Laureaci (od lewej): T. Łabuszewski, S. Cenckiewicz, M. Koprowski, A. Chmielecki i P. Pleskot. Fot. PAP/J. Kamiński
Publikacje o Solidarności, tragicznych losach Polaków na Wołyniu, Lechu Kaczyńskim i Jerzym Giedroyciu – zwyciężyły w konkursie Książka Historyczna Roku, który rozstrzygnięto w piątek w Warszawie. Specjalne wyróżnienie otrzymał album „Śladami zbrodni”. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w siedzibie Telewizji Polskiej.
W kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku zwyciężyła publikacja Patryka Pleskota „Kłopotliwa Panna +S+. Postawy polityczne Zachodu wobec Solidarności na tle stosunków z PRL 1980-1989”. Autor omówił w niej reakcje państw zachodnich, m.in. USA, Francji, RFN i Wielkiej Brytanii, na działalność Solidarności od jej powstania w 1980 r., poprzez delegalizację w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, po przełom roku 1989.
Największe uznanie internautów w tej samej kategorii, głosujących za pośrednictwem internetu, zdobyła książka „Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949-2005”, autorstwa Sławomira Cenckiewicza, Adama Chmieleckiego, Janusza Kowalskiego i Anny K. Piekarskiej. „To jest chyba najtrudniejsza książka, którą pisałem (...). Pewnie dlatego, że pisałem ją wbrew pewnym tendencjom, które w historiografii polskiej obowiązują i wbrew pewnej propagandzie, która nie sprzyja opisowi wielkości Lecha Kaczyńskiego jako działacza +Solidarności+ i opozycji przedsierpniowej, wreszcie prezydenta” – mówił Cenckiewicz, jeden z autorów biografii Lecha Kaczyńskiego, który zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.
Prof. Antoni Dudek zaznaczył, że książki historyczne różnią się od siebie przede wszystkim stylem, jakim są napisane. Według niego trudniej napisać dobrą publikację popularnonaukową niż książkę o charakterze naukowym. „Dlaczego? Bo to wymaga połączenia kompetencji, wiedzy i talentu pisarskiego” – wyjaśnił Dudek.
Za najlepszą książką popularnonaukową opowiadającą o XX-wiecznej historii Polski uznano publikację Marka Żebrowskiego „Jerzy Giedroyc. Życie przed +Kulturą+”. Autor książki przypomniał mało znane fakty z życia Giedroycia, m.in. młodzieńcze losy przyszłego redaktora „Kultury”, a także jego udział w II wojnie światowej.
Nagrodę czytelników w tej samej kategorii otrzymała dwutomowa książka Marka A. Koprowskiego „Wołyń epopeja polskich losów 1939-2013”. Autor omówił tragiczne losy Polaków zamieszkujących Wołyń w okresie II wojny światowej, korzystając z relacji naocznych świadków m.in. zbrodni dokonywanych przez UPA na Polakach w latach 1943-1944.
W tym roku, po raz pierwszy w historii konkursu, oprócz nagród głównych jury przyznało także wyróżnienie specjalne. Uhonorowano nim wydany przez IPN album pod red. Tomasza Łabuszewskiego „Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944–1956”. Publikacja jest pierwszą po II wojnie światowej próbą skatalogowania miejsc zbrodni komunizmu w Polsce. Do albumu dołączono relacje ofiar.
„Album +Śladami zbrodni+ jest wyjątkowy z kilku powodów. Jest on efektem 5-letniej pracy 30 autorów; żeby to dzieło mogło powstać, konieczny był bardzo wielki wysiłek (...). Jego wyjątkowość związana jest także z tematem, który przez lata skazany był na zapomnienie. Z jednej strony było to świadome zapominanie w czasach komunizmu; z drugiej – wynikało ono z niewiedzy w okresie III RP” – tłumaczył PAP prezes IPN Łukasz Kamiński.
Jak podkreślił, książka o miejscach komunistycznych represji to świadectwo cierpienia tysięcy Polaków, które kształtuje świadomość społeczną. „Pojawiają się inicjatywy, żeby tworzyć muzea czy miejsca pamięci, aby wyróżnić obiekty opisane w książce (...). Są to zarówno miejsca, które były aresztami, więzieniami, jak i obozami pracy” – dodał Kamiński.
Charakteryzując w rozmowie z PAP poziom pisarstwa historycznego w Polsce prof. Antoni Dudek zaznaczył, że książki historyczne różnią się od siebie przede wszystkim stylem, jakim są napisane. Według niego trudniej napisać dobrą publikację popularnonaukową niż książkę o charakterze naukowym. „Dlaczego? Bo to wymaga połączenia kompetencji, wiedzy i talentu pisarskiego. Tymczasem książka naukowa, nawet jak jest słabo napisana, to i tak zyska uznanie w świecie akademickim. Tam się liczy ładunek wykonanej pracy, zebranych informacji i ich analiza. Fakt, że taka książka jest niezbyt porywająca w lekturze jest mniej istotny” – wyjaśnił Dudek.
W finałowym etapie konkursu rywalizowało 20 publikacji, które zostały wydane w języku polskim pomiędzy 1 stycznia 2012 r. a 30 czerwca 2013 r.
Najlepsze książki historyczne roku wybierało jury, w skład którego - obok Dudka - weszli profesorowie: Piotr Franaszek (przewodniczący), Grzegorz Łukomski, Adam Dobroński, Andrzej Nowak oraz Wojciech Roszkowski. Możliwość głosowania na nominowane publikację mieli także czytelnicy – od 1 do 31 października mogli to czynić za pośrednictwem strony internetowej www.ksiazkahistorycznaroku.pl.
Organizatorami VI edycji konkursu Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego były: Telewizja Polska, Polskie Radio oraz Instytut Pamięci Narodowej.
Honorowy patronat nad konkursem sprawował prezydent Bronisław Komorowski.(PAP)
wmk/ mlu/ bk/
