Prezes IPN Jarosław Szarek podczas uroczystości w historycznej sali BHP w Gdańsku. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
O tym m.in., że strajk z sierpnia 1980 roku odmienił bieg polskiej historii mówił w czwartek w Gdańsku na uroczystości wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności prezes IPN Jarosław Szarek. Odznaczenie odebrało ponad 30 działaczy opozycji z czasu PRL.
Zorganizowana przez gdański oddział IPN uroczystość miała miejsce w czwartek po południu w historycznej gdańskiej Sali BHP. Oprócz odznaczonych wśród gości znalazł się m.in. przewodniczący "Solidarności" Piotr Duda. Odznaczenia wręczał prezes Instytutu, dr Jarosław Szarek. Przypomniał on, że na sali są uczestnicy strajku z sierpnia 1980 roku, który „odmienił bieg polskiej historii, pokazał, że siła ducha jest większa od potęgi atomowego mocarstwa”.
„To wasza zasługa, to wasze bohaterstwo, przełamanie strachu w tamtym czasie, to odwaga i niezgoda na to, co było filarem systemu komunistycznego. Niezgoda na kłamstwo i wielki krzyk o prawdę, o godność, bo to godność człowieka pracy była łamana niemal każdego dnia w systemie komunistycznym” – mówił Szarek.
„To było wielkie zwycięstwo, wielka nadzieja, po raz pierwszy system komunistyczny się cofnął. I to stało się tu, w Gdańsku i o tym nie zapomnimy” – mówił też Szarek przypominając, że w czasie strajku w 1980 roku walczono „nie tylko o kwestie socjalne, ale również o elementarny ład, porządek moralny”. „To jest istota Sierpnia’80” – zaznaczył.
Przypomniał też, iż „tak się dziwnie złożyło, że duchowym opiekunem tego strajku była parafia Świętej Brygidy”. „Wielka święta, patronka Europy, siedem wieków wcześniej upominała się też o ład moralny ówczesnego świata” – zaznaczył. „Dzisiaj na nasze świadectwo, czym jest wolność, wierność wartościom, czekają nie tylko Polacy, czeka Europa” – dodał.
„To było wielkie zwycięstwo, wielka nadzieja, po raz pierwszy system komunistyczny się cofnął. I to stało się tu, w Gdańsku i o tym nie zapomnimy” – mówił prezes IPN dr Jarosław Szarek przypominając, że w czasie strajku w 1980 roku walczono „nie tylko o kwestie socjalne, ale również o elementarny ład, porządek moralny”. „To jest istota Sierpnia’80” – zaznaczył.
„Myślę, że dla wszystkich państwa, którzy otrzymali te Krzyże Wolności i Solidarności ta walka się nie skończyła” – mówił też Szarek przypominając, że każdego dnia „toczy się walka o prawdę, uczciwość, o godność, o dobro”.
W imieniu odznaczonych głos zabrała jedna z osób uhonorowanych w czwartek Krzyżem Wolności i Solidarności - posłanka Małgorzata Zwiercan, która w latach 80. - jako działaczka „Solidarności Walczącej” na terenie Trójmiasta, m.in. drukowała i redagowała opozycyjne pisma oraz pomagała przy przygotowywaniu audycji „SW”. „Ten krzyż, to dla nas przede wszystkim zobowiązanie. Zapewniamy, że ten krzyż traktować będziemy nie tylko jako wielki honor i zaszczyt. Będzie to jak zobowiązanie do tego, by sprawom wolności, solidarności i niepodległości z całych sił służyć najlepiej jak tylko potrafimy” – powiedziała m.in. posłanka.
Krzyże Wolności i Solidarności przyznano w sumie 38 osobom, w tym siedmiu pośmiertnie.
Wśród pośmiertnie odznaczonych znalazła się m.in. Anna Maria Kurska – uczestniczka powstania warszawskiego, sędzia i działaczka „S”, która po wprowadzeniu stanu wojennego została odwołana ze stanowiska sędziego (nominację sędziowską otrzymała ponownie w 1990 r.), a w latach 2001 r. i 2005 r. została wybrana na senatora w okręgu gdańskim. Odznaczenie odebrał syn odznaczonej - Jacek Kurski.
Krzyż przyznano też pośmiertnie Wiesławie Kwiatkowskiej – działaczce „S”, która w latach 80. badała m.in. tematykę Grudnia 1970, w stanie wojennym zajmowała się m.in. rozprowadzaniem opozycyjnych ulotek, za co została skazana na pięć lat więzienia.
Najmłodszą wśród odznaczonych osób była urodzona w 1973 roku Aleksandra Bakiera, działaczka Federacji Młodzieży Walczącej w Gdańsku, która m.in. przygotowywała i kolportowała wydawnictwa Stowarzyszenia Federacja Młodzieży Walczącej. Podobnie, jak kilka innych osób, nie stawiła się ona w czwartek w Sali BHP i odznaczenie ma jej zostać wręczone w późniejszym terminie.
Inne osoby, które otrzymały odznaczenie, to: Roman Bielecki, Antoni Chrzanowski, Ryszard Czajkowski, Marek Czernik, Franciszek Dycha, Lech Dziarkowski, Julian Filip, Zenon Formella, Irena Gasperowicz, Józef Hołownia, Teresa Juszczak, Jerzy Kmiecik, Andrzej Kołakowski, Kazimierz Kortoniuk, Barbara Kozicka, Edward Lipkowski, Józef Lis, Dariusz Lubrzycki, Andrzej Malinowski, Krzysztof Mazur, Mariusz Muskat, Adam Nowak, Roman Pączek, Marek Przybytniak, Aniceta Ryznar-Wasak, Igor Strzok-Lewicki, Tadeusz Szczudłowski, Dariusz Tłoczyński, Władysław Jerzy Trzciński, Marian Tyszka i Irena Zagrabska.
Pośmiertnie odznaczono: Zbigniewa Fierkę, Ryszarda Grabowskiego, Zbigniewa Jędrzejewskiego, Bolesława Konopkę i Jadwigę Krawczyk.
Jak przypomniał gdański IPN, Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 r. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez prezydenta RP, na wniosek prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL.
Czwartkowej uroczystości wręczenia odznaczeń towarzyszyło też otwarcie urządzonej we wnętrzu Sali BHP wystawy poświęconej błogosławionemu Jerzemu Popiełuszce. Wystawa ta pt. „Zdawałoby się im, że go unicestwili, a to on przeszedł do nieśmiertelności” została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Biuro Edukacji Narodowej w Warszawie. (PAP)
aks/aszw/
