Premiera książki dr. Macieja Korkucia „Walcząca Rzeczpospolita 1939–1945”. Fot. archiwum prywatne M.S.
Celem IPN jest przygotowanie publikacji, które zapewnią, że gdy zabraknie świadków, nikt nie będzie mógł kłamać na temat II wojny światowej. Po to jest ta książka – powiedział dr Jarosław Szarek podczas premiery książki dr. Macieja Korkucia „Walcząca Rzeczpospolita 1939–1945”.
Książka dr. Macieja Korkucia, szefa Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie, jest krótką, bogato ilustrowaną syntezą dziejów Polski w latach 1939–1945. Autor koncentruje się na podstawowych zagadnieniach dotyczących tego okresu, takich jak sprawa polska na arenie międzynarodowej, losy polskiego społeczeństwa pod okupacją niemiecką i sowiecką, terror obu okupantów, zagłada ludności żydowskiej czy fenomenem Polskiego Państwa Podziemnego. Jak zauważył dr Jarosław Szarek, może być ona traktowana jako swoisty wstęp do poznawania dziejów II wojny światowej. Dodał również, że jej głównymi odbiorcami mają być przedstawiciele innych narodów. „Walcząca Rzeczpospolita” ukazała się w ośmiu językach. Podczas premiery w warszawskim Przystanku Historia przedstawiono również katalog publikacji dotyczących II wojny światowej, które ukazały się lub pojawią się w najbliższych tygodniach nakładem Instytutu Pamięci Narodowej.
Jak zauważył autor najnowszej publikacji IPN stworzenie niewielkiej objętościowo syntezy tak wielkiego zagadnienia jest dla historyka niezwykle trudnym zagadnieniem. „Współczesność wymaga krótkich syntez dużych treści. Tak jest uczona dzisiejsza młodzież: trafia do niej syntetyczny przekaz” – podkreślił Korkuć.
II wojna światowa w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech
Jak zauważył autor najnowszej publikacji IPN stworzenie niewielkiej objętościowo syntezy tak wielkiego zagadnienia jest dla historyka niezwykle trudnym zagadnieniem. „Współczesność wymaga krótkich syntez dużych treści. Tak jest uczona dzisiejsza młodzież: trafia do niej syntetyczny przekaz” – podkreślił Korkuć. Jego zdaniem tego rodzaju niewielkie syntezy dają czytelnikom szansę udziału w poważnych dyskusjach. Jego zdaniem na przeszkodzie spełnienia tego celu często stało wyrażane w przestrzeni publicznej przekonanie, że polska historia jest tak trudna i skomplikowana, że niemal niemożliwa do przekazania w krótkiej formie. „Nie jest tak jak nam się wmawia. Polska historia jest logiczna i spójna, ma swój sens, nawet jeśli zdarzały się w niej rzeczy nieprzewidywalne. Możliwe jest jej syntetyczne opowiadanie” – podkreślił.
Zdaniem gościa spotkania, dr Marka Szymaniaka, kierownika Działu Naukowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, syntezy polskiej historii są jednym z najważniejszych narzędzi do przełamania napływających z innych krajów błędnych i niesprawiedliwych dla Polski wizji dziejów II wojny światowej. Jego zdaniem szczególnego podkreślania wymaga „fenomen polskiego udziału w tej wojnie”. W jego opinii „polskie doświadczenie pozostaje w cieniu, a przecież trudno znaleźć fenomen porównywalny do zjawiska Polskiego Państwa Podziemnego”. Dodał również, że na świecie często zapomina się o polskiej martyrologii II wojny światowej i masowych zbrodniach popełnianych w okupowanej Polsce już we wrześniu 1939 r.
Zdaniem dr. Macieja Korkucia i dr. Marka Szymaniaka przedstawienia w Polsce i zagranicą wymaga również pozycja międzynarodowa walczącej Polski, która była zupełnie inna niż wszystkich innych krajów w II wojnie światowej.
Zdaniem dr. Macieja Korkucia i dr. Marka Szymaniaka przedstawienia w Polsce i zagranicą wymaga również pozycja międzynarodowa walczącej Polski, która była zupełnie inna niż wszystkich innych krajów w II wojnie światowej. Wyrażała się ona nie tylko koniecznością walki z dwoma wrogami, ale również nierespektowaniem przez sojuszników zdecydowanej większości zobowiązań. Jak przypomniał dr Maciej Korkuć najczęściej przypominana jest zdrada sojuszników z września 1939 r. oraz w trakcie konferencji w Teheranie i Jałcie. Jednak jego zdaniem proces rezygnacji z obrony polskich interesów miał wiele etapów i był funkcją siły Związku Sowieckiego. Stosunek sojuszników oraz „sojusznika naszych sojuszników” do Polski określił po kwietniu 1943 jako „agresję wewnątrzkoalicyjną”. Zdaniem dr. Szymaniaka analiza stosunku koalicjantów do Rzeczypospolitej „jest jednym z najmocniejszych elementów tej książki”.
Zdaniem dr. Macieja Korkucia funkcją polskiej historii powinno być również jej wkomponowywanie w kontekst dziejów powszechnych oraz doświadczeń innych narodów. Przypomniał, że na Zachodzie nie dostrzega się, że zdrada polskich interesów we wrześniu 1939 r. miała ogromne, negatywne konsekwencje nie tylko dla Polski, ale losów świata. „Brak pomocy dla Polski był przyczyną klęski Francji, ponieważ zubożył obóz aliancki o milionową armię polską. Konsekwencją była również hekatomba w kolejnych latach” – dodał dr Szymaniak. Zdaniem dr Korkucia historia II wojny światowej może być nauką na przyszłość, mówiącą o konieczności respektowania zobowiązań sojuszniczych i kierowania się moralnością w stosunkach międzynarodowych.
Michał Szukała (PAP)
