Litewski policjant prowadzący grupę żydowskich robotników. Wilno, 1941 r. Źródło: Wikimedia Commons. Fot. Bundesarchiv
70. rocznicy likwidacji wileńskiego getta jest poświęcony IV Światowy Kongres Litwaków – wychodźców żydowskich z Litwy. Kongres rozpoczął się w piątek w Wilnie, potrwa do środy. Ostatni etap likwidacji wileńskiego getta nastąpił 23 września 1943 roku.
„Nie możemy cofnąć czasu, ale powinniśmy zrobić wszystko, by tragedia Holokaustu nigdy więcej się nie powtórzyła” - powiedział minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkeviczius, inaugurując Kongres Litwaków.
Szef litewskiego MSZ zaznaczył, że konieczne jest przekazywanie z pokolenia na pokolenie prawdy o Holokauście na Litwie.
Wileńscy Żydzi w czasie wojny byli mordowani w Ponarach pod Wilnem. Mordu dokonywały oddziały SS, policji niemieckiej i kolaborującej z Niemcami policji litewskiej. Niemcy, wspomagani przez ochotnicze oddziały litewskie, wymordowali tu ok. 100 tys. ludzi, wśród nich około 60-70 tys. Żydów i kilka tysięcy Polaków – inteligencji wileńskiej i żołnierzy AK – a także Romów, Rosjan i Litwinów.
Przed wojną na terytorium dzisiejszej Litwy mieszkało przeszło 200 tys. Żydów; w Wilnie Żydzi stanowili trzecią część ludności miasta. Obecnie mniejszość żydowska na Litwie liczy niespełna 5 tys. osób.
„Celem obecnego Kongresu jest nie tylko przypomnienie tragicznej historii, uczczenie pamięci ofiar Holokaustu, ale też zastanowienie się nad przyszłością społeczności żydowskiej na Litwie” - powiedziała PAP przewodnicząca Litewskiej Wspólnoty Żydowskiej Faina Kukliansky.
Kukliansky nie zgadza się z powielaną ostatnio opinią, że „historia Żydów na Litwie dobiega końca”. „Działamy prężnie. Koncentrujemy się na życiu kulturalnym. Działamy na rzecz zbliżenia Litwinów i Żydów” - powiedziała przewodnicząca Litewskiej Wspólnoty Żydowskiej.
Faina Kukliansky przyznaje, że po zatwierdzeniu przed paru laty przez litewski Sejm odszkodowania w wysokości 128 mln litów (około 147 mln złotych) za mienie zagrabione Żydom w czasie wojny i w okresie radzieckim, litewscy Żydzi w zasadzie nie mają problemów.
W IV Światowym Kongresie Litwaków bierze udział ponad 300 osób, w tym 80 z zagranicy, m.in. z Izraela, Kanady, USA, Wielkiej Brytanii, Argentyny. Do Wilna przybył m.in. szef Międzynarodowego Przymierza Pamięci Holokaustu Mario Silva.
W ramach Kongresu zaplanowano około 50 różnych przedsięwzięć. W Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym w Wilnie w piątek wieczorem odbędzie się litewska premiera spektaklu pt. „Nasza klasa“ na podstawie utworu polskiego dramatopisarza Tadeusza Słobodzianka. 70. rocznicę likwidacji wileńskiego getta we wtorek uczci litewski parlament.
Ostatni etap likwidacji wileńskiego getta, które istniało od października 1941 roku, miał miejsce 23 września 1943 roku.
Wileńscy Żydzi w czasie wojny byli mordowani w Ponarach pod Wilnem. Mordu dokonywały oddziały SS, policji niemieckiej i kolaborującej z Niemcami policji litewskiej. Niemcy, wspomagani przez ochotnicze oddziały litewskie, wymordowali tu ok. 100 tys. ludzi, wśród nich około 60-70 tys. Żydów i kilka tysięcy Polaków – inteligencji wileńskiej i żołnierzy AK – a także Romów, Rosjan i Litwinów.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mmp/ mc/
