Do zbiorów powstającego w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru trafiły relacje osób z gminy Sztabin, które były w latach 40. wywiezione na Syberię. To opowieści wcześniej nie publikowane, zebrane w ramach projektu "Opowieści sybirackie mieszkańców Podlasia".
W ramach współpracy ze stowarzyszeniem Pracownia Architektury Żywej udało się dotrzeć do takich osób - mieszkańców wsi w gminie Sztabin - które mówią jedynie to, co pamiętają z własnych przeżyć.
Są to tzw. opowieści pierwotne, których wartość opiera się na tym, że nie zawierają elementów np. zasłyszanych w historiach innych osób, wcześniej nie były publicznie przedstawiane ani zarejestrowane przez historyków czy przez Związek Sybiraków.
Zdaniem pracowników Muzeum Wojska w Białymstoku, takie sytuacje mają miejsce np. w przypadku członków Związku Sybiraków, którzy często spotykają się, biorą udział we wspólnych uroczystościach, wymieniają się opiniami.
Gromadzenie ustnych świadectw wydarzeń sprzed ponad 70 lat, jest jednym zadań tworzonego zbioru Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Wciąż zbierane są też pamiątki sybirackie, a dary napływają nie tylko z kraju ale i zagranicy. Już przy okazji ubiegłorocznego Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku część z nich prezentowano jego uczestnikom. Do tej pory zebrano kilkaset różnych pamiątek osób wywiezionych na Wschód.
Muzeum Wojska szuka też partnerów w Rosji, m.in. prowadzone są rozmowy z Muzeum Historii Irkucka.
Tworzone przez Muzeum Wojska w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru ma być placówką upamiętniającą tematykę wywózek Polaków na Wschód, począwszy od XVIII wieku, choć szczególnie wywózek z lat 1940-41. Ma powstać do 2016 roku w jednym z dawnych magazynów wojskowych na ulicy Węglowej, w pobliżu dawnego dworca kolejowego, skąd w latach 40. wywieziono na Sybir ok. 20 tys. białostoczan.
Gotowy jest projekt architektoniczny muzeum; jest też pozwolenie na budowę. Muzeum ma kosztować ok. 35 mln zł. Ma być sfinansowane z funduszy unijnych w nowej perspektywie finansowej UE. Według planów, oddane do użytku ma być w 2016 roku. (PAP)
rof/ ls/
