyroku i oznajmił skazanemu, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie skorzystał z przysługującego mu prawa łaski. Wyrok śmierci wykonano przez powieszenie, a zwłoki tego nazistowskiego zbrodniarza, którego stracono w wieku 34 lat, pogrzebano na cmentarzu Nowosieleckim w Sosnowcu.

Adam Cyra